Ο Νοέμβριος έχει πλέον καθιερωθεί ως ο μήνας των μεγάλων προσφορών, με τη Black Friday να αποτελεί το αποκορύφωμα της εμπορικής δραστηριότητας πριν από την εορταστική περίοδο. Η «Μαύρη Παρασκευή» δεν είναι πια μια απλή ημέρα εκπτώσεων, αλλά μια οικονομική και κοινωνική γιορτή της αγοράς που εκτείνεται σχεδόν σε όλο τον μήνα, σηματοδοτώντας την έναρξη της χριστουγεννιάτικης περιόδου και αποτυπώνοντας τη διάθεση των καταναλωτών απέναντι στις τιμές και την οικονομία.
Οι επιχειρήσεις -από τις μεγάλες αλυσίδες μέχρι τα μικρότερα καταστήματα της γειτονιάς- προετοιμάζονται εντατικά για τη Black Friday 2025, η οποία φέτος «πέφτει» στις 28 Νοεμβρίου. Οι εκπτώσεις, που σε πολλές περιπτώσεις αγγίζουν ή και ξεπερνούν το 50%, αναμένεται να δώσουν σημαντική ώθηση στην αγορά, έπειτα από μια περίοδο μειωμένης κατανάλωσης και αυξημένου κόστους.
Από την άλλη πλευρά, οι καταναλωτές μετρούν αντίστροφα, σχεδιάζοντας προσεκτικά τις αγορές τους. Πολλοί κάνουν έρευνα αγοράς ήδη από τις πρώτες ημέρες του Νοεμβρίου, συγκρίνοντας τιμές και προϊόντα σε ηλεκτρονικά καταστήματα και φυσικά σημεία πώλησης. Οι τεχνολογικές συσκευές, τα ρούχα, τα παπούτσια, τα καλλυντικά και τα είδη σπιτιού παραμένουν στην κορυφή των επιλογών, με αρκετούς να στρέφονται στις διαδικτυακές αγορές για να αποφύγουν την πολυκοσμία.
Η «γιορτή των εκπτώσεων» ωστόσο δεν τελειώνει με τη Black Friday, ακολουθεί η Cyber Monday, τη Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου, η οποία παρατείνει τον καταναλωτικό πυρετό στο διαδίκτυο, επιβεβαιώνοντας πως το εμπόριο -παραδοσιακό και ηλεκτρονικό- κινείται πλέον σε κοινούς ρυθμούς, με τον Νοέμβριο να έχει εξελιχθεί στον πιο εμπορικό μήνα του χρόνου.
Κορκίδης: Καλή ευκαιρία για έξυπνες αγορές η Black Friday
«Η Black Friday θεωρείται ίσως σήμερα το μεγαλύτερο εκπτωτικό γεγονός της χρονιάς και αποτελεί μια καλή ευκαιρία έξυπνων αγορών για πάνω από 8 στους 10 Έλληνες» αναφέρει σε δήλωσή του στο πρακτορείο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος ΕΒΕΠ Βασίλης Κορκίδης. Αρκετές εβδομάδες πριν την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου, οι καταναλωτές μπορούν να βρουν προσφορές και να κάνουν προαγορές, αλλά η κορύφωση των εκπτωτικών αγορών πραγματοποιείται κυρίως την τελευταία εβδομάδα του μήνα, σε επέκταση του εκπτωτικού τριημέρου της Black Friday και Cyber Monday. Σύμφωνα με τα περυσινά στοιχεία το κίνητρο για 4 στους 10 καταναλωτές είναι η αγορά προϊόντων που συνήθως αγοράζουν για τις οικογενειακές τους τρέχουσες ανάγκες, κατά τη διάρκεια του έτους, αλλά σε χαμηλότερες τιμές. Ακολουθεί το κίνητρο για 3 στους 10 που τους οδηγεί στα επώνυμα προϊόντα, που συνήθως δυσκολεύονται να αγοράσουν επειδή είναι πολύ ακριβά. Οι 2 στους 10 εκμεταλλεύονται την Black Friday για να αγοράσουν χριστουγεννιάτικα δώρα και 1 στους 10 για να κάνει ένα δώρο στον εαυτό του, ως μια μικρή ανταμοιβή.
