“Η καταιγίδα Ντάνιελ ήταν από τα πρώτα φαινόμενα που αποδόθηκαν ξεκάθαρα και με επιστημονική δημοσίευση στην κλιματική αλλαγή. Ενώ λοιπόν οι κλιματικοί επιστήμονες είναι πάντα εξαιρετικά προσεκτικοί στις εκτιμήσεις και τις προσεγγίσεις τους και δείχνουν σταθερά ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποδοθεί ένα συγκεκριμένο φαινόμενο στην κλιματική αλλαγή, στην περίπτωση του Ντάνιελ είπαν ότι μιλάμε σαφέστατα για κλιματική καταστροφή…
Αυτό που διαθέταμε σταθερά ως γνώση από τους κλιματικούς επιστήμονες είναι πως η κλιματική αλλαγή δεν είναι ένα φαινόμενο από μόνο του, αλλά δηλώνει τις γενικότερες τάσεις, όπως π.χ. η αύξηση των καυσώνων, οι δριμύτερες καταιγίδες, οι εντονότερες πλημμύρες. Στην περίπτωσή μας, ωστόσο, το ίδιο το φαινόμενο αποδόθηκε στην κλιματική αλλαγή. Μιλάμε, λοιπόν, για μια κατάσταση που μπορεί να ονομαστεί «αρχή του κλιματικού χάους»”.
Η επικεφαλής πολιτικής της WWF Ελλάς και πρόεδρος στο στρατηγικό συμβούλιο του WWF European Policy Office κα Θεοδότα Νάντσου επισημαίνοντας τα παραπάνω δεν σοκάρει. Η εισήγησή της με θέμα «Δημοκρατία σε καυτό κλίμα: η κλιματική αλλαγή και το αίτημα για ισχυρή δημοκρατία», όπως αυτή παρουσιάστηκε σε εκδήλωση που διοργανώθηκε από τη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου και συμπεριλαμβάνεται στον συλλογικό τόμο με τίτλο «Που πηγαίνει η Μεταπολίτευση;» που εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πόλις, αναδεικνύει με τρόπο ξεκάθαρο την μεγαλύτερη ίσως πρόκληση του καιρού μας, την υποθήκη τη δικιά μας στις γενιές που ακολουθούν: με ποιον τρόπο θα προστατέψουμε, όχι μόνο την κοινωνία μας, αλλά την ίδια την δημοκρατία, από την κλιματική κρίση.
«Όταν το χάος αρχίσει να γίνεται η νέα μας κανονικότητα, κανένας δεν θα ρωτάει για τις πολιτικές που θα πρέπει να εφαρμοστούν», επισημαίνει η κα Νάντσου, τονίζοντας με έμφαση πως «ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον ενάμιση βαθμό Κελσίου δεν είναι επιλογή, δεν είναι στυλ, δεν είναι πολιτική δήλωση. Είναι ζήτημα επιβίωσης, που εδώ και δεκαετίες έχει διαπιστωθεί επιστημονικά και έχει ένα κορυφαίο πρόταγμα: την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα».
«Από τον ενάμιση βαθμό και πέρα, οι επιστήμονες μας λένε ότι είναι η αρχή της κλιματικής κρίσης, (αυτό που ζούμε ήδη). Από τους δυο βαθμούς και μετά το χάος γίνεται η νέα κανονικότητα. Και σε κατάσταση χάους, ούτε δημοκρατία μπορεί να υπάρξει, ούτε σταθερή οικονομική δραστηριότητα, ούτε τίποτα», εξηγεί η ίδια.
Η αλήθεια είναι πως τα όσα σημειώνει στην εισήγησή της η κα Νάντσου, διαβάζονται με διαφορετικό τρόπο αν ζεις στη Θεσσαλία και έχεις βιώσει την απόλυτη καταστροφή εξαιτίας του καταστροφικού χτυπήματος του Ντάνιελ.
Αν έχεις αισθανθεί τον κίνδυνο να βρεθείς χωρίς σπίτι μέσα σε λίγα μόλις λεπτά, χωρίς περιουσία, άστεγος και απελπισμένος.
Αν έχεις παρακολουθήσει από κοντά τις αγωνιώδεις προσπάθειες των υπευθύνων να συγκρατήσουν μεγάλα αναχώματα, τα οποία αν υποχωρούσαν θα έθεταν σε κίνδυνο τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων μέσα στην πόλη της Λάρισας, μια από τις μεγαλύτερες αστικές πόλεις της χώρας.
Αν έχεις βρεθεί σε συσκέψεις όπου παράγοντες που έτυχε να έχουν την ευθύνη του συντονισμού δεν μπορούσαν καν να διανοηθούν όταν αναλάμβαναν, τι είδους αποφάσεις θα καλούνταν να λάβουν.
Αν συνομιλούσες με ισχυρούς επιχειρηματίες που είδαν τις επιχειρήσεις τους να βυθίζονται κάτω από το νερό, με αγρότες που είδαν το βίο τους να το καταπίνει το νερό, με ηλικιωμένους που αναγκάστηκαν να φύγουν βίαια και χωρίς να προλάβουν να πάρουν το παραμικρό μαζί τους, μόνο και μόνο για να γλυτώσουν από τον πνιγμό.
Αν περπάτησες σε ερημωμένα, βυθισμένα, χωριά την επομένη της καταστροφής.
Και αν είδες την επίσημη πολιτεία να σηκώνει τα χέρια στην αρχή και τα μανίκια μετέπειτα για να ξεκινήσουν όλα από την αρχή.
Αυτά που πριν πολλά χρόνια διαβάζαμε ως προβλέψεις των ειδικών ή τα παρακολουθούσαμε –πολλές φορές ακόμα και με εύθυμη διάθεση- στις κινηματογραφικές αίθουσες είναι πλέον μια υπαρκτή κατάσταση που μετατρέπει την καθημερινότητά μας σε εστία αβεβαιότητας για την ίδια μας την ύπαρξη. Η κλιματική κρίση αποτελεί μια βόμβα στα θεμέλια του πολιτισμένου κόσμου, ακριβώς επειδή αποτελεί βόμβα για την ίδια τη δημοκρατία μας. Η πρόβλεψη πως εκατομμύρια άνθρωποι θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να αναζητήσουν αλλού πατρίδα δεν μοιάζει καθόλου μακρινή. Ρωτήστε τους κατοίκους των χωριών της Καρδίτσας που βρέθηκαν ακόμα και στη δομή φιλοξενίας προσφύγων στο Κουτσόχερο, για να σας το επιβεβαιώσουν. Πρόσφυγες μέσα στην ίδια τους την πατρίδα!
Οι κοινωνικές ανισότητες οξύνονται, η κρίση πολλαπλασιάζεται, η φτώχεια μεγαλώνει και ο φόβος για το άγνωστο μέλλον οδηγεί σε πολιτικές επιλογές που τελικά επισπεύδουν το χάος. Πλέον έχουμε ξεπεράσει προ πολλού το σημείο μηδέν. Το μέλλον γράφεται χθες…
***
Που πηγαίνει η Μεταπολίτευση;
Κλιματική, κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία στην εποχή των κρίσεων
Συλλογικό, εκδόσεις Πόλις
Εννιά επιστήμονες, στο πλαίσιο της εκδήλωσης του Παντείου Πανεπιστημίου, τέμνουν την πραγματικότητα, ο καθένας στο αντικείμενό του, καταθέτοντας τους προβληματισμούς τους με αφορμή τη συμπλήρωση, φέτος, πενήντα χρόνων από τη Μεταπολίτευση.
Η κα Χριστίνα Κουλούρη, στην εισαγωγική της προσφώνηση αναδεικνύει τον ρόλο του εκπαιδευτικού συστήματος και δη των Πανεπιστημίων, η κα Θεοδότα Νάντσου αυτόν της κλιματικής κρίσης και την επίδρασή της στη δημοκρατία, η κα Κατερίνα Παπανικολάου επιχειρεί μια θεσμική αποτίμηση της πεντηκονταετηρίδας, η κα Κλειώ Παπαπαντολέων αναδεικνύει τον ρόλο της δικαιοσύνης, ο κ. Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος εξετάζει την πορεία που ακολούθησε το Κοινωνικό Συμβόλαιο της Μεταπολίτευσης, ο κ. Δημήτρης Σιδέρης σκιαγραφεί την κατάσταση και τις προκλήσεις της ελληνικής οικονομίας, η κα Έλενα-Όλγα Χρηστίδη ασχολείται με το «φαινόμενο Μπέος» και την μεταπολιτική, πλέον, πραγματικότητα της χώρας, ο κ. Κωστής Παπαϊωάννου αναζητά μια θετική προοπτική σε ένα ζοφερό τοπίο και ο κ. Δημήτρης Χριστόπουλος, ο οποίος επιμελείται τον τόμο αναδεικνύει το τρίπολο «κλίμα- κοινωνία- δημοκρατία».
Αυτή η χώρα έχει μια ιδιαίτερη σχέση με τις επετείους της, μια σχέση που ίσως εξηγεί και τα δομικά χαρακτηριστικά της κοινωνία μας. Με αφορμή μισό αιώνα ζωής της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας οφείλουμε να ανοίξουμε μια υπεύθυνη, σοβαρή και απροκατάληπτη κουβέντα για το μέλλον. Το βιβλίο αυτό βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση. Με ενδιαφέρον περιμένω τις τοποθετήσεις και τις ενστάσεις, τις αντιρρήσεις και τις απορρίψεις, τις θεωρητικές αναζητήσεις και τους προβληματισμούς που γεννάνε οι δημόσιες τοποθετήσεις τέτοιου είδους. Κι αυτό γιατί στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, όλα τα παραπάνω προβλήματα έχουν ήδη λυθεί. Οι οπαδοί της μιας και μοναδικής, ανόθευτης, αλήθειας, τείνουν να καταστήσουν τον μεγεθυντικό, παραμορφωτικό, φακό της πραγματικότητας, ως το βασικό εργαλείο ανάγνωσης και αποκωδικοποίησής της. Οι κίνδυνοι είναι κάτι παραπάνω από ορατοί.