Η αιφνίδια αποχώρηση του Ιρλανδού Πασκάλ Ντόναχιου στα μέσα Νοεμβρίου για κορυφαία θέση στην Παγκόσμια Τράπεζα άνοιξε έναν αγώνα δρόμου που θα κριθεί σήμερα το απόγευμα, με το αποτέλεσμα να έχει βαρύ συμβολισμό για την Ελλάδα και τον ρόλο της στην Ευρωζώνη.
Οι 20 υπουργοί Οικονομικών που συμμετέχουν στη ζώνη του ευρώ θα κληθούν να ψηφίσουν τον διάδοχο του Ντόναχιου. Η εκλογή απαιτεί απλή πλειοψηφία· όποιος συγκεντρώσει 11 ψήφους αναλαμβάνει αυτομάτως την προεδρία του πιο ισχυρού άτυπου οργάνου της Ευρωζώνης.
Ο αντίπαλος από το Βέλγιο: ισχυρό προφίλ, δύσκολες ισορροπίες
Απέναντι στον Κυριάκο Πιερρακάκη βρίσκεται ο Βέλγος υπουργός Οικονομικών Βίνσεντ φαν Πετεγκέμ – ένας 45χρονος Φλαμανδός οικονομολόγος, πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός, με πενταετή ενεργή παρουσία στο Eurogroup και πολιτική ταυτότητα εντός του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος.
Το γεγονός ότι και οι δύο υποψήφιοι προέρχονται από την ίδια πολιτική οικογένεια περιορίζει τον παραδοσιακό κομματικό παράγοντα, αλλά δεν μειώνει τις εσωτερικές διαφοροποιήσεις.
Ο φαν Πετεγκέμ έχει προβάλλει συστηματικά την υπεράσπισή του υπέρ των «δημοσιονομικών κανόνων νέας γενιάς»: μιας προσέγγισης που επιχειρεί να γεφυρώσει το χάσμα Βορρά–Νότου, συνδυάζοντας αυστηρή δημοσιονομική γραμμή με επενδυτική ευελιξία σε άμυνα, πράσινη μετάβαση και τεχνολογία.
Ωστόσο, η στάση του Βελγίου στο ζήτημα της χρήσης «παγωμένων» ρωσικών κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση δανείου προς την Ουκρανία έρχεται να ρίξει σκιά στην υποψηφιότητά του. Το Βέλγιο αντιτίθεται στην πρόταση, δεδομένου ότι η Euroclear –που διακρατεί το μεγαλύτερο μέρος των πόρων– φοβάται νομικούς και οικονομικούς κινδύνους.
Η κρίσιμη αυτή εκκρεμότητα έχει προκαλέσει ψυχρό κλίμα στις χώρες της Βαλτικής και γενικότερα στην Ανατολική Ευρώπη, που ζητούν πιο σκληρή στάση απέναντι στη Μόσχα.
Η ελληνική υποψηφιότητα και ο διεθνής αντίκτυπος
Η υποψηφιότητα Πιερρακάκη φέρει ένα βάρος που υπερβαίνει το πρόσωπο ή την κυβέρνηση. Όπως δήλωσε και ο πρώην πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ στο Bloomberg, «θα ήταν μια πραγματική αναγνώριση της επιτυχίας της Ελλάδας να γυρίσει σελίδα και να ηγηθεί της Ευρωζώνης».
Για τις χώρες του Νότου, και ειδικά για την Ελλάδα που πριν από δέκα χρόνια βρέθηκε στα όρια του Grexit, η ανάληψη της προεδρίας θα λειτουργούσε ως επιστέγασμα μιας μακράς, επίπονης περιόδου προσαρμογής.
Η διεθνής εικόνα της ελληνικής οικονομίας έχει σταθεροποιηθεί: ταχύτερη ανάπτυξη συγκριτικά με άλλες χώρες της ΕΕ, δημοσιονομικό πλεόνασμα, επιταχυνόμενη αποκλιμάκωση του χρέους και επενδυτική αναβάθμιση.
Παράλληλα, το προφίλ Πιερρακάκη ως πρώην υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης θεωρείται πλεονέκτημα σε ένα Eurogroup που αναζητά ρόλο σε συζητήσεις για τεχνολογία, κρυπτονομίσματα και τη μελλοντική αρχιτεκτονική των ευρωπαϊκών αγορών.
Τα στρατόπεδα και οι συμμαχίες πριν από την κάλπη
Η ψηφοφορία είναι μυστική και οι ισορροπίες μεταβάλλονται μέχρι την τελευταία στιγμή. Σύμφωνα με τις ενδείξεις, ο Πιερρακάκης φαίνεται να συγκεντρώνει στήριξη από τις χώρες της Βαλτικής, αλλά και από κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που αντιδρούν στη βελγική στάση για τα ρωσικά κεφάλαια.
Στον Νότο, Ισπανία και Πορτογαλία έχουν ήδη δώσει θετικά σήματα, ενώ το Παρίσι θεωρείται κομβικός παίκτης. Στο παρασκήνιο, ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει εμπλακεί ενεργά στις διεργασίες.
Από την άλλη πλευρά, χώρες όπως η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο και η Φινλανδία φαίνεται να γέρνουν προς τον φαν Πετεγκέμ, ενώ η στάση της Γερμανίας παραμένει εσκεμμένα θολή. Η Αυστρία έχει αφήσει αιχμές για τον Βέλγο υποψήφιο, κάτι που δημιουργεί πρόσθετες αβεβαιότητες στο μπλοκ του Βορρά.
Ένα ακόμα στοιχείο που επηρεάζει το παρασκήνιο είναι ότι ο νέος πρόεδρος του Eurogroup θα πρέπει άμεσα να δρομολογήσει τη διαδικασία επιλογής του νέου αντιπροέδρου της ΕΚΤ – μια ισχυρή διαπραγματευτική γέφυρα που μπορεί να οδηγήσει σε ανταλλαγές υποστήριξης μεταξύ χωρών.
Τι διακυβεύεται για την Ελλάδα και την Ευρωζώνη
Αν ο Κυριάκος Πιερρακάκης κερδίσει, η Ελλάδα θα αναλάβει για πρώτη φορά στην ιστορία της την ηγεσία του Eurogroup.
Η σημασία είναι διπλή: θεσμική και πολιτική. Θεσμικά, ο πρόεδρος εκπροσωπεί την Ευρωζώνη στο διεθνές οικονομικό σύστημα και διαμορφώνει την ατζέντα των υπουργών. Πολιτικά, μια ελληνική νίκη θα αποτελούσε ισχυρό μήνυμα ότι οι θυσίες της προηγούμενης δεκαετίας αναγνωρίζονται και ότι ο ευρωπαϊκός Νότος διεκδικεί ενεργότερο ρόλο στις μεγάλες αποφάσεις. Οι άλλοτε «κακοί μαθητές» σήμερα πρωταγωνιστούν στην ανάπτυξη και είναι υπόδειγμα δημοσιονομικής σταθερότητας.
Την ίδια ώρα, το Eurogroup αναζητά τη δική του ταυτότητα σε μια εποχή όπου η παγκόσμια οικονομία μετασχηματίζεται από την άνοδο της Κίνας, τον αμερικανικό προστατευτισμό και τις αμυντικές ανάγκες. Η επόμενη ηγεσία καλείται να απαντήσει σε ζητήματα που υπερβαίνουν κατά πολύ το κλασικό δημοσιονομικό πλαίσιο.
Η πιο συμβολική δοκιμασία της σύγχρονης Ελλάδας στην Ευρώπη
Η σημερινή ψηφοφορία δεν αφορά μόνο την πλήρωση μιας θέσης αλλά την πολιτική ωριμότητα της Ευρωζώνης και την αναγνώριση της μεταμόρφωσης μιας χώρας που πριν από μια δεκαετία βρέθηκε στο επίκεντρο της μεγαλύτερης κρίσης στην ιστορία της.
Το αποτέλεσμα θα γίνει γνωστό νωρίς το απόγευμα (περίπου 6 ώρα Ελλάδος). Και ανεξαρτήτως της τελικής απόφασης, το γεγονός ότι η Ελλάδα διεκδικεί επί ίσοις όροις την προεδρία του Eurogroup αποτελεί ήδη έναν μικρό ιστορικό σταθμό.