Όπως αναφέρει ο κ. Κορκίδης, «η αγοραστική κίνηση στην ελληνική αγορά αναμένεται φέτος να κυμανθεί στα περυσινά επίπεδα με περίπου 3 εκατ. πωλήσεις, με μέση αξία απόδειξης κοντά στα 100 ευρώ και συνολικό τζίρο στα επίπεδα των 300 εκατ. ευρώ. Σημειωτέον πως παγκοσμίως, ο τζίρος της Black Friday εκτιμάται στα 74 δισ. δολάρια και στις ΗΠΑ στα 11 δισ. δολάρια, ενώ στην Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια ο τζίρος της Black Friday από τα 100 εκατ. ευρώ τριπλασιάστηκε. Παράλληλα βλέπουμε στην ελληνική αγορά μια σημαντική μεταβολή με διπλασιασμό των διαδικτυακών αγορών έναντι της επισκεψιμότητας στα φυσικά καταστήματα».
Ο πρόεδρος του ΕΒΕΠ δηλώνει χαρακτηριστικά: «Η Black Friday και η Cyber Monday, είναι ένα διπλό επιτυχημένο εκπτωτικό γεγονός που ήρθε, έμεινε και πέτυχε να καθιερωθεί σε θεσμό και στην ελληνική αγορά. Μικρές και μεγαλύτερες εμπορικές επιχειρήσεις προσπαθούν να πάρουν καλύτερη θέση στην εκκίνηση με «early start» των «black prices», ώστε να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια της προβολής των προσφορών τους και αυξάνοντας τις πωλήσεις τους. Οι καταναλωτές δεν έχουν λοιπόν παρά να εκμεταλλευτούν την συγκεκριμένη περίοδο πριν τις γιορτές ως ευκαιρία για τις διαδικτυακές και φυσικές αγορές τους».
Αισιοδοξία στις επιχειρήσεις η περίοδος της Black Friday
Για τις επιχειρήσεις, η περίοδος της Black Friday αποτελεί σημαντική ανάσα ρευστότητας. Μετά από έναν δύσκολο χρόνο με αυξημένα κόστη και μειωμένη κατανάλωση, οι προσφορές αυτές μπορούν να τονώσουν τις πωλήσεις και να δημιουργήσουν νέα πελατειακή βάση. Παράλληλα, οι λιανέμποροι επενδύουν περισσότερο στην ψηφιακή τους παρουσία, στην καλύτερη εξυπηρέτηση και στις ευέλικτες πολιτικές επιστροφών, ώστε να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού. Η αισιοδοξία του εμπορικού κόσμου πηγάζει από το γεγονός ότι πέρυσι, σύμφωνα με το ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ, συμμετείχε μεγαλύτερο ποσοστό επιχειρήσεων (81%) συγκριτικά με προηγούμενες χρονιές. Περισσότερες από τις μισές επιχειρήσεις (56%) δήλωσαν μέτρια ικανοποίηση από τις πωλήσεις τους. Σχεδόν οι 5 στις 10 επιχειρήσεις είχαν αύξηση πωλήσεων συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο 2022/2023. Αναφορικά με την επισκεψιμότητα στα καταστήματα, 9 στις 10 επιχειρήσεις εμφανίζονται από μέτρια έως πολύ ικανοποιημένες. Σχεδόν οι μισές επιχειρήσεις επέλεξαν να διευρύνουν τη Black Friday σε όλη την εβδομάδα, ενώ το 30% των επιχειρήσεων συμμετείχε μόνο το τριήμερο (29/11 -01/12). Έξι στις δέκα επιχειρήσεις (59%) πραγματοποίησαν εκπτώσεις από 21% έως 40% της αρχικής τιμής. Κατά τη διάρκεια της Black Friday, περισσότερες από 1 στις 3 επιχειρήσεις πραγματοποίησε εκπτώσεις στο σύνολο των προϊόντων της. Τα ψηφιακά μέσα πληρωμών κυριάρχησαν στις συναλλαγές που διεκπεραιώθηκαν κατά τη διάρκεια της Black Friday, ενώ σε μόλις 1 στις 10 χρησιμοποιήθηκαν μόνο μετρητά. Η βιτρίνα του καταστήματος και η αποστολή ενημερωτικών μηνυμάτων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου αποτέλεσαν τη βασική επικοινωνιακή στρατηγική των επιχειρήσεων.
Εξάλλου, η ανάλυση του marketplace Skroutz για την Black Friday 2024 έδειξε ότι η λίστα με τις οικογένειες προϊόντων με τις περισσότερες παραγγελίες περιελάβανε: στις δύο πρώτες θέσεις Σπίτι & Κήπος (35% επί των συνολικών παραγγελιών) και Τεχνολογία (31%). Την τρίτη θέση στις προτιμήσεις των καταναλωτών, όσον αφορά στις παραγγελίες είχε η Υγεία-Ομορφιά με ποσοστό 25,76% επί του συνολικού αριθμού παραγγελιών μέσω skroutz marketplace με τη Μόδα να βρίσκεται στην τέταρτη θέση με ποσοστό 21%. Όσον αφορά στον παραγόμενο τζίρο αγορών μέσω skroutz marketplace, στην πρώτη θέση βρέθηκε η κατηγορία Τεχνολογία με ποσοστό που άγγιξε το 36% και ακολούθησε η κατηγορία Σπίτι – Κήπος με ποσοστό 25%.
Στο ίδιο πλαίσιο, τα στοιχεία έρευνας της Public έδειξαν ότι πέρυσι στις κορυφαίες επιλογές των καταναλωτών βρέθηκαν smartphones, τηλεοράσεις, έξυπνες οικιακές συσκευές και δημοφιλή gaming προϊόντα, ενώ σημαντική ζήτηση κατέγραψαν οι υπηρεσίες εγκατάστασης και απεγκατάστασης, αποδεικνύοντας ότι η Black Friday μετατρέπεται σε μια ολιστική εμπειρία που συνδυάζει τεχνολογία, άνεση και ψυχαγωγία. Η ηλικιακή ομάδα 35-54 ετών κυριάρχησε για μία ακόμη χρονιά, αποτελώντας την πλέον ενεργή ομάδα καταναλωτών. Παράλληλα, οι νεότερες, τεχνολογικά εξοικειωμένες γενιές κατέγραψαν σημαντική άνοδο, ενισχύοντας τη μετατόπιση του κοινού προς τις online αγορές και το mobile shopping. Η τάση αυτή ενισχύθηκε περαιτέρω το 2024, με τις mobile αγορές να σημειώνουν νέο ρεκόρ, φτάνοντας σχεδόν το 84% των συνολικών ηλεκτρονικών αγορών, ενώ οι αγορές μέσω υπολογιστή παρουσίασαν ήπια πτώση, όπως και το 2023.
Υπό πίεση οι καταναλωτές
Την ίδια στιγμή έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ καταδεικνύει εξασθένιση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης τον Οκτώβριο. Συγκεκριμένα, ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης διαμορφώθηκε στις -47,6 μονάδες, έναντι -45,6 μονάδες τον Σεπτέμβριο με τους Έλληνες καταναλωτές να εμφανίζονται ως οι περισσότερο απαισιόδοξοι στην ΕΕ. Οι επιμέρους δείκτες για την γενικότερη οικονομική κατάσταση στην χώρα, αλλά και τα οικονομικά των νοικοκυριών επιδεινώνονται. Αντίθετα, η πρόθεση για μείζονες αγορές ενισχύεται με την αποταμίευση ωστόσο να εξασθενεί ελαφρά.
Αναλυτικότερα, οι αρνητικές προβλέψεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους κατά τους προσεχείς 12 μήνες εντάθηκαν τον Οκτώβριο στις -44,2 (από -39,8). Το 58% (από 54%) των νοικοκυριών αναμένει ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης, ενώ το 6% προβλέπει μικρή βελτίωση. Η πρόθεση των καταναλωτών για σημαντικές αγορές τους προσεχείς 12 μήνες (επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών κ.λπ.) ενισχύθηκε ήπια με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -41,6 (από -46,3) μονάδες. Το 51% (από 53%) των καταναλωτών προέβλεψε ότι θα προβεί σε λιγότερες ή πολύ λιγότερες δαπάνες, ενώ το 6% (από 4%) αναμένει το αντίθετο.
