Του Ηλία Παπαδόπουλου*
Οι βάσεις του 2025 έδειξαν ξεκάθαρα αυτό που, όσοι δουλεύουμε χρόνια με μαθητές και φοιτητές, βλέπαμε να έρχεται: οι νέοι αλλάζουν στόχευση. Δεν κυνηγούν πια απλώς μια «ασφάλεια» ή έναν διορισμό. Ψάχνουν νόημα, κινητικότητα, εξέλιξη, διεθνείς προοπτικές. Γυρίζουν την πλάτη σε τμήματα που για χρόνια συνδέονταν με την έννοια του «σίγουρου μέλλοντος», επειδή απλώς οδηγούσαν σε μία θέση στο Δημόσιο. Όταν τα παιδιά επιλέγουν Ναυτιλιακά ή Πληροφορική αντί για μία σχολή σίγουρης επαγγελματικής εξασφάλισης στο Δημόσιο, δεν απορρίπτουν τη σταθερότητα. Απλώς επιλέγουν κίνητρο, εξέλιξη, προσαρμοστικότητα.
Και, μεταξύ μας; Καλά κάνουν.
Ποια τμήματα σάρωσαν – όχι τυχαία
Τα τμήματα με τις υψηλότερες βάσεις για το 2025 δεν μας εξέπληξαν, αλλά επιβεβαίωσαν τη νέα κατεύθυνση που παίρνει η γενιά αυτή:
- Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ (Αθήνα) – 20.380 μόρια
- Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑΜΑΚ (Θεσσαλονίκη) – 19.295
- Ναυτιλιακών Σπουδών Πειραιά – 19.210
- Διεθνών & Ευρωπαϊκών Πειραιά – 18.990
- Ιατρική ΕΚΠΑ (Αθήνα) – 18.775
- Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας (ΟΠΑ) – 18400
Αυτές οι σχολές έχουν ένα κοινό: συνδυάζουν υψηλό επίπεδο σπουδών, επαγγελματικά δικαιώματα, αναγνώριση στο εξωτερικό και ανοίγουν δρόμους πέρα από τα στενά όρια του κρατικού τομέα.
Οι άλλες σχολές που… έμειναν πίσω
Την ίδια στιγμή, πολλές σχολές με παραδοσιακή σύνδεση με το Δημόσιο κατέγραψαν σημαντικές απώλειες σε μόρια και υποψήφιους. Μιλάμε για μια συνολική μετακίνηση του ενδιαφέροντος:
- Φιλολογικά τμήματα
- Μαθηματικά σε επαρχιακές πόλεις
- Στρατιωτικές Σχολές και Σώματα Ασφαλείας
- Ακόμα και τμήματα Μηχανικών με ισχυρό brand name
Κι όμως, δεν είναι όλα θέμα βάσεων.
Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί:
Από τις 62.618 θέσεις των ΑΕΙ για τους υποψηφίους των ΓΕΛ, έμειναν κενές οι 10.636, δηλαδή 16,9%.
Παραδείγματα:
| Τμήμα | Προσφερόμενες | Καλυφθείσες | Κενές |
| Διοίκηση Τουρισμού ΠΑΔΑ | 379 | 97 | 282 |
| Μαθηματικό ΕΚΠΑ | 226 | 123 | 103 |
| Σχολή Μηχανικών ΑΕΝ | 578 | 217 | 361 |
| Η/Υ & Πληροφορικής Ιωάννινα | 211 | 63 | 148 |
| Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Αιγάλεω | 151 | 60 | 91 |
Ακόμα και τμήματα με «λαμπερά» ονόματα δεν πείθουν πια, όταν δεν συνδέονται με ρεαλιστικές επαγγελματικές προοπτικές ή ευέλικτες διαδρομές. Ο ρόλος της ΕΒΕ στις κενές θέσεις είναι επίσης σημαντικός, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα που θα εξετάσουμε σε επόμενο άρθρο.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Αυτό που βλέπουμε δεν είναι «πείσμα» των παιδιών, ούτε απλώς μόδα. Είναι το αποτέλεσμα μιας αργής αλλά βαθιάς αλλαγής στον τρόπο που σκέφτονται την καριέρα τους:
- Αναζητούν επαγγελματική ταυτότητα, όχι απλώς εργασία.
- Αξιολογούν την καθημερινότητα ενός επαγγέλματος, όχι μόνο το εισόδημα.
- Σκέφτονται την κινητικότητα, το πώς μπορούν να δουλέψουν και στο εξωτερικό, να χτίσουν το επαγγελματικό τους προφίλ, να εξελιχθούν.
Και αυτά, τα μαθαίνουν από μόνοι τους, κυρίως από το διαδίκτυο, τα social media και τους συνομηλίκους τους.
Ο ρόλος του Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Η ανάγκη είναι πιο επιτακτική από ποτέ:
Οι μαθητές πρέπει να έχουν πρόσβαση σε έγκυρες, αξιόπιστες και επιστημονικά τεκμηριωμένες πληροφορίες, πριν κάνουν επιλογές με ορίζοντα τη δεκαετία που έρχεται.
Πολλοί υποψήφιοι δεν έχουν ξεκάθαρο στόχο, απλώς γιατί δεν είχαν ποτέ τη δυνατότητα να συνομιλήσουν με έναν πιστοποιημένο σύμβουλο σταδιοδρομίας. Η στοχοθεσία απαιτεί εργαλείο, διάλογο, καθοδήγηση. Δεν γίνεται πρόχειρα, ούτε με βάση ό,τι «ακούστηκε» στο σχολείο ή στο φροντιστήριο.
Η συστηματική διασύνδεση των σχολείων με εξειδικευμένους συμβούλους είναι ανάγκη, όχι πολυτέλεια.
Ως σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού, βλέπω πια μαθητές που σκέφτονται με όρους «καριέρας» και όχι απλώς «σχολής». Και αυτό, είναι κάτι που μας γεμίζει αισιοδοξία και μας επιτρέπει να ελπίζουμε ότι η νέα γενιά δεν θα χαθεί στο σύστημα, αλλά θα φτιάξει ένα καλύτερο.
*Ο κ. Ηλίας Παπαδόπουλος είναι Ψυχολόγος, Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού
