Μπορούν οι άνδρες πραγματικά να τα έχουν όλα; Πρόκειται για μια ανόητη φυσικά ερώτηση, μια προκατειλημμένη εκτίμηση από την οποία οι γυναίκες πέρασαν χρόνια προσπαθώντας να απελευθερωθούν.
Οι μητέρες ειδικά έχουν αγωνιστεί πολύ σκληρά για να αποδείξουν πως το ότι κάποιος ή κάποια μπορεί πανεύκολα χωρίς βοήθεια να ισορροπήσει καριέρα, παιδιά, μια ευτυχισμένη σχέση και μια ουσιαστική ζωή, πρόκειται απλώς για μύθο.
Οι έμφυλοι ρόλοι της γονικότητας
Ως ένα βαθμό μάλιστα το έχουν καταφέρει, όπως υποστηρίζει και μια βρετανική έρευνα που έγινε σε 5.000 πατέρες από τη φιλανθρωπική οργάνωση Working Families. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα τρία τέταρτα των συμμετεχόντων δήλωσαν πως επιθυμούν να μοιράζονται το βάρος της γονικής μέριμνας με τη σύντροφό τους. Μια πραγματικότητα που ο υπόλοιπος κόσμος φαίνεται να παραγνωρίζει.
Πιο αναλυτικά, όπως παρουσιάζει και ο Guardian, 1 στους 5 άνδρες ανέφεραν πως όταν ζήτησαν άδεια από την εργασία τους για οικογενειακούς λόγους, η εργοδοσία τους ρώτησε έκπληκτη πού βρισκόταν η σύζυγος ή η σύντροφός τους. Αυτή η πηγαία απορία αναδεικνύει τον «ανεπίσημο» έμφυλο ρόλο τόσο της γυναίκας, η φροντίδα της οικογένειας και του νοικοκυριού δηλαδή, αλλά και του άνδρα, γιατί αν στο σπιτικό σου η γυναίκα δεν έχει αναλάβει τη φροντίδα και τις υποχρεώσεις, τότε τι σόι άνδρας είσαι. Οι υπόλοιπες δυσκολίες που ανέφεραν οι άνδρες της έρευνας, όπως αμφιβολίες από την εργοδοσία για τη σοβαρότητα της οικογενειακής κρίσης ή άγχος για κακή αξιολόγηση από τους προϊσταμένους τους επειδή ζήτησαν άδεια, είναι παραπάνω από οικείες στις περισσότερες εργαζόμενες μητέρες. Και τις οποίες ποτέ κανείς δεν έχει ρωτήσει γιατί δε βάζουν απλά τον σύζυγό τους να κάνει τις δουλειές, με έναν τρόπο μάλιστα που να υπονοούν ότι κάτι πάει στραβά με αυτές από τη στιγμή που δεν το κάνουν.
Πού διαφοροποιούνται οι εργαζόμενοι γονείς
Οι αντιξοότητες των εργαζόμενων πατέρων είναι ίδιες μεν με αυτές των εργαζόμενων μητέρων, αλλά έχουν μια διακριτική διαφορά. Ακριβώς εκεί έγκειται η λεπτή αίσθηση καχυποψίας που παραμένει στα δύο «στρατόπεδα», παρότι μάχονται ουσιαστικά στον ίδιο πόλεμο. Που δεν είναι άλλη από τη βολική πεποίθηση ότι οι γυναίκες είναι ο κατεξοχήν γονέας, εκείνες που θα πρέπει να εγκαταλείψουν τα πάντα αν το παιδί αρρωστήσει ή αν καλέσουν από το σχολείο. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια αμφότερα τοξική πεποίθηση, καθώς υπονομεύει τόσο τις καριέρες των γυναικών, όσο και τις προσπάθειες των ανδρών να γίνουν καλοί πατέρες.
