Η Φθιώτιδα είναι μια περιοχή με μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά, πλούσια σε αρχαιότητες όλων των εποχών, από τη νεολιθική έως τη βυζαντινή.
Ο σημερινός Αχινός του Δήμου Στυλίδας είναι κτισμένος πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλης του Εχίνου ή Εχινούντος, μία από τις σημαντικότερες θέσεις της Αχαΐας Φθιώτιδας κατά την αρχαιότητα, με συνεχή κατοίκηση από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι σήμερα.
Κτισμένος στους πρόποδες της Όθρυος, κοντά στις βόρειες ακτές του Μαλιακού κόλπου, κατείχε στρατηγικής σημασίας θέση επί της παραλιακής οδού που συνέδεε τη Θεσσαλία με τη Νότια Ελλάδα, στα όρια της Αχαΐας Φθιώτιδας – Μαλίδας.
H πόλη εκτεινόταν στους πρόποδες του ανατολικότερου από τους δύο λόφους που καταλαμβάνει το σημερινό χωριό και περιβαλλόταν από οχυρωματικό περίβολο, ο οποίος συνδεόταν με το τείχος της ακρόπολης που επιστέφει την κορυφή του λόφου.
Το κέντρο της πόλης εκτεινόταν στους νότιους πρόποδες του λόφου της ακρόπολης και περιλάμβανε δημόσια οικοδομήματα και κατοικίες κλασικών, ελληνιστικών και ρωμαϊκών – παλαιοχριστιανικών χρόνων. Οι εποχές αυτές αντιπροσωπεύονται με επάλληλες οικοδομικές φάσεις που αποδεικνύουν τη συνεχή κατοίκηση του χώρου.
Ανάμεσα στα οικοδομήματα ξεχωρίζει μνημειώδες διώροφο οικοδόμημα του τέλους του 4ου αι. π.Χ. από το οποίο προέρχεται εξαιρετικής σημασίας μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο με παράσταση ευχαριστήριας θυσίας μιας μητέρας προς την Άρτεμη Ειλείθυια για την καλή έκβαση του τοκετού της. Επίσης, ένα ηρώο ρωμαϊκών χρόνων, το οποίο ανεγέρθηκε προς τιμήν κάποιου σημαίνοντος προσώπου και καταστράφηκε τον 3ο αι. μ.Χ. από σεισμό.
Η πλειονότητα των τάφων ανήκει στους ελληνιστικούς χρόνους και κυρίως στον 2ο και 1ο π.Χ. αι., εποχή κατά την οποία η πόλη βρισκόταν στη μέγιστη ακμή της. Η ποσότητα και η ποιότητα των ευρημάτων που προέκυψαν από την διερεύνηση των τάφων αποδεικνύουν τη σημασία του οικισμού ως κέντρο πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξης από τους κλασικούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Ο πύργος του Αχινού βρίσκεται στο λόφο της αρχαίας και βυζαντινής ακρόπολης του Εχίνου. Είναι τετράγωνος με πλευρά μήκους 5,70 μ., πάχος τοίχων 1,00μ. και μέγιστο ύψος που υπολογίζεται σε 13,00μ., περίπου. Είναι κτισμένος με αρχαίες λιθόπλινθους τοποθετημένες σε δόμους. Στο κάτω μέρος του πύργου οι σειρές των λιθοπλίνθων είναι συναρμοσμένες, κυρίως στους οριζόντιους αρμούς, με μικρές πέτρες και πλινθία, ενώ από το επίπεδο του πρώτου ορόφου και άνω κάθε δόμος εναλλάσσεται με σειρά μικρών ορθογωνισμένων λίθων, διατεταγμένων με αυστηρή κανονικότητα και διακοσμητική διάθεση. Η συνδετική ύλη είναι ασβεστοκονίαμα.
Σε αντίθεση με την ιδιαίτερα επιμελημένη εξωτερική όψη του πύργου, οι εσωτερικές όψεις των τοίχων είναι με ημικατεργασμένους λίθους και ασβεστοκονίαμα. Η εσωτερική διαίρεση του πύργου γινόταν με ξύλινα πατώματα, όπως φαίνεται από τα υπολείμματα των δοκαριών ή τα ίχνη των υποδοχών τους στις εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων. Το ισόγειο ήταν αρχικά κλειστό και αναμφίβολα θα χρησιμοποιούνταν ως αποθηκευτικός χώρος. Η πρόσθια πλευρά του πύργου ενισχύεται εσωτερικά με τοιχοποιία που φτάνει μέχρι το επίπεδο του κατωφλίου της εισόδου. Η είσοδος του πύργου είναι τοξωτή, βρίσκεται σε ύψος 3μ. από τη στάθμη του εδάφους και αντιστοιχεί στο επίπεδο του πρώτου ορόφου.
Στο κάτω μέρος της εισόδου υπάρχουν οι υποδοχές στερέωσης της ξύλινης κλίμακας που οδηγούσε στο εσωτερικό του πύργου. Στο δυτικό τοίχο, στο επίπεδο του πρώτου ορόφου, υπάρχει λίθινος κρουνός, ενώ στην πίσω πλευρά ανοίγεται στενή τοξοθυρίδα. Στην πρόσθια όψη του πύργου, στο επίπεδο του δευτέρου ορόφου, ανοίγεται παράθυρο με λίθινο τοξωτό πλαίσιο.
Μέσα στο πάχος των τοίχων και στους δύο ορόφους υπάρχουν τζάκια που εξασφάλιζαν κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης στους ενοίκους του πύργου. Ο πύργος έχει υποστεί κατά καιρούς διάφορες επεμβάσεις, στις οποίες οφείλονται τα δύο μεγάλα ανοίγματα στα χαμηλότερα μέρη του και ένα μικρότερο ορθογώνιο άνοιγμα στην πρόσθια πλευρά του.
Στο βίντεο, ο αρχιτέκτονας Δημήτριος Καραγκούνης, Επίτιμος Προϊστάμενος του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών της ΕΦΑΛΑΡ πραγματοποιεί ένα οδοιπορικό στον Πύργο του αρχαίου Εχίνου…
