Πολύπλοκα και δυνητικά θανατηφόρα νευρο-όπλα ικανά να μεταβάλουν τη συνείδηση, την αντίληψη, τη μνήμη ή ακόμη και τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου, δεν αποτελούν πλέον θεωρητική απειλή, αλλά ενδεχόμενη τεχνολογική εξέλιξη, προειδοποιούν δύο Βρετανοί ακαδημαϊκοί. Στο νέο τους βιβλίο, οι Μάικλ Κρόουλι και Μάλκολμ Ντάντο, από το Πανεπιστήμιο του Μπράντφορντ, παρουσιάζουν μια ανησυχητική εικόνα για το πώς η νευροεπιστήμη, η φαρμακολογία και η τεχνητή νοημοσύνη συγκλίνουν, δημιουργώντας μια νέα απειλή.
«Ακούγεται σαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας», λέει ο Κρόουλι, «αλλά ο κίνδυνος είναι να γίνει επιστημονικό γεγονός».
«Μπαίνουμε σε μια εποχή όπου ο ίδιος ο εγκέφαλος μπορεί να γίνει πεδίο μάχης», σημείωσε ο Κρόουλι. «Τα εργαλεία που στοχεύουν το κεντρικό νευρικό σύστημα με σκοπό την καταστολή, τη σύγχυση ή ακόμη και τον εξαναγκασμό, γίνονται ολοένα πιο ακριβή, πιο προσβάσιμα και πιο ελκυστικά για τα κράτη» τονίζει.
Το βιβλίο τους με τίτλο «Αποτροπή της Οπλοποίησης Χημικών που Δρουν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα: Μια Ολιστική Προσέγγιση Ελέγχου Εξοπλισμών» («Preventing Weaponization of CNS-acting Chemicals: A Holistic Arms Control Analysis») καταγράφει την ενδιαφέρουσα, αν και τρομακτική, ιστορία της κρατικά χρηματοδοτούμενης έρευνας γύρω από χημικές ουσίες που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα (CNS). Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και μετά, οι ΗΠΑ, η Σοβιετική Ένωση και η Κίνα «επιδίωξαν ενεργά» να αναπτύξουν όπλα που στοχεύουν το κεντρικό νευρικό σύστημα.
«Στόχος τους ήταν να προκαλέσουν παρατεταμένη ανικανότητα- από απώλεια συνείδησης και βαθιά καταστολή έως παραισθήσεις, ασυναρτησία, παράλυση και έντονο αποπροσανατολισμό» εξηγεί ο Κρόουλι.
Η μοναδική γνωστή χρήση τέτοιου τύπου όπλου σε μεγάλη κλίμακα σημειώθηκε το 2002, όταν η Ρωσική Ομοσπονδία κατέφυγε σε παράγωγα φαιντανύλης για να τερματίσει την ομηρία στο θέατρο της Μόσχας, όπου Τσετσένοι ένοπλοι κρατούσαν 900 θεατές. Αν και οι περισσότεροι όμηροι απελευθερώθηκαν, περισσότεροι από 120 έχασαν τη ζωή τους από τις χημικές ουσίες, ενώ άγνωστος αριθμός υπέστη σοβαρές μακροχρόνιες βλάβες ή πέθανε πρόωρα. Έκτοτε, η έρευνα έχει προχωρήσει σημαντικά. Οι ακαδημαϊκοί υποστηρίζουν ότι πλέον υπάρχει η δυνατότητα δημιουργίας πολύ πιο «έξυπνων και στοχευμένων» όπλων, τα οποία κάποτε θα θεωρούνταν αδιανόητα.
«Οι ίδιες γνώσεις που μας βοηθούν να θεραπεύουμε νευρολογικές διαταραχές μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να διαταράξουν τη σκέψη, ή ακόμη και να μετατρέψουν ανθρώπους σε πράκτορες» δήλωσε ο Ντάντο.
Η απειλή είναι «πραγματική και αυξανόμενη», προειδοποιούν οι δύο επιστήμονες, αλλά τα υπάρχοντα διεθνή καθεστώτα ελέγχου όπλων εξακολουθούν να έχουν σοβαρές αδυναμίες που δυσχεραίνουν την αποτελεσματική αντιμετώπισή της.
Ο Ντάντο είναι ομότιμος καθηγητής διεθνούς ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο του Μπράντφορντ και κορυφαίος ειδικός στον έλεγχο βιολογικών και χημικών όπλων. Ο Κρόουλι είναι ανώτερος ερευνητικός συνεργάτης στο τμήμα ειρηνευτικών σπουδών και διεθνούς ανάπτυξης του ίδιου πανεπιστημίου. Αυτό το Σαββατοκύριακο, οι δύο ερευνητές θα ταξιδέψουν στη Χάγη, όπου συνεδριάζει για 30ή φορά το διεθνές όργανο που επιβλέπει την εφαρμογή της Σύμβασης για τα Χημικά Όπλα.
Το βιβλίο τους υποστηρίζει ότι απαιτείται ένα νέο πλαίσιο «ολιστικού ελέγχου εξοπλισμών», αντί της αποκλειστικής εξάρτησης από τις υπάρχουσες συνθήκες. Οι δυο συγγραφείς παρουσιάζουν επίσης πρακτικά βήματα, όπως η ίδρυση ομάδας εργασίας για χημικά που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Άλλες προτάσεις αφορούν την εκπαίδευση, την παρακολούθηση και τους σαφείς ορισμούς.
Και οι δύο ερευνητές αναγνωρίζουν ότι η πρόοδος στις γνώσεις μας για τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα είναι ευεργετική για την ανθρωπότητα. Τονίζουν δε, ότι δεν στοχεύουν να εμποδίσουν την επιστήμη, αλλά να αποτρέψουν την επικίνδυνη χρήση της.
«Πρέπει να δράσουμε τώρα για να προστατεύσουμε την ακεραιότητα της επιστήμης και το απαραβίαστο του ανθρώπινου νου» κατέληξε ο Κρόουλι.
