Στα σκαριά βρίσκεται από την κυβέρνηση ένα νέο πακέτο μέτρων που αυτή τη φορά θα εστιάζει στην στεγαστική κρίση και τα ακίνητα, με μέτρα για αύξηση της προσφοράς σπιτιών και στόχο να μπει ένα φρένο στο ανεξέλεγκτο ράλι της κτηματαγοράς. Στο τραπέζι έχει πέσει μια βεντάλια μέτρων και οι συσκέψεις είναι συνεχείς, ενώ έχει ξεκινήσει και η διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες για ανακατεύθυνση πόρων από το τρέχον ΕΣΠΑ, καθώς τα δημοσιονομικά περιθώριο για «νέο χρήμα» από τον προϋπολογισμό είναι περιορισμένα αν όχι μηδαμινά.
Αξιόπιστες πηγές αναφέρουν πως τα νέα μέτρα θα έχουν… πακεταριστεί και θα εξαγγελθούν πριν τις γιορτές των Χριστουγέννων με πιθανότερη χρονική στιγμή να φαντάζει η ψήφιση του προϋπολογισμού για το 2026 στη Βουλή.
Στο επίκεντρο βρίσκεται ένα νέο πρόγραμμα για την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος, που θα επιδοτεί την ανακαίνιση κλειστών κατοικιών, χωρίς αυτή η ανακαίνιση να συνδυάζεται απαραίτητα με συγκεκριμένη ενεργειακή αναβάθμιση όπως συμβαίνει με τα προγράμματα «Εξοικονομώ».
Στόχος είναι να ανοίξουν κλειστά διαμερίσματα – που σήμερα υπολογίζεται σε εκατοντάδες χιλιάδες – και να πέσουν στην αγορά ώστε να ρίξουν τα ενοίκια. Γι αυτό και, σύμφωνα με πληροφορίες, η επιδότηση της ανακαίνισης θα συνδεθεί με την υποχρέωση της μακροχρόνιας μίσθωσης του ακινήτου για τουλάχιστον μια 3ετία.
Η φόρμουλα
Για το νέο πρόγραμμα το οικονομικό επιτελείο βρίσκεται ήδη σε διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν για ανακατεύθυνση πόρων από το υπάρχον ΕΣΠΑ, καθώς το Ταμείο Ανάκαμψης λήγει τον Ιούνιο του 2026. Η στέγαση είναι άλλωστε μία από τις κεντρικές προτεραιότητες της Κομισιόν και συζητήθηκε διεξοδικά και στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες.
Η φόρμουλα που θα κλειδώσει θα πρέπει να αυξάνει ευθέως την προσφορά και να αποφεύγει τον «σκόπελο» στον οποίο έχουν πέσει άλλα παρόμοια προγράμματα του παρελθόντος, όπως το «Σπίτι μου», που αύξησαν εν τέλει τις τιμές στα επιλέξιμα διαμερίσματα στρεβλώνοντας έτι περαιτέρω την αγορά. Γι αυτό η αρχική ιδέα της επιδότησης του επιτοκίου επισκευαστικών – στεγαστικών δανείων φαίνεται πως δεν περπατάει, προφανώς επειδή θεωρήθηκε ότι θα ενισχύσει την ζήτηση και άρα και τις τιμές των ακινήτων.
Με αυτή την κατεύθυνση σχεδιάζεται ένα πρόγραμμα που θα πρέπει να είναι απλό και ευέλικτο, να συνδυάζει στοιχεία από υπάρχοντα προγράμματα (π.χ. Εξοικονομώ) αλλά να μην περιορίζεται στην ενεργειακή αναβάθμιση. «Χρειάζεται κάτι ευρύτερο που να καλύπτει και την ανακαίνιση», λένε στελέχη του οικονομικού επιτελείου, παρατηρώντας πως για το θέμα της στεγαστικής κρίσης πραγματοποιείται ενδοκυβερνητικά μια σύσκεψη κάθε βδομάδα. Για παράδειγμα, όταν αλλάζει πλακάκια κάποιος, αυτό δεν είναι ενεργειακή αναβάθμιση, είναι ανακαίνιση.
Στόχος είναι να ανοίξουν κλειστά διαμερίσματα – που σήμερα υπολογίζεται σε εκατοντάδες χιλιάδες – και να πέσουν στην αγορά ώστε να ρίξουν τα ενοίκια. Γι αυτό και, σύμφωνα με πληροφορίες, η επιδότηση της ανακαίνισης θα συνδεθεί με την υποχρέωση της μακροχρόνιας μίσθωσης του ακινήτου για τουλάχιστον μια 3ετία.
Η επιδότηση δεν αναμένεται να περνά από τις τράπεζες – με την μορφή της επιδότησης επιτοκίου π.χ. όπως στο «Σπίτι μου» ή δανείου – αλλά να πληρώνεται απευθείας στον ιδιοκτήτη, όπως σε άλλα προγράμματα επιδοτήσεων μέσω ΕΣΠΑ. Φυσικά θα τεθούν κριτήρια (εισοδηματικά και άλλα) για την επιδότηση, ενώ το γενικό περίγραμμα είναι:
Ανακαίνιση παλαιών ακινήτων με επιδότηση από το ΕΣΠΑ
Μακροχρόνια μίσθωση τουλάχιστον για μια 3ετία
Οι τιμές απογειώνονται
Το πρόγραμμα αυτό πέφτει στην αγορά σε μια στιγμή που οι τιμές των παλαιών διαμερισμάτων (άνω των 5 ετών) αυξάνονται πλέον ταχύτερα από ότι των νεόδμητων κατοικιών, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της ΤτΕ.
