Τους τελευταίους μήνες, μια ανάλυση των θανατηφόρων εργατικών δυστυχημάτων που συνέβησαν στην Ελλάδα τα έτη 2023-2024 έρχεται να ρίξει φως σε μια σιωπηλή αλλά αιματηρή συνέπεια της κλιματικής αλλαγής: την επίδραση της θερμικής καταπόνησης στην ασφάλεια των εργαζομένων.
Η ανάλυση εκπονήθηκε από το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και αναμένεται να δημοσιευθεί επίσημα το προσεχές διάστημα.
Όπως τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δρ Ανδρέας Φλουρής, καθηγητής φυσιολογίας και διευθυντής του εργαστηρίου, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης, «τα αποτελέσματα καταρρίπτουν τον μύθο ότι ο Έλληνας αντέχει τη ζέστη. Δείχνουν ότι αν δεν υπάρξουν μέτρα, η ζέστη θα συνεχίσει να αυξάνει τους θανάτους στους εργασιακούς χώρους».
Τα στοιχεία της μελέτης
Η ανάλυση χρησιμοποίησε τα στοιχεία της ανεξάρτητης έρευνας που εκπονήθηκε από την Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΟΣΕΤΕΕ) για τα εργατικά ατυχήματα και δυστυχήματα στην Ελλάδα κατά τα έτη 2023-2024.
Την έρευνα έχει δημοσιοποιήσει ο δρ Ανδρέας Στοϊμενίδης, πρόεδρος της ΟΣΕΤΕΕ, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία και γραμματέας Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας.
Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δρ Στοϊμενίδης, «η έρευνα δείχνει έκρηξη εργατικών ατυχημάτων και δυστυχημάτων στη χώρα μας, κάτι που πρέπει οπωσδήποτε να αντιμετωπιστεί. Τα συνδικάτα των εργαζομένων έχουμε παρουσιάσει στην κυβέρνηση τις βασικές προτάσεις μας για την προάσπιση και την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων και περιμένουμε κάποια απάντηση».
Τα βασικά ευρήματα της μελέτης
Ο δρ Φλουρής σχολιάζει πως «η καταγραφή της ΟΣΕΤΕΕ μας έδωσε την ευκαιρία να εξετάσουμε συστηματικά πώς η ζέστη επηρεάζει την πιθανότητα ενός θανατηφόρου εργατικού ατυχήματος. Μάλιστα, μπορέσαμε να αξιολογήσουμε τη ζέστη όχι μόνο από πλευράς θερμοκρασίας, αλλά με τον σύνθετο δείκτη ΘΥΒΜΑΣ (Θερμοκρασία Υγρού Βολβού και Μαύρου Σφαιριδίου) ο οποίος λαμβάνει υπόψη του και την υγρασία, την ακτινοβολία του ήλιου καθώς και τον άνεμο».
Σχετικά με τα αποτελέσματα της μελέτης, ο δρ Φλουρής τονίζει πως «κατ’ αρχάς, η εποχική κατανομή μιλάει από μόνη της. Τον Ιούλιο γίνεται το 14% των θανατηφόρων ατυχημάτων, περισσότερα από κάθε άλλο μήνα και σχεδόν τετραπλάσια από εκείνα του Ιανουαρίου. Συνολικά, το καλοκαίρι γίνεται το ένα στα τρία θανατηφόρα ατυχήματα. Επίσης, είδαμε ότι όταν η μέση μηνιαία τιμή του δείκτη ΘΥΒΜΑΣ είναι έως 21°C, δηλαδή όταν το περιβάλλον είναι δροσερό, έχουμε περίπου 16 θανατηφόρα ατυχήματα ανά μήνα. Όταν το εργασιακό περιβάλλον γίνεται σχετικά ζεστό (δηλαδή ΘΥΒΜΑΣ μεταξύ 22°C και 27°C), βλέπουμε ότι τα θανατηφόρα ατυχήματα αυξάνονται σε 20 ανά μήνα. Όταν ο δείκτης ΘΥΒΜΑΣ ξεπερνά τους 28°C, το όριο που διεθνώς θεωρείται «υψηλού κινδύνου», οι θάνατοι αυξάνονται ραγδαία: κάθε βαθμός αύξησης του ΘΥΒΜΑΣ (μέση μηνιαία τιμή) συνοδεύεται από 12% επιπλέον θανατηφόρα περιστατικά».
