Της Ειρήνης Παπουτσή
Υλοποιούνται αδιαλείπτως εδώ και έξι χρόνια με κύρια στόχευση να συμβάλλουν με συμπράξεις, συνέργειες και συνεργασίες φορέων στην προσπάθεια υποστήριξης και ενδυνάμωσης των γονέων ώστε να ανταποκριθούν στον σύνθετο ρόλο τους. Ο λόγος για τις «Σχολές Γονέων» του Δήμου Λαρισαίων, με τη LarissaPress να επιχειρεί μια «ακτινογραφία» του προγράμματος, συνομιλώντας με την Κλεονίκη Τσιούγκου, Ψυχολόγο MSc – Ψυχοθεραπεύτρια – Προϊσταμένη του Τμήματος Διά Βίου Μάθησης του Δήμου Λαρισαίων, η οποία δε διστάζει να τονίσει πως «οι Σχολές Γονέων συνιστούν μία αναγκαιότητα, σήμερα περισσότερο από ποτέ».
Θεσμός πλέον για τη Λάρισα οι «Σχολές Γονέων». Σε μια δύσκολη κοινωνική συγκυρία πόσο αναγκαία θα χαρακτηρίζατε την υποστήριξη των γονέων ώστε να ανταπεξέλθουν στον σύνθετο ρόλο τους;
Έχετε δίκιο, το πρόγραμμα “ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ” στον Δήμο Λαρισαίων αποτελεί μια επιτυχημένη συνέργεια μεταξύ Δήμου και φορέων ψυχικής υγείας, θεσμός πλέον για την πόλη, καθώς υλοποιείται αδιαλείπτως από το 2018 έως και σήμερα. Ακόμη και στην περίοδο της υγειονομικής κρίσης υλοποιήσαμε διαδικτυακές ομάδες, κρίνοντας ότι έπρεπε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις της περιόδου εκείνης.
Πράγματι η υποστήριξη των γονέων είναι απολύτως αναγκαία και ουσιώδης για τη δική τους ευημερία, των παιδιών τους και συνολικά του συστήματος που ονομάζουμε οικογένεια, ειδικά σε περιόδους δυσκολίας και κρίσης.
Οι Σχολές Γονέων δημιουργήθηκαν ακριβώς για υποστηρίξουν τους γονείς ώστε να νιώθουν πιο ικανοί και αποτελεσματικοί στο ρόλο τους, να βελτιώσουν ή/και να αποκτήσουν νέες δεξιότητες, να προλαμβάνουν ή να διαχειρίζονται καλύτερα δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν ειδικά με μεγαλύτερα παιδιά. Οι ίδιοι οι γονείς μας λένε – στην αξιολόγηση του προγράμματος – πως παίρνουν σημαντική βοήθεια, πως οι σχέσεις με τα παιδιά τους βελτιώνονται και η αλληλεπίδραση γίνεται πιο αρμονική. Ο ρόλος των Σχολών Γονέων είναι σημαντικός και για ένα ακόμη λόγο: παρέχουν ένα ασφαλές περιβάλλον όπου οι γονείς μπορούν να μοιραστούν ελεύθερα τις εμπειρίες τους, τις ανησυχίες τους αλλά και τη χαρά του είσαι γονιός! Νιώθουν λιγότερο μόνοι στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και αναπτύσσουν δεσμούς με άλλους γονείς, που συχνά διατηρούνται και μετά την ολοκλήρωση των ομάδων.
Πόσο σημαντικές είναι τέτοιες δράσεις, που πέρα από τον υποστηρικτικό τους χαρακτήρα, αναπτύσσουν συνέργειες και συνεργασίες μεταξύ φορέων της πόλης;
Η ιδιαιτερότητα του προγράμματος και, τολμώ να πω, η καινοτομία, έχει να κάνει με τη συμμετοχή σημαντικού αριθμού επαγγελματιών φορέων ψυχικής υγείας και εκπαίδευσης της πόλης, οι οποίοι από την αρχή ανταποκρίθηκαν θετικά στο κάλεσμα του Δήμου για δικτύωση, συνεργασία και την από κοινού υλοποίησή του. Οπότε, δόθηκε η ευκαιρία σε φορείς και επαγγελματίες να γνωριστούν καλύτερα και να δουλέψουν μαζί προς όφελος της πόλης.
Πρόκειται λοιπόν για μια συνέργεια που δεν αφορά μόνο στην υποστήριξη των γονέων αλλά και στην ανάδειξη της δυναμικής της κοινότητας που αξιοποιεί τις δυνάμεις της για να
ανταλλάξει ιδέες, να βρει λύσεις και να σχεδιάσει τελικά επιτυχημένα προγράμματα που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών. Νομίζω αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο ότι καινοτόμες συνέργειες με κίνητρο την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη μπορούν να είναι η απάντηση στις αυξανόμενες ανάγκες και προκλήσεις κάθε είδους.
Αξίζει βέβαια να αναφερθούν οι φορείς που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, χωρίς τους οποίους δεν θα μπορούσε να γίνει πράξη. Οι φορείς που συμμετέχουν είναι πέραν της Διεύθυνσης Παιδείας του Δήμου, το Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Λάρισας – ΟΚΑΝΑ Ορφέας, το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας Λάρισας, το Κέντρο Ψυχικής Υγείας Λάρισας, η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λάρισας, το ΚΕΘΕΑ Λάρισας, ο Σύλλογος Ελλήνων Κοινωνιολόγων Παράρτημα Ν. Λάρισας, ο Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος Περιφερειακό Τμήμα Θεσσαλίας και η Κοινωνική Υπηρεσία του Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας.
Που θα στηριχθείτε για την επιτυχή υλοποίηση των προγραμμάτων και ποιες οι θεματικές που περιλαμβάνουν;
Η βάση της επιτυχίας της δράσης είναι η δέσμευση των φορέων να συμμετέχουν στις Σχολές Γονέων, η ανοικτή και συνεχής επικοινωνία με τους συντονιστές των ομάδων και η σταθερή διοικητική και οικονομική υποστήριξη από τη Διεύθυνση Παιδείας του Δήμου Λαρισαίων. Φυσικά δεν θα μπορούσα να μην αναφέρω την σημαντική υποστήριξη της Δημοτικής Αρχής και ιδιαίτερα του κ. Ηρακλή Γερογιώκα, που ως Αντιδήμαρχος Παιδείας και Άθλησης πολύ θερμά υποστηρίζει τη συνέχιση του προγράμματος. Είναι σημαντικό ότι ο σχεδιασμός είναι συνεργατικός και πραγματοποιείται από την ομάδα των συντονιστών, όπως επίσης το γεγονός ότι όλοι οι εκπαιδευτές λαμβάνουμε σταθερά εκπαίδευση και εποπτεία από την Επιστημονικά Υπεύθυνη της δράσης, κ. Ιωάννα Κυρίτση. Με τη δική της καθοδήγηση και υποστήριξη εξελισσόμαστε και βελτιωνόμαστε στον ρόλο που μας έχουν εμπιστευθεί.
Όμως είναι οι ίδιοι οι γονείς οι καλύτεροι πρεσβευτές των Σχολών Γονέων με την παρουσία τους, τη δέσμευσή τους και τον ενθουσιασμό τους. Πράγματι, η μεγαλύτερη επιβράβευση της δουλειάς που γίνεται στο πρόγραμμα είναι η γνώμη των γονέων που σταθερά, σε όλες τις αξιολογήσεις, εκφράζουν την υψηλή ικανοποίησή τους για την αποτελεσματικότητα του, σημειώνοντας το πόσο υψηλά ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες τους.
Ζητήματα οριοθέτησης, επικοινωνίας, ανάπτυξης αυτοεκτίμησης, διαχείρισης συναισθημάτων είναι αυτά που συνήθως αναπτύσσονται στις ομάδες γονέων αλλά και άλλα θέματα που αναδεικνύονται από τους ίδιους τους γονείς.
Με δεδομένη την αύξηση περιστατικών βίας στα σχολεία, όπως και της παραβατικότητας ανηλίκων που καταγράφεται πανελλαδικά, πιστεύετε πως θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος προς αυτή την κατεύθυνση;
Ναι, η αύξηση των περιστατικών βίας στα σχολεία και της παραβατικότητας ανηλίκων αποτελεί ένα σοβαρό και ανησυχητικό φαινόμενο που απαιτεί την προσοχή όλων μας. Γνωρίζουμε ότι ένα ασταθές οικογενειακό περιβάλλον που δεν λειτουργεί ως ασφαλής βάση για τα παιδιά, η δυσκολία των γονέων να θέσουν όρια, η εκτεταμένη και αλόγιστη χρήση του διαδικτύου αλλά και τα καθημερινά περιστατικά βίας τα οποία όλοι παρακολουθούμε είναι κάποιοι από τους παράγοντες αυτής της αύξησης.
Ως επαγγελματίες ψυχικής υγείας αλλά και ως γονείς είναι σημαντικό να εστιάσουμε σε ό,τι γίνεται μέσα στην οικογένεια και όχι αποκλειστικά στη συμπεριφορά των παιδιών. Και εδώ ο ρόλος των Σχολών Γονέων είναι σημαντικός κυρίως σε επίπεδο πρόληψης αλλά και διαχείρισης κρίσης. Κάποιες φορές οι γονείς μπορεί να νιώθουν αδύναμοι ή αβοήθητοι στον ρόλο τους και είναι τότε που δεν πρέπει να διστάσουν να αναζητήσουν υποστήριξη και βοήθεια από το περιβάλλον τους ή από ειδικούς ψυχικής υγείας.
Στις Σχολές Γονέων συζητούμε πολύ συχνά για δύσκολες συμπεριφορές και προβλήματα επικοινωνίας και επιπλέον τουλάχιστον δύο από τα πέντε φετινά εργαστήρια θα εστιάζουν στη διαχείριση κρίσεων στην οικογένεια κατά τη παιδική και εφηβική ηλικία.
Δίνοντας ένα περίγραμμα του προγράμματος η κ. Τσιούγκου μας ανέφερε τα εξής:
Οι Σχολές Γονέων απευθύνονται σε γονείς παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας, είναι δωρεάν και κάθε ομάδα ολοκληρώνεται σε 6 διά ζώσης συναντήσεις διάρκειας δυο ωρών. Σε αυτόν τον κύκλο, θα υλοποιηθούν 5 διά ζώσης συναντήσεις (μια πρωινές ώρες και τέσσερις απογευματινές ώρες). Παρότι η κάθε συνάντηση έχει διαφορετική θεματολογία, αποτελεί μέρος μιας ενιαίας διεργασίας και γι’ αυτό είναι σημαντική η παρουσία των γονέων σε όλες τις συναντήσεις.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί οι ομάδες είναι βιωματικές και ενθαρρύνεται το μοίρασμα εμπειριών μέσα από παιχνίδια ρόλων, προσομοιώσεις και δουλειά σε μικρές ομάδες.
Πέραν των τακτικών συναντήσεων των ομάδων γονέων, εγκαινιάστηκε το 2022 ένας κύκλος αυτοτελών εργαστηρίων με στόχο την ενδυνάμωση των γονέων και την ενίσχυσή τους με τις κατάλληλες δεξιότητες πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα. Τα εργαστήρια έχουν επίσης βιωματικό χαρακτήρα, είναι αυτοτελή και ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να συμμετέχει σε όσα εργαστήρια επιθυμεί. Μέχρι τώρα υλοποιήθηκαν με επιτυχία 12 εργαστήρια με συντονιστές τους εκπαιδευτές των Σχολών Γονέων και σύντομα θα ανακοινωθούν 5 εργαστήρια που θα υλοποιηθούν τον Μάιο και τον Ιούνιο.
Είναι σημαντικό να πούμε ότι μέχρι σήμερα έχουν υλοποιηθεί 46 ομάδες και εργαστήρια (διαδικτυακά ή διά ζώσης) στις οποίες εντάχθηκαν πάνω από 1.100 γονείς.
Όπως αναφέρθηκε, σύντομα ξεκινά ο νέος κύκλος ομάδων γονέων που θα ολοκληρωθεί μετά το Πάσχα με συντονιστές τους παρακάτω συναδέλφους: Από το ΚΕΘΕΑ Έξοδος οι κ.κ. Αθηνά Μουσιάρη, Μαρία Χριστοδούλου και Ευαγγελία Νταφούλη, από το Κέντρο Ψυχικής Υγείας Λάρισας οι κ.κ. Στέλλα Τρίγκα, Αθηνά Ράσσιου, Κωνσταντίνος Γκουντρουμπής και Βίκυ Σφήκα, από το Κέντρο Πρόληψης ΟΚΑΝΑ οι κ.κ. Κική Τσιάτα, Χρήστος Πιτσίλκας, από τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης η κ. Κωνσταντίνα Χατζημίχου, από το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας η κ. Κλειώ Αναστασιάδου, από την Κοινωνική Υπηρεσία του Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας η κ. Χριστίνα Γεωργίου, από τον Σύλλογο Ελλήνων Κοινωνιολόγων – παρ/μα Λάρισας η κ. Διονυσία Τριπολίτου, από τον Σύνδεσμο Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος – περιφ. τμήμα Θεσσαλίας η κ. Ελευθερία Μπουκουβάλα και από τον Δήμο Λαρισαίων η Δώρα Τζατζάκη και εγώ.
«Κλείνοντας θέλω να τονίσω ότι οι Σχολές Γονέων συνιστούν μία αναγκαιότητα, σήμερα περισσότερο από ποτέ. Υποστηρίζουν τους γονείς στο να παρέχουν σταθερό και ασφαλές περιβάλλον και να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να κάνουν το δικό τους ταξίδι στη ζωή. Ο Δήμος και οι φορείς της πόλης θα βρίσκονται στο πλάι τους σε αυτή τους την προσπάθεια», καταλήγει η Κλεονίκη Τσιούγκου.