Ένα παιδί κάθεται στην άκρη του δωματίου. Στα χέρια του κρατά ένα παιχνίδι, μα δεν παίζει. Τα δάχτυλά του το γυρίζουν μηχανικά, σαν να προσπαθεί να θυμηθεί πώς είναι να χαίρεται. Κοιτάζει την πόρτα χωρίς να τολμά να την πλησιάσει. Δεν κλαίει, ίσως γιατί έχει μάθει πως το κλάμα φέρνει φωνές. Δεν μιλά γιατί η σιωπή μοιάζει ασφαλέστερη. Το φως του δωματίου είναι χαμηλό, όπως χαμηλό είναι και το βλέμμα του. Κι εκεί, μέσα σε αυτή τη σιωπή, χωράει όλη η κραυγή ενός παιδιού που υποφέρει.
Η κακοποίηση δεν είναι πάντα εμφανής. Δεν χρειάζεται να αφήνει σημάδια στο σώμα ,αφήνει όμως πληγές στην ψυχή. Είναι το παιδί που σωπαίνει, που αποσύρεται, που μαθαίνει να ζει με τον φόβο ότι φταίει. Είναι εκείνη η αγκαλιά που δεν ανοίγει ποτέ, τα λόγια που ταπεινώνουν, η αδιαφορία που πονά περισσότερο κι από το χτύπημα. Είναι η παιδική καρδιά που δεν καταλαβαίνει γιατί η αγάπη πονά τόσο πολύ.
Το χρονικό διάστημα από 1η έως 19η Νοεμβρίου που έχει κηρυχθεί ως “19 Ημέρες Ακτιβισμού κατά της Παιδικής Κακοποίησης” δεν είναι απλώς μια αναφορά στο ημερολόγιο. Είναι μια βαθιά υπενθύμιση για όλους μας. Γιατί κάθε φορά που ένα παιδί κακοποιείται, η κοινωνία μας αποτυγχάνει να το προστατεύσει. Και κάθε φορά που σωπαίνουμε, η σιωπή μας γίνεται συνένοχη.
Κακοποίηση δεν είναι μόνο η βία που φαίνεται. Είναι και η ψυχική πίεση, η παραμέληση, η συνεχής απόρριψη, ο υποτιμητικός λόγος που μικραίνει το παιδί μέσα του. Είναι το “μην το πεις σε κανέναν”, είναι το “είσαι υπερβολικό”, είναι το “δεν έγινε τίποτα”. Όμως γίνεται. Και κάθε τέτοιο “τίποτα” μεγαλώνει μέσα του σαν σκιά.
Η πρόληψη αρχίζει από εμάς. Από τον τρόπο που ακούμε, που παρατηρούμε, που πιστεύουμε. Κανένα παιδί δεν θα ζητήσει βοήθεια αν δεν πιστεύει πως υπάρχει κάποιος έτοιμος να το ακούσει. Αν αλλάξει ξαφνικά συμπεριφορά, αν φοβάται να πάει σπίτι, αν δείχνει μόνιμα ανήσυχο ή σιωπηλό, χρειάζεται προσοχή, όχι ενοχές. Χρειάζεται ένα βλέμμα που θα το αναγνωρίσει. Ένα χέρι που θα το σταματήσει πριν πέσει πιο βαθιά στο σκοτάδι.
Η κοινωνία δεν μπορεί να στέκεται παρατηρητής. Η ευαισθητοποίηση πρέπει να γίνει στάση ζωής , στις οικογένειες, στα σχολεία, στους χώρους υγείας, στις γειτονιές μας. Να μαθαίνουμε στα παιδιά πως το σώμα τους, τούς ανήκει, πως έχουν δικαίωμα να πουν «όχι», πως κανείς δεν έχει το δικαίωμα να τα πληγώνει ή να τα φοβίζει. Να τους δείχνουμε με το παράδειγμά μας τι σημαίνει αγάπη χωρίς φόβο.
Η κακοποίηση ενός παιδιού, δεν είναι μια ιδιωτική υπόθεση ,είναι συλλογική ευθύνη. Και η πρόληψη δεν είναι υπόθεση μόνο των ειδικών, είναι πράξη πολιτισμού. Γιατί μια κοινωνία που προστατεύει τα παιδιά της, προστατεύει το μέλλον της.
Κι εκείνο το παιδί, που κάποτε κρατούσε ένα παιχνίδι χωρίς να παίζει, μπορεί μια μέρα να το σηκώσει ξανά στα χέρια του. Όχι για να θυμηθεί τον πόνο, αλλά για να τον αφήσει πίσω. Για να ξαναβρεί την παιδικότητά του, να ξαναζήσει το γέλιο που του στέρησαν. Να νιώσει πως κάποιος είδε τη σιωπή που έκρυβε στο σκοτάδι του και τη μετέτρεψε σε φως.
Δρ Αγλαΐα (Λία) Ρογγανάκη
Διοικήτρια Γενικού Νοσοκομείου Τρικάλων
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΔΠΘ
