Της Εύας Καλογήρου
Ο Εθνικός Οργανισμός Κατά των Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ) προειδοποιεί για τη ραγδαία αύξηση της χρήσης κάνναβης στους εφήβους και τους νέους. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η εικόνα μέσα και γύρω από τα σχολεία, όπου τα περιστατικά φαίνεται να πολλαπλασιάζονται. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η κάνναβη δεν είναι «ακίνδυνη» ουσία, καθώς επηρεάζει την ψυχική υγεία, τη μνήμη και τη συγκέντρωση, ειδικά σε νεαρές ηλικίες.
Την ώρα που οι σχολικές κοινότητες της Λάρισας και της ευρύτερης περιοχής αγωνίζονται να διατηρήσουν ένα ασφαλές περιβάλλον για τους μαθητές, ο ΕΟΠΑΕ Λάρισας κρούει τον κώδωνα κινδύνου για τη ραγδαία αύξηση της χρήσης κάνναβης στους εφήβους. Με τους νέους να υποτιμούν τους κινδύνους και να αναφέρουν ολοένα ευκολότερη πρόσβαση στην ουσία, το ζήτημα μετατρέπεται σε μια σιωπηλή αλλά σοβαρή απειλή για τη σχολική και οικογενειακή καθημερινότητα. Η ανάγκη για συστηματική πρόληψη, ενίσχυση των σχέσεων και ενεργή συμμετοχή σχολείων και γονέων γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ.
Η κ. Ειρήνη Κουφάκη, Ψυχολόγος PhD και Επιστημονική Υπεύθυνη του Κέντρου Πρόληψης ΕΟΠΑΕ, μίλησε στη LarissaPress, συμβάλλοντας με πολύτιμες επισημάνσεις για το τι αντιμετωπίζουν οι νέοι σήμερα και πώς μπορεί να ανακοπεί η ανοδική αυτή τάση.
Κυρία Κουφάκη, ποια είναι σήμερα η εικόνα της χρήσης κάνναβης στους νέους στη χώρα μας;
Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας έρευνας ESPAD 2024 (έρευνα που μετράει, μεταξύ άλλων, την χρήση ουσιών στον μαθητικό πληθυσμό), το ποσοστό των μαθητών που έχει δοκιμάσει κάνναβη, έστω και μια φορά σε όλη τους τη ζωή, ανέρχεται στο 11,4%. Το ποσοστό αυτό είναι αυξημένο σε σχέση με την αντίστοιχη έρευνα του 2019, όπου το αντίστοιχο ποσοστό έφτανε στο 8,1%. Ανησυχητικά για την πορεία της χρήσης είναι τα δεδομένα που αφορούν την αντίληψη των εφήβων για την επικινδυνότητα της ουσίας και την εύκολη πρόσβαση σε αυτήν. Οι μισοί (51%) 16χρονοι βλέπουν χαμηλό ή κανένα κίνδυνο στη δοκιμή κάνναβης, ενώ «εύκολη» πρόσβαση στην κάνναβη αναφέρει ένας στους 3 (33,8%).
Παρατηρείτε αύξηση περιστατικών και μέσα στα σχολεία; Πόσο σοβαρό έχει γίνει το φαινόμενο;
Η αλήθεια είναι ότι για να μιλήσει κανείς για αύξηση περιστατικών με σοβαρό και επιστημονικό τρόπο, θα πρέπει να έχει πρόσβαση σε συγκεκριμένα στοιχεία. Αυτό που εισπράττουμε όμως, ως επιστημονική ομάδα του Κέντρου Πρόληψης, είναι η δυσκολία όλης της σχολικής κοινότητας (εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων) στην δημιουργία ενός υποστηρικτικού και δημιουργικού σχολικού κλίματος.
Ποιες είναι οι βασικές αιτίες που οδηγούν εφήβους και νέους στη δοκιμή;
Καταρχήν, πρέπει να διαχωρίσουμε την δοκιμή από την περιστασιακή και συστηματική χρήση. Όπως όλα τα κοινωνικά φαινόμενα, είναι και αυτό πολυπαραγοντικό. Η ποιότητα των σχέσεων μέσα στην οικογένεια (επικοινωνία, όρια), το σχολείο, ως το δεύτερο πιο σημαντικό πλαίσιο με την δημιουργία υποστηρικτικού και ξεκάθαρου σχολικού κλίματος και τα χαρακτηριστικά της εφηβείας, όπως η πίεση των συνομηλίκων και η ανάγκη πειραματισμού είναι σημαντικοί παράγοντες που συμβάλουν στην μεγάλη εικόνα, Δεν πρέπει να ξεχνάμε βέβαια και το γενικότερο κοινωνικό πλαίσιο που βιώνουν οι νέοι άνθρωποι σήμερα (ανεργία, οικονομική ανασφάλεια, αβεβαιότητα για το μέλλον). Τέλος, η αντίληψη για την επικινδυνότητα της ουσίας και την ευκολία πρόσβασης σε αυτήν, παίζουν τον ρόλο τους.
Πώς επηρεάζει η χρήση την καθημερινότητα των μαθητών — τη συγκέντρωση, τη μάθηση, τη συμπεριφορά;
Η αλήθεια είναι αδύνατον να συνδυάσει κανείς την χρήση οποιασδήποτε ουσίας με την σχολική ζωή. Για αυτό και η καλή σχολική πορεία λειτουργεί προστατευτικά απέναντι στις εξαρτήσεις. Η χρήση κάνναβης συγκεκριμένα επιδρά αρνητικά και στην μάθηση, και στην μνήμη, και στην συγκέντρωση αλλά και γενικά στην καθημερινότητα (ποιότητα ύπνου, στρες, μείωση κινήτρου).
Τι μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί και τα σχολεία για να προλάβουν τη χρήση ή να στηρίξουν ένα παιδί που έχει εμπλακεί;
Το σχολείο από μόνο του μπορεί να δράσει προληπτικά απέναντι στις εξαρτήσεις δημιουργώντας ένα σχολικό κλίμα με ξεκάθαρα όρια και πλαίσιο, επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων μερών του (Εκπαιδευτικοί, Γονείς, Μαθητές) και ζεστές ανθρώπινες σχέσεις βασισμένες σε ηθικές αξίες. Όσον αφορά τα παιδιά που έχουν ήδη εμπλακεί, η συζήτηση με έναν ειδικό θα βοηθούσε πολύ.
Πώς μπορούν οι γονείς να μιλήσουν στα παιδιά τους για την κάνναβη χωρίς φόβο ή υπερβολές;
Η ποιότητα αυτής της κουβέντας είναι μοιραία συνδεδεμένη με την ποιότητα των σχέσεων μέσα στην οικογένεια. Πολύ συνοπτικά θα επικεντρωνόμασταν σε δύο στοιχεία: Αγάπη και όρια. Πρόκειται για μια ώριμη αγάπη δηλαδή που κάνει τα παιδιά να αισθάνονται ασφαλή και διατηρεί τους διαύλους επικοινωνίας πάντα ανοιχτούς.
Ποιες δράσεις υλοποιούν ο ΕΟΠΑΕ και τα Κέντρα Πρόληψης για την ενημέρωση των μαθητών και των νέων γενικότερα;
Οι δράσεις των Κέντρων Πρόληψης του ΕΟΠΑΕ δεν εξαντλούνται στην απλή ενημέρωση αλλά δουλεύουν με τα αίτια που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον στην χρήση. Αυτό σημαίνει ότι επικεντρωνόμαστε στην οικογένεια, με την δημιουργία ομάδων Γονέων και ραντεβού Συμβουλευτικής, αλλά και στην εκπαιδευτική κοινότητα, με παρεμβάσεις σε όλες τις βαθμίδες και σε όλα τα μέρη της εκπαιδευτικής κοινότητας. Δράσεις Καθολικής Πρόληψης, όπως το Εργαστήρι Ζωής και το Δίκτυο Φορέων Πρόληψης Λάρισας και Τυρνάβου, ορίζουν τις παρεμβάσεις μας στην ευρύτερη κοινότητα.
Γίνονται επίσης δράσεις που αφορούν την Επικεντρωμένη Πρόληψη και απευθύνονται σε ευάλωτους πληθυσμός. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο καταλαβαίνει κανείς πόσο απαραίτητη είναι η όχι μόνο η συνέχιση της λειτουργίας των Κέντρων Πρόληψης, αλλά και η περαιτέρω ενδυνάμωση τους ως οι πλέον αρμόδιοι Φορείς εφαρμογής παρεμβάσεων Πρόληψης στην χώρα μας.