Ο δείκτης της πρόθεσης για αποταμίευση τους προσεχείς 12 μήνες υποχώρησε ελαφρά στις -67,5 μονάδες από -65,9 τον Σεπτέμβριο. Το 84% των νοικοκυριών δεν θεωρεί πιθανή την αποταμίευση στο επόμενο 12μηνο, ενώ το 15% τη θεωρεί πιθανή ή πολύ πιθανή. Σχετικά με τις εκτιμήσεις για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού, το ποσοστό των καταναλωτών που δηλώνει ότι «μόλις τα βγάζει πέρα» διαμορφώθηκε στο 60% (από 65%), ενώ στο 9% διατηρήθηκε το ποσοστό όσων αναφέρουν ότι αντλούν από τις αποταμιεύσεις τους. Οι καταναλωτές που δήλωσαν ότι αποταμιεύουν λίγο ή πολύ αποτελούν 24% του συνόλου, ενώ το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι «έχουν χρεωθεί» διαμορφώθηκε στο 7% από 6% τον προηγούμενο μήνα. Στο ερώτημα το οποίο αξιολογεί το βαθμό αβεβαιότητας των νοικοκυριών ως προς τις μελλοντικές οικονομικές εξελίξεις, το 59,4% έκρινε τον Οκτώβριο ότι η οικονομική κατάστασή του μπορεί να προβλεφθεί δύσκολα ή σχετικά δύσκολα, από 58,1% τον προηγούμενο μήνα.
Τι πρέπει να προσέξουν οι καταναλωτές
Σύμφωνα με τις οδηγίες του Συνηγόρου του Καταναλωτή και του Ευρωπαϊκού Κέντρου καταναλωτών Ελλάδος θα πρέπει να γίνεται έρευνα αγοράς, ώστε να διαπιστωθεί αν οι εκπτώσεις είναι πραγματικές. Παράλληλα, χρειάζεται προσοχή στις online συναλλαγές, αποφυγή ύποπτων e-shops ή προσφορών που διακινούνται αποκλειστικά μέσω κοινωνικών δικτύων και ιδιαίτερη μέριμνα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.
Ειδικότερα με στόχο όχι μόνο τις οικονομικά συμφέρουσες αλλά και τις έξυπνες και ασφαλείς αγορές οι ενώσεις συμβουλεύουν:
Προσοχή στη διαθεσιμότητα των προϊόντων: Κάποιες φορές, πίσω από μια πολύ χαμηλή τιμή κρύβεται ένας αρκετά μεγάλος χρόνος αναμονής για την παράδοση, που μπορεί να μην ικανοποιεί πάντοτε τις άμεσες ανάγκες μας.
Επιβεβαίωση της εκπτωτικής τιμής: Ενίοτε, συμβαίνει οι εκπτώσεις να είναι πλασματικές και να μας ξεγελούν. Εντοπίζουμε και συμβουλευόμαστε εργαλεία που είναι διαθέσιμα online και μας δείχνουν σε βάθος χρόνου την εξέλιξη των τιμών των προϊόντων που μας ενδιαφέρουν. Επίσης, σημειώνουμε τις τιμές των προϊόντων πριν και μετά την εφαρμογή τυχόν εκπτώσεων, ώστε να μπορούμε εύκολα να τις συγκρίνουμε εκ των υστέρων και να γνωρίζουμε έτσι εάν πράγματι υφίσταται και ποιο είναι το αληθινό οικονομικό μας όφελος.
Πληρωμή με «εγγυήσεις»: Προτιμούμε τη διεκπεραίωση της πληρωμής με αντικαταβολή ή ηλεκτρονικά μέσα, που μας δίνουν την εκ των υστέρων δυνατότητα αμφισβήτησης μιας ηλεκτρονικής συναλλαγής, εάν προκύψει προβληματική. Αποφεύγουμε την ολοσχερή εξόφληση των προϊόντων μέσω τραπεζικής κατάθεσης πριν από την παράδοσή τους, εκτός εάν εμπιστευόμαστε απόλυτα το κύρος και την εμπορική φήμη του πωλητή.
Έλεγχος για την ιστοσελίδα του εμπόρου: Όταν αγοράζουμε εξ αποστάσεως, βεβαιωνόμαστε ότι στην ιστοσελίδα του εμπόρου αναγράφονται όλα τα κατά νόμο στοιχεία ταυτότητας (π.χ. η εμπορική επωνυμία του) και επικοινωνίας (πλήρης ταχυδρομική διεύθυνση εγκατάστασης). Για ακόμα μεγαλύτερη εξασφάλιση, αναζητούμε εάν παρέχονται επιπλέον ταυτοποιητικά στοιχεία, όπως αριθμός καταχώρησης στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο και ΑΦΜ.
Έλεγχος για έξτρα κόστη: Στην τελική τιμή αγοράς των προϊόντων συνυπολογίζουμε τυχόν έμμεσα έξοδα (π.χ. κόστος αντικαταβολής, μεταφοράς, ασφάλισης κ.λπ.), ώστε να έχουμε πλήρη εικόνα της πραγματικής οικονομικής μας επιβάρυνσης.
Παράπονα εντός τριών ημερών από την παραλαβή: Υποβάλλουμε, το συντομότερο μετά την παραλαβή ενός προϊόντος και, πάντως, εντός της νόμιμης προθεσμίας των τριών ημερών, προς την ταχυδρομική επιχείρηση που πραγματοποίησε την επίδοση, τις επιφυλάξεις μας για τυχόν εμφανείς φθορές, δεδομένου ότι μπορεί να προκλήθηκαν κατά τη μεταφορά και να δικαιούμαστε αποζημίωση. Επικοινωνούμε, οπωσδήποτε, και με το κατάστημα πώλησης το συντομότερο, προκειμένου να διερευνήσουμε την πιθανότητα ένα προϊόν να έφερε εξ αρχής (πριν από τη μεταφορά) φθορές ή ζημιές.
Προσοχή στην πολιτική ακύρωσης συναλλαγών και επιστροφών προϊόντων: Ενημερωνόμαστε για την πολιτική ακύρωσης συναλλαγών και επιστροφών προϊόντων που εφαρμόζουν τα καταστήματα, με τα οποία συναλλασσόμαστε. Γνωρίζουμε καλά ότι τα δικαιώματα της υπαναχώρησης στις εξ αποστάσεως αγορές, καθώς επίσης της δωρεάν διόρθωσης ή αντικατάστασης ελαττωματικών προϊόντων αποτελούν θεσπισμένα δικαιώματα των καταναλωτών, που εξασφαλίζονται από τον νόμο, και δεν παρασυρόμαστε από εσφαλμένους και παραπλανητικούς ισχυρισμούς των πωλητών ότι δήθεν αποτελούν προνομιακές –μοναδικές και πρόσθετες– παροχές.
Τσεκάρουμε υπερβολικά χαμηλές τιμές: Προβληματιζόμαστε έντονα με τιμές που είναι υπερβολικά χαμηλές, ιδίως όταν το εύρος τους βρίσκεται αρκετά μακριά από τον συνήθη ανταγωνισμό για τα αντίστοιχα προϊόντα ή όταν πρόκειται για διαφημιστικές καταχωρήσεις προϊόντων αποκλειστικά σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς ελλοχεύει σοβαρός κίνδυνος εξαπάτησης.
Προσέχουμε έξοδα εκτελωνισμού: Εάν αγοράζουμε διαδικτυακά από τρίτες (εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης) χώρες, δεδομένου ότι η Black Friday είναι ένα διεθνές εκπτωτικό γεγονός, γνωρίζουμε καλά από πριν ότι τα εισαγόμενα προϊόντα επισείουν έξοδα εκτελωνισμού, τα οποία ενδέχεται να είναι πολλαπλάσια της αρχικής τιμής και να την επιβαρύνουν σημαντικά.
Ποια καταστήματα προτιμούμε: Δείχνουμε ιδιαίτερη προτίμηση σε καταστήματα που αναλαμβάνουν οικειοθελώς δέσμευση να επιλύσουν φιλικά μια καταναλωτική διαφορά μέσω του θεσμού της εξωδικαστικής επίλυσης (π.χ. μέσω του Συνηγόρου του Καταναλωτή), καθώς με αυτόν τον τρόπο τα δικαιώματα των καταναλωτών αποκτούν μεγαλύτερη αξία και εξασφαλίζονται ακόμα περισσότερο.
