Σημαντική πρόοδος καταγράφεται στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα, καθώς το κενό στην είσπραξη του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει κάτω από το 10% το 2024, σύμφωνα με τα πρώτα ανεπίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Όπως προκύπτει από την έκθεση “VAT gap in Europe Report 2025”, η Ελλάδα εξοικονομεί περίπου 2,7 δισ. ευρώ ετησίως, ενισχύοντας τα δημόσια έσοδα χωρίς να απαιτείται αύξηση φόρων. Η βελτίωση αυτή αποδίδεται κυρίως στην αποτελεσματικότερη είσπραξη του ΦΠΑ και τη μείωση της φοροδιαφυγής.
Το 2023, το κενό ΦΠΑ στη χώρα υποχώρησε στο 11,4%, από 12,4% το 2022 και 24% το 2019, σημειώνοντας μείωση κατά 55% ή 12,6 ποσοστιαίες μονάδες σε διάστημα πέντε ετών.
Οι απώλειες ΦΠΑ προσέγγισαν πλέον τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (9,5%), ενώ το 2019 ήταν υπερδιπλάσιες από αυτόν. Τα προκαταρκτικά στοιχεία για το 2024 δείχνουν περαιτέρω βελτίωση, με το κενό να εκτιμάται στο 9%.
Η εξέλιξη αυτή μεταφράζεται σε συνολική μείωση σχεδόν 60% σε σύγκριση με το 2019, τοποθετώντας την Ελλάδα στην κορυφή της ΕΕ ως προς τη μείωση του κενού ΦΠΑ κατά την τελευταία εξαετία.
Μεταξύ των χωρών με τις μεγαλύτερες μειώσεις στο κενό ΦΠΑ από το 2019, η Ελλάδα προηγείται με μείωση 12,7 ποσοστιαίων μονάδων, ακολουθούμενη από την Ουκρανία, την Τσεχία και την Αυστρία.
Σε απόλυτους αριθμούς, οι απώλειες ΦΠΑ διαμορφώθηκαν στα 4,87 δισ. ευρώ το 2019, μειώθηκαν σε 2,53 δισ. ευρώ το 2023 και αναμένεται να περιοριστούν περαιτέρω στα 2,12 δισ. ευρώ το 2024.
Η αύξηση των κρατικών εσόδων κατά 2,7 δισ. ευρώ ετησίως ενισχύει το πρωτογενές πλεόνασμα και παρέχει τη δυνατότητα χρηματοδότησης μόνιμων παροχών ή αυξήσεων μισθών, χωρίς παραβίαση των νέων ευρωπαϊκών δημοσιονομικών κανόνων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διευκρινίζει ότι το κενό ΦΠΑ δεν οφείλεται αποκλειστικά σε φοροδιαφυγή, αλλά περιλαμβάνει και νόμιμες απαλλαγές ή μειωμένους συντελεστές.
Το λεγόμενο «κενό πολιτικής ΦΠΑ» στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 57,1% του υποθετικού ιδανικού εσόδου το 2023, περιορίζοντας τα δυνητικά κρατικά έσοδα ακόμη και αν εκλείψει κάθε μορφή φοροδιαφυγής.
Για τη διετία 2025-2026 προβλέπεται περαιτέρω μείωση του κενού ΦΠΑ, λόγω της ενίσχυσης των ψηφιακών ελεγκτικών μέτρων και των νέων μειώσεων στους συντελεστές ΦΠΑ κατά 30%, που θα ισχύσουν από την 1η Ιανουαρίου σε 20 επιπλέον νησιά του Αιγαίου.