Ωστόσο, είναι δύσκολο πρακτικά να φανούν αυτές οι ομοιότητες, όταν μάχεται ο ένας τον άλλον στο σπίτι, εγκλωβισμένοι σε έναν ανταγωνισμό του ποιος είναι πιο εξουθενωμένος ή ποιανού σειρά είναι να πάει το παιδί στις εξωσχολικές δραστηριότητες. «Πού ήσουν όταν εμείς αντιμετωπίζαμε τα ζόρια;», αναρωτιούνται από μέσα τους εκνευρισμένα οι γυναίκες που ακούνε ένα συγκεκριμένο τύπο άνδρα να περηφανεύεται με δυνατή φωνή για το πόσο παρών είναι στη ζωή των παιδιών του. «Ω, τώρα οι άνδρες ενδιαφέρονται για την ευέλικτη εργασία. Τώρα που η πανδημία κανονικοποίησε πλήρως το να δουλεύει κανείς από το σπίτι και αξιοποιούν απλώς τα νόμιμα δικαιώματα τους, δικαιώματα που οι γυναίκες κάποτε έπρεπε να παλέψουν με πυγμή για την κατάκτηση τους.», θα σκεφτούν κάποιες άλλες.
Νομικές αλλαγές στη γονική άδεια
Όταν κάποιοι από τη νέα φουρνιά ανδρών βουλευτών των Εργατικών στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεκίνησαν να κάνουν εκστρατεία ζητώντας με ζήλο καλύτερα αμειβόμενη γονική άδεια δηλώνοντας ευθαρσώς ότι αναφέρονται απλώς στους εαυτούς τους, δεν κέρδισαν εξολοκλήρου την εύνοια των γυναικών συναδέλφων τους οι οποίες για χρόνια βρίσκονται γι’ αυτά στις επάλξεις, υπενθυμίζοντας πως το να αναλάβουν δράση οι πατέρες ήταν ανέκαθεν το τελευταίο κομμάτι του παζλ της ισότητας.
Το επιμύθιο από την παρουσίαση του νομοσχεδίου για κοινή γονική άδεια, η οποία σημαίνει ότι τα ζευγάρια μπορούν θεωρητικά να μοιράσουν έως και 50 βδομάδες άδειας μεταξύ τους κατά το πρώτο έτος ζωής του παιδιού, είναι ότι πολλοί πατέρες δεν είναι δεκτικοί να αξιοποιήσουν τις νέες παροχές που τους δίνονται, καθώς εξακολουθούν να νιώθουν μια ετερόκλητη πίεση να είναι οι βασικοί υπεύθυνοι του εισοδήματος στο νοικοκυριό. Η βρετανική κυβέρνηση έχει ήδη δεσμευτεί για μια γενικότερη αναθεώρηση της γονικής άδειας και το καλοκαίρι που μας πέρασε η διακομματική επιτροπή της Βουλής των Κοινοτήτων υποστήριξε πως θα πρέπει να γίνει προτεραιότητα μια καλύτερα αμειβόμενη πατρική άδεια, δεδομένου ότι μέχρι τώρα οι περισσότεροι άνδρες λαμβάνουν το νόμιμο ελάχιστο, ποσό αντίστοιχο στο λιγότερο του μισού του κατώτατου μισθού.
Ούτε αυτό όμως θα επιφέρει κάποια ρηξικέλευθη αλλαγή στις ισορροπίες, αν οι άνδρες δεν αισθανθούν ότι θα μπορέσουν να την αξιοποιήσουν χωρίς να τιμωρηθούν.
Μια λύση που προτάθηκε στο φετινό συνέδριο Ισότιμης Γονικότητας στο Λονδίνο, στο οποίο παρουσιάστηκε και η έρευνα της Working Families, ήταν μια εκστρατεία για τους άνδρες να ασκούν περήφανα τα γονικά τους καθήκοντα, διεκδικώντας να πάρουν ολόκληρη την άδειά τους και να καταγράφουν θαρρετά στα ημερολόγια των γραφείων τους τις ώρες παραλαβής των παιδιών τους από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, αντί να φεύγουν νωρίτερα δήθεν για κάποια μυστηριωδώς σημαντική εργασιακή συνάντηση. Αν μη τι άλλο, αυτή η εκστρατεία θα μπορέσει τουλάχιστον να ανοίξει μια δημόσια συζήτηση για τα άγχη που βιώνουν οι άνδρες και πολλές φορές εσωτερικεύουν.
