Της Εύας Καλογήρου
Πόσο μπορεί η τέχνη να αγγίξει την πληγή;
Στην έκθεση «Πλημμυροχρωμία», που παρουσιάζεται στον Μύλο του Παππά από 6 έως 11 Οκτωβρίου και εγκαινιάζεται την ερχόμενη Δευτέρα στις 7μμ, φωτογραφίες από τη φονική πλημμύρα του Σεπτεμβρίου 2023 στη Θεσσαλία μεταμορφώνονται σε ζωγραφικά έργα.
Η εικαστικός Μαρία Κωστοπούλου συνομιλεί με τα ντοκουμέντα των φωτορεπόρτερ, δίνοντάς τους μια δεύτερη ανάγνωση: όχι απλώς καταγραφής, αλλά ερμηνείας του ανθρώπινου βάρους, της σιωπής, της απώλειας – και τελικά της ελπίδας.
Στην έκθεση συμμετέχουν οι φωτορεπόρτερ: Τζέκας Λεωνίδας, Κυδώνας Γιώργος, Καστανάρας Δημήτρης, Κουσιώρας Βαγγέλης, Αγοραστός Βασίλης, Ντάμπλης Βασίλης, Καλιακούδας Θανάσης, Τσιάρας Κώστας.
Στη συνέντευξη που ακολουθεί, η δημιουργός μιλά για τη διαδικασία αυτής της μεταμόρφωσης, τη δύναμη της μνήμης και τον ρόλο της τέχνης σε έναν τόπο που ακόμη μετρά τις πληγές του.
Κα Κωστοπούλου, πώς βιώσατε εσείς προσωπικά τα γεγονότα των κακοκαιριών Daniel και Elias; Ποια ήταν η εσωτερική σας αφετηρία για να δημιουργήσετε αυτή τη σειρά έργων;
Αγωνία, άγχος και θλίψη για όλα αυτά που συνέβησαν. Μένω στον Πλατύκαμπο, έβλεπα το νερό να τρέχει στους δρόμους, να μπαίνει στις αυλές, να πλημμυρίζουν τα σπίτια και τίποτα να μην το σταματάει. Για πολλές μέρες δεν είχαμε καμμιά πρόσβαση στη Λάρισα. Η ανάγκη για να μείνει μια συγκεκριμένη εικόνα στο χρόνο. Μετά φυσικά ακολούθησαν άλλα 11 έργα.
Τι σημαίνει για εσάς η μετατροπή μιας τόσο σκληρής πραγματικότητας σε εικαστική δημιουργία; Πώς αντιμετωπίζετε το όριο ανάμεσα στην αναπαράσταση του πόνου και την καλλιτεχνική ερμηνεία του;
Η μετατροπή της σκληρής πραγματικότητας σε τέχνη είναι ένας τρόπος κατανόησης όλων αυτών. Στέκομαι ανάμεσα στο όριο του πόνου και στην ανάγκη να δώσω φωνή μέσα από τα έργα μου.
Πώς λειτούργησαν οι φωτογραφίες των φωτορεπόρτερ ως πηγή έμπνευσης για τα έργα σας; Υπήρχε κάποια εικόνα που σας συγκλόνισε περισσότερο ή που αποτέλεσε καταλύτη για ένα συγκεκριμένο έργο;
Οι φωτογραφίες ήταν ο καθρέφτης όλων αυτών που συνέβησαν και άφησαν πληγές που δεν έχουν επουλωθεί ακόμη. Η εικόνα που με συγκλόνισε ήταν η φωτογραφία του Λεωνίδα Τζέκα με τα νεκρά ψάρια στο φρεάτιο. Αυτό ήταν και το πρώτο μου έργο.
Στα έργα σας βλέπουμε σύμβολα και έντονη χρήση χρώματος. Ποιοι είναι οι βασικοί συμβολισμοί που χρησιμοποιείτε και τι θέλετε να μεταφέρετε μέσα από αυτούς;
Το χρώμα για μένα είναι ζωή. Στα έργα μου αποτύπωσα όσο πιο ρεαλιστικά μπορούσα τις εικόνες που επέλεξα να ζωγραφίσω.
Πώς αποτυπώνετε την ελπίδα μέσα σε ένα τόσο βαρύ και σκοτεινό θέμα;
Με τα έντονα χρώματα και τις πινελιές.
Πώς βιώσατε αυτή τη συνομιλία ανάμεσα στον φωτογραφικό φακό και το πινέλο σας; Τι πιστεύετε ότι προσθέτει αυτή η σύμπραξη στη συνολική εμπειρία του θεατή;
Νομίζω ήταν ένας διάλογος ανάμεσα στα γεγονότα και στα δικά μου συναισθήματα. Η φωτογραφία δίνει την αληθινή εικόνα στο θεατή και το πινέλο την προσωπική μου ματιά.
Τι θα θέλατε να πάρει μαζί του ο θεατής φεύγοντας από την έκθεση; Υπάρχει κάποιο προσωπικό μήνυμα που κρύβεται πίσω από τα έργα;
Θα ήθελα να πάρει την αίσθηση της ενσυναίσθησης, της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης. Όλοι μαζί μπορούμε να κάνουμε τα πάντα.
Πιστεύετε πως η τέχνη μπορεί να συμβάλει στην επούλωση συλλογικών τραυμάτων; Και αν ναι, με ποιον τρόπο;
Ναι, γιατί η τέχνη μας φέρνει πιο κοντά και μας βοηθάει να μοιραζόμαστε τον πόνο.
Η «Πλημμυροχρωμία» δεν επιχειρεί να απαλύνει την τραγωδία, αλλά να τη φωτίσει. Μέσα από τον διάλογο φωτογραφίας και ζωγραφικής, οι εικόνες της καταστροφής δεν ξεχνιούνται — μετατρέπονται σε πεδία στοχασμού, σε ψυχικά τοπία που μας υπενθυμίζουν πως η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια, αλλά τρόπος να σταθούμε όρθιοι.
Σε έναν τόπο που πληγώθηκε, αυτή η έκθεση μας προτρέπει να δούμε – και να νιώσουμε – ξανά.
