Εναν σαφώς λιγότερο δημόσιο ΟΣΕ, με ευελιξία και δυνατότητα προσλήψεων ανώτατων στελεχών εκτός ΑΣΕΠ με πιο ελκυστικές απολαβές, προβλέπει μεταξύ άλλων το νέο νομοσχέδιο για τον σιδηρόδρομο του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών που κατατέθηκε χθες στη Βουλή.
Ο νέος ΟΣΕ, υπό την επωνυμία «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος», που ενοποιεί την ΕΡΓΟΣΕ αλλά και τη ΓΑΙΑΟΣΕ (κατά το τμήμα που αφορά το τροχαίο υλικό), έχει τη δυνατότητα προσλήψεων αορίστου χρόνου μέσω ΑΣΕΠ (κλειδούχοι, σταθμάρχες, τεχνίτες ηλεκτρονικών κ.λπ.), με πολύ πιο σύντομες όμως διαδικασίες, που θυμίζουν αντίστοιχες εταιρειών του Υπερταμείου, αλλά και ορισμένου χρόνου (8 μήνες) για κάλυψη πρόσκαιρων αναγκών, τακτική που ακολουθείται και σήμερα. Παράλληλα, ο νέος φορέας βγαίνει από τον στενό κλοιό του Δημοσίου όσον αφορά τους διαγωνισμούς έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, που υπό όρους θα γίνονται fast track, ιδίως σε περιπτώσεις κατεπείγουσας ανάγκης αποκατάστασης του δικτύου.
Οσον αφορά τις προσλήψεις, η πλήρωση θέσεων ευθύνης για τους γενικούς διευθυντές, τους διευθυντές και τους υποδιευθυντές γίνεται μέσω δημόσιας πρόσκλησης με συμβάσεις έως 3 ετών με δυνατότητα ανανέωσης, ενώ για τα όργανα διοίκησης (π.χ. διευθύνων σύμβουλος) το ανώτατο όριο απολαβών καθορίζεται στο ύψος της αμοιβής του προέδρου του Αρείου Πάγου. Πάντως, μένει να φανεί πότε θα είναι πλήρως λειτουργικός ο νέος φορέας.
Ανάμεσα στους άξονες του νέου νομοσχεδίου περιλαμβάνονται διατάξεις αξιολόγησης – εκπαίδευσης του προσωπικού, ενώ εισάγονται προβλέψεις για την ασφάλεια, με το Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας που θα λειτουργεί σε 24ωρη βάση από τον ΟΣΕ και θα ενσωματώνει το μητρώο σιδηροδρομικών δεδομένων, την ψηφιακή καταγραφή εντολών και παραβάσεων αλλά και το σύστημα γεωεντοπισμού. Το τελευταίο υπόσχεται ακρίβεια έως 5 εκατοστών κατά την εποπτεία της θέσης των συρμών στο δίκτυο και δεν αντικαθιστά το σύστημα ETCS, δηλαδή το σύστημα αυτόματης προστασίας συρμών, που μπορεί να φρενάρει δύο συρμούς που κινούνται στην ίδια γραμμή. Πρόκειται για σύστημα που ακόμη δεν είναι πλήρως λειτουργικό στο δίκτυο.
Παράλληλα, επανέρχεται πάνω στα τρένα ο προϊστάμενος αμαξοστοιχίας, ενώ το νέο νομοσχέδιο προβλέπει κάμερες σχεδόν παντού (σταθμαρχεία, καμπίνες μηχανοδήγησης, πρόσθιο μέρος κάθε αμαξοστοιχίας κ.λπ.). Πυρήνας του νομοσχεδίου είναι οι δοκιμασίες αξιολόγησης καταλληλότητας του προσωπικού ήδη από το στάδιο της επιλογής του, που περιλαμβάνουν από ψυχομετρικές εξετάσεις μέχρι και… εξετάσεις ορθοφωνίας. Επίσης, όσοι εκτελούν κρίσιμα καθήκοντα που σχετίζονται με την ασφάλεια υποχρεούνται να συμμετέχουν σε τακτικές δοκιμασίες καταλληλότητας. Αυτές μπορούν να γίνουν και σε συνεργασία με τις Ενοπλες Δυνάμεις. Σύμφωνα πάντως με το νομοσχέδιο, σε περίπτωση άρνησης συμμετοχής είναι δυνατή η καταγγελία της σύμβασης εργασίας, ενώ σε περίπτωση μη συμμόρφωσης η ΡΑΣ μπορεί να επιβάλει στις εταιρείες πρόστιμο έως 100.000 ευρώ.
Oι προσλήψεις σε ΡΑΣ και ΕΟΔΑΣΑΑΜ επιταχύνονται, ενώ συστήνεται Ειδική Μονάδα Επιθεωρητών στη ΡΑΣ. Τέλος, σε συνέχεια προειδοποιητικής επιστολής της Κομισιόν (16.12.2024), που εντόπισε μη συμμόρφωση της Ελλάδας με ευρωπαϊκή οδηγία, τροποποιείται διάταξη σχετικά με την κατανομή των αρμοδιοτήτων για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων.
Ετσι, η ΡΑΣ ασκεί καθήκοντα ως εθνική αρχή ασφάλειας και είναι αρμόδια για τον έλεγχο της τήρησης των κανόνων καθώς και την επιβολή κυρώσεων στους σιδηροδρομικούς φορείς σε περίπτωση διαπίστωσης παραβάσεων. Αντίθετα, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών αναλαμβάνει τη θέσπιση των κανόνων για τη διατήρηση της ασφάλειας, ενώ την ευθύνη για την ασφαλή λειτουργία του σιδηροδρόμου και τον έλεγχο των κινδύνων αναλαμβάνουν οι εταιρείες και ο διαχειριστής υποδομής.