Συγκεκριμένα, οι τιμές των νέων διαμερισμάτων (ηλικίας έως 5 ετών) αυξήθηκαν το Β τρίμηνο του 2025 με μέσο ετήσιο ρυθμό 6,8%, υπερβαίνοντας κατά 9,4 μονάδες το προηγούμενο ιστορικό υψηλό του δ΄ τριμήνου 2008 (112,4 μονάδες), ενώ οι τιμές των παλαιών κατοικιών σημείωσαν άνοδο 7,6% σε ετήσια βάση.
Νέο μπλόκο στα Airbnb
Το πακέτο για την στεγαστική κρίση θα είναι πολυεπίπεδο και θα περιλαμβάνει και μέτρα για την βραχυχρόνια μίσθωση. Κλειδωμένη είναι σχεδόν η επέκταση των περιορισμών σε νέες περιοχές για καινούρια Airbnb, αφού κρίνεται πως στα τρία δημοτικά διαμερίσματα του κέντρου της Αθήνας το μέτρο δούλεψε και τα ενοίκια αυξήθηκαν εκεί με μικρότερο ρυθμό από ότι σε άλλες γειτονιές.
Έτσι, η αναστολή χορήγησης αδειών βραχυχρόνιας μίσθωσης στα τρία κεντρικά διαμερίσματα της Αθήνας παρατείνεται και για το 2026, ενώ στο ίδιο κάδρο μπαίνουν κι άλλες περιοχές της χώρας που πιέζονται οικιστικά από την βραχυχρόνια μίσθωση όπως η Θεσσαλονίκη, τα Χανιά, η Σαντορίνη, η Πάρος και η Χαλκιδική.
Πηγές αναφέρουν πως στο τραπέζι έχει πέσει ακόμη και η αύξηση της φορολόγησης για τα Airbnb ως αντικίνητρο για την βραχυχρόνια μίσθωση, ωστόσο η κυβέρνηση πρέπει να ισορροπήσει με κινήσεις που δεν θα επηρεάζουν την τουριστική δυναμική και την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα στον κλάδο, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις κοινωνικές επιπτώσεις από τη στεγαστική κρίση.
Αδρανή ιδρύματα
Το πακέτο θα έρθει με δόσεις, αρχής γενομένης με το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών που κατατίθεται στην Βουλή και φορά στα αδρανή ιδρύματα και τις σχολάζουσες κληρονομιές. Με το νομοσχέδιο αυτό μπαίνει στο μικροσκόπιο η ακίνητη περιουσία που κατέχουν περίπου 2.000 αδρανή ιδρύματα, όπως επίσης και περίπου 7.000 σχολάζουσες κληρονομιές.
Τα ακίνητα των αδρανών ιδρυμάτων, που σήμερα σε μεγάλο βαθμό απλώς «ρημάζουν», θα μπορούν περιέρχονται με διαδικασίες εξπρές στην κατοχή του Δημοσίου και να αξιοποιούνται για κοινωνικούς σκοπούς, όπως η ενίσχυση της στεγαστικής πολιτικής και η στήριξη ευάλωτων ομάδων.
Η περιουσία που μένει ανενεργή θα καταγραφεί σε κεντρικές ηλεκτρονικές πλατφόρμες (Ηλεκτρονικό Μητρώο Κοινωφελών Περιουσιών και Πλατφόρμα Σχολαζουσών Κληρονομιών) και μέσα από ένα νέο Ίδρυμα Ειδικού Σκοπού, τα ακίνητα θα μπορούν να αξιοποιούνται με ταχείες διαδικασίες, ώστε να αυξάνουν το κτιριακό απόθεμα και να ενισχύουν την προσφορά.
Ξεπεράσαμε και το ιστορικό υψηλό του 2008
Τα μέτρα αυτά έρχονται σε μια στιγμή που η κτηματαγορά γνωρίζει ένα άνευ προηγουμένου ράλι τιμών, που έχει ξεπεράσει και το ιστορικό υψηλό του 2008. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, οι τιμές των διαμερισμάτων στην Ελλάδα σκαρφάλωσαν στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών στο δεύτερο τρίμηνο του 2025, υπερβαίνοντας το προηγούμενο ρεκόρ που είχε καταγραφεί πριν από 17 ολόκληρα χρόνια, το γ΄ τρίμηνο του 2008.
Η Τράπεζα προειδοποιεί ότι οι τρέχουσες εξελίξεις στις τιμές των ακινήτων αναδεικνύουν την ανάγκη πρόληψης κυκλικών συστημικών κινδύνων, χωρίς ωστόσο να προκαλείται ανησυχία για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, καθώς το επίπεδο των εκταμιεύσεων στεγαστικών δανείων παραμένει χαμηλό.
Παρά ταύτα, η αύξηση των τιμών αγοράς και ενοικίων, σε συνδυασμό με τη φορολογική επιβάρυνση και το υψηλό λειτουργικό κόστος των ακινήτων, έχει επιδεινώσει τα τελευταία χρόνια το στεγαστικό πρόβλημα των νοικοκυριών.
Η αναλογία κόστους στέγασης προς διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα ανήλθε το 2024 στο 35,5%, από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά την αυξανόμενη δυσκολία των νοικοκυριών να αποκτήσουν ή να διατηρήσουν κατοικία, παρά τη γενικότερη βελτίωση της οικονομικής δραστηριότητας.
