Το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα εισέρχεται σε μία από τις πιο επισφαλείς φάσεις των τελευταίων δεκαετιών. Η ξαφνική εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο Ισραήλ–Ιράν, με χτυπήματα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις Φορντό, Νατάνζ και Ισφαχάν, φέρνει το πετρέλαιο στην κόψη του ξυραφιού.
Το Brent έκλεισε στα $77,01 την Παρασκευή, έχοντας αυξηθεί σχεδόν 20% μέσα σε έναν μήνα, ενώ το WTI διαμορφώθηκε λίγο κάτω από τα $75. Παρά τα κέρδη, οι τιμές παραμένουν χαμηλότερες από το αντίστοιχο σημείο του 2023.
Οι αναλυτές αναμένουν έντονη άνοδο με το άνοιγμα των αγορών στην Ασία, τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας.
«Το πετρέλαιο θα ανοίξει πολύ ψηλότερα», δήλωσε ο Mark Spindel της Potomac River Capital. «Όσο μεγαλώνει ο φόβος, τόσο μεγαλύτερο το γεωπολιτικό premium», προειδοποιεί η Carole Nakhle της Crystol Energy.
Να θυμίσουμε πως όταν είχε υπονοηθεί πρώτη φορά η αμερικανική εμπλοκή οι τιμές είχαν εκτιναχθεί 14% σε μία συνεδρίαση. Τις ημέρες ωστόσο που ακολούθησαν υπήρξε σταθεροποίηση.
Η JPMorgan βλέπει το Brent να φτάνει τα $130 στο χειρότερο σενάριο, ειδικά αν το Ιράν απαντήσει με κλιμάκωση ή κλείσει τα Στενά του Ορμούζ.
Τι περιμένουμε στο εξής
Οι επόμενες κινήσεις: Οι αμερικανικές επιθέσεις συνοδεύτηκαν από δηλώσεις του Τραμπ περί «συνολικής καταστροφής» των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων. Η Τεχεράνη απάντησε με πυραυλικά πλήγματα κατά του Ισραήλ. Το εύρος της απάντησης θα καθορίσει την πορεία των τιμών.
Στενά του Ορμούζ: Περίπου το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου διέρχεται καθημερινά από το στενό. Αναλυτές από την RBC Capital Markets και το Rapidan Group εκτιμούν ότι μια σοβαρή διακοπή θα μπορούσε να ανεβάσει την τιμή του Brent πάνω από τα $110–120.
Ανατιμήσεις στις μεταφορές: Σύμφωνα με τον Anoop Singh, οι ναύλοι στα ενεργειακά φορτία έχουν ήδη αυξηθεί, λόγω του αυξημένου ρίσκου στη θαλάσσια μεταφορά και των προειδοποιήσεων κρατών όπως το Κατάρ και η Ελλάδα για αποφυγή διέλευσης από το Ορμούζ.
Το σενάριο της ανατροπής καθεστώτος
Σύμφωνα με υψηλόβαθμους Ισραηλινούς αξιωματούχους, η στρατιωτική εκστρατεία έχει και έναν δεύτερο στόχο: την αποσταθεροποίηση του ιρανικού καθεστώτος. Τι θα γίνει λοιπόν με τις τιμές σε μία τέτοια περίπτωση;
Η προοπτική ανατροπής του θεοκρατικού καθεστώτος στην Τεχεράνη, όσο μακρινή κι αν φαίνεται σήμερα, θα είχε τεράστιες γεωοικονομικές συνέπειες, ειδικά για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Το Ιράν είναι τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός αργού στον ΟΠΕΚ, με εξαγωγές που –παρά τις κυρώσεις– επηρεάζουν κομβικά τις ισορροπίες στην Ασία. Ενδεχόμενη κατάρρευση του καθεστώτος θα προκαλούσε βραχυπρόθεσμο σοκ στις αγορές, με εκτόξευση των τιμών καθώς η παραγωγή και οι εξαγωγές θα διακόπτονταν.
Σύμφωνα με την JPMorgan, ιστορικά, σε περιπτώσεις αλλαγής καθεστώτος σε χώρες-παραγωγούς, οι τιμές πετρελαίου αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 76% στο peak, πριν σταθεροποιηθούν περίπου 30% υψηλότερα από τα προ κρίσης επίπεδα.
Η περίπτωση του Ιράν θεωρείται πιο σοβαρή από εκείνη της Λιβύης το 2011 λόγω του μεγέθους της παραγωγής και του ρόλου του Ορμούζ.
Επιπλέον, αν η Τεχεράνη αισθανθεί υπαρξιακή απειλή, είναι πιθανό να στοχεύσει ενεργειακές υποδομές άλλων κρατών. Μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε σε παρατεταμένη παγκόσμια κρίση προσφοράς.
Με βάση τις τρέχουσες πληροφορίες:
Η αγορά θα ανοίξει με “σοκ αντανάκλασης” (knee-jerk reaction).
Το Brent ενδέχεται να κινηθεί πάνω από τα $80 από τις πρώτες ώρες της ασιατικής συνεδρίασης.
Στο καταστροφικό σενάριο κλεισίματος του Ορμούζ ή επίθεσης σε εγκαταστάσεις της Aramco ή του Fujairah, οι τιμές μπορούν να υπερβούν τα $110–130, μεσοπρόθεσμα.