Πώς αλληλεπιδρούν οι άνδρες με την αρρενωπότητα
Και για τους πατέρες βέβαια, δε φαίνονται πως βαίνουν όλα τόσο καλώς. Μια αναλυτική έρευνα της YouGov για τη στάση των Βρετανών ανδρών απέναντι στην αρρενωπότητα, παρουσίασε ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε αρκετούς τομείς, αναδεικνύοντας πως δεν είναι όλοι οι νεαροί άνδρες αγριεμένοι μισογύνηδες που ριζοσπαστικοποιούνται διαδικτυακά. Αναφορικά, από την άλλη, για τους λίγο μεγαλύτερους άνδρες, ηλικίας 30-40 ετών και που άρα είναι πιθανότερο να βρίσκονται στην κουραστικότερη φάση ανατροφής μικρών παιδιών, υπογράμμισε μια απροσδόκητη δόση πικρίας. Σημείωσε επίσης πως είναι η ηλικιακή ομάδα που είναι πιθανότερο να υποστηρίξει ότι οι γυναίκες έχουν ευνοϊκότερη κοινωνική θέση σε σχέση με τους άνδρες ή πως οι κατακτήσεις των γυναικών τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει εις βάρος των ανδρών.
Παρόλο που αυτοί οι ισχυρισμοί παραμένουν μειοψηφικοί εντός της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας, καθώς τις υιοθετούν λιγότεροι από το ένα τέταρτο, η έρευνα διαπιστώνει μια ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ανάμεσα σε διαφορετικές μάλιστα γενιές, πως η ζωή γενικά για τους άνδρες ήταν καλύτερη πριν 25 χρόνια.
Ίσως αυτές να είναι οι απόψεις ανδρών με ερωτικά απωθημένα, με συσσωρευμένες ερωτικές απογοητεύσεις και απορρίψεις από το αντίθετο φύλο. Σύμφωνα άλλωστε με την έρευνα η ηλικιακή ομάδα των 30-40 ετών είναι πιθανότερο να υποστηρίξει πως οι γυναίκες ενδιαφέρονται αποκλειστικά για άνδρες με υψηλό κοινωνικό κύρος.
Μήπως όμως, έστω κάποιες αν όχι όλοι από αυτές, να είναι περιπτώσεις ανδρών παγιδευμένων ανάμεσα στις θυμωμένες εκκλήσεις των συντρόφων τους να αναλάβουν τις ευθύνες τους -κάτι που σύμφωνα με τα στατιστικά εξακολουθούν να μην κάνουν, μιας και οι άνδρες αφιερώνουν μόνο τα δύο τρίτα του χρόνου που αφιερώνουν οι γυναίκες στη φροντίδα των παιδιών-, αλλά και στο φόβο της επαγγελματικής αποτυχίας;
Η έρευνα της Working Families σαφώς αποδεικνύει ότι πολλοί νέοι πατέρες αισθάνονται διχασμένοι, με έναν τρόπο και σε ένα βαθμό μάλιστα που οι δικοί τους πατέρες πιθανόν να μην είχαν νιώσει. Ανησυχούν πως θα χάσουν σημαντικά γεγονότα από τη ζωή των παιδιών τους, αλλά παράλληλα πως θα γίνουν βάρος στους συναδέλφους τους αν πάρουν άδεια. Το ένα τρίτο φέρ’ ειπείν δεν έχει πάρει όση πατρική άδεια θα ήθελε και σχεδόν τα δύο τρίτα ένιωθαν διαρκώς ότι τους κρίνουν στον εργασιακό τους χώρο που βάζουν τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις πάνω από τις απαιτήσεις της δουλειάς. Τέλος, σχεδόν 8 στους 10, πιστεύουν ότι αυτές οι εντάσεις που προκύπτουν δημιουργούν πίεση είτε σε αυτούς, είτε στη σύντροφό τους, είτε στην ευημερία των παιδιών τους.