Η σημασία των αποτελεσμάτων
Ο δρ Κωνσταντίνος Μάντζιος, ερευνητής στο Εργαστήριο FAME Lab που συμμετείχε στην ανάλυση, εξηγεί μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πως «η σχέση μεταξύ της θερμικής καταπόνησης και των θανατηφόρων ατυχημάτων είναι ένας συνδυασμός φυσιολογίας και συμπεριφοράς. Η αφυδάτωση, η επιβάρυνση του καρδιαγγειακού συστήματος, η ελάττωση της μυϊκής δύναμης και η δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος αυξάνουν τον κίνδυνο λανθασμένων χειρισμών ή αργών αντιδράσεων. Παράλληλα, σε χώρους όπως εργοτάξια ή μεταφορές, τα μηχανήματα μπορεί να λειτουργούν ήδη στα όρια της αντοχής τους λόγω θερμοκρασίας. Όταν άνθρωπος και εξοπλισμός πιέζονται ταυτόχρονα, η πιθανότητα ατυχήματος αυξάνεται».
Το κόστος και το όφελος της αντιμετώπισης του προβλήματος
Υπάρχει άραγε τρόπος να ζυγίσουμε τη δαπάνη που απαιτείται για να αντιμετωπιστεί η εργασιακή θερμική καταπόνηση με το όφελος που θα φέρει; Ο δρ Στοϊμενίδης τονίζει ότι «η ανθρώπινη ζωή δεν κοστολογείται. Αλλά ακόμη και με στενά οικονομικούς όρους, το κόστος ενός θανατηφόρου ατυχήματος (αποζημιώσεις, απώλεια παραγωγικότητας, κοινωνική ασφάλιση) ξεπερνά κατά πολύ την επένδυση σε σκιερά στέγαστρα, ανεμιστήρες ή διαλείμματα».
Ο δρ Φλουρής αναφέρει επίσης ότι πρόσφατες αναλύσεις του Διεθνούς Οργανισμού για την Εργασία δείχνουν ότι κάθε ευρώ που επενδύεται στην πρόληψη της θερμικής καταπόνησης αποδίδει 1,2‑1,4 ευρώ σε αύξηση της παραγωγικότητας και ακόμα περισσότερα σε αποφυγή ζημιών.
Ανάγκη για περαιτέρω έρευνα και καταγραφή
Ο δρ Φλουρής σχολιάζει πως «υπάρχει ανάγκη για περισσότερα δεδομένα. Στην ανάλυσή μας δεν γνωρίζαμε τις συνολικές εργατοώρες που δαπανήθηκαν στις διάφορες θερμοκρασίες. Άρα δεν μπορούμε να μιλήσουμε ακόμη για αναλογία κινδύνου ανά εργαζόμενο. Επίσης, τα δεδομένα αφορούν μόνο τα έτη 2023-2024. Ωστόσο, το στατιστικό σήμα είναι τόσο ισχυρό που δύσκολα αγνοείται».
Σημασία για την πολιτεία, τους εργαζόμενους και τους εργοδότες
Ο δρ Στοϊμενίδης τονίζει επίσης, μεταξύ άλλων, πως «τα αποτελέσματα καταδεικνύουν τη σημασία να αντιμετωπιστεί η εργασιακή θερμική καταπόνηση στη χώρα μας».
Ο δρ Φλουρής υπογραμμίζει ότι «η θερμική καταπόνηση δεν αφορά μόνο τους καύσωνες. Σε πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού για την Εργασία, βρήκαμε ότι μόνο 10% της έκθεσης των εργαζομένων στη θερμική καταπόνηση συμβαίνει κατά τους καύσωνες. Και επειδή στην Ελλάδα λαμβάνονται μέτρα κατά της θερμικής καταπόνησης μόνο σε περιόδους καύσωνα, αυτό σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι είναι απροστάτευτοι 9 στις 10 φορές».
