Σε παγκόσμια κλίμακα παρατηρείται δραματική αύξηση του αριθμού των εκτοπισμένων, καθώς, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ (UNHCR), μέχρι τα τέλη Απριλίου 2025, πάνω από 122 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους λόγω πολέμων, βίας και διώξεων. Πρόκειται για ένα νέο, ανησυχητικό ρεκόρ, σε σύγκριση με τα 120 εκατομμύρια του προηγούμενου έτους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την περίοδο 2015-2018, εκείνη της εντονότερης συζήτησης για την «προσφυγική κρίση» και της αυξημένης ευρωπαϊκής υποδοχής προσφύγων από τη Συρία και το Αφγανιστάν, ο αριθμός των εκτοπισμένων διεθνώς κυμαινόταν μεταξύ 65 και 70 εκατομμυρίων. Έκτοτε, η κατάσταση όχι μόνο δεν έχει βελτιωθεί, αλλά επιδεινώνεται ραγδαία, παρά την φαινομενική απουσία τους από την πρώτη γραμμή της ειδησεογραφικής ατζέντας στη Δύση.
Οι «αόρατες» κρίσεις της ανθρωπότητας
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο εμφύλιος στο Καμερούν, ο οποίος, σύμφωνα με το Νορβηγικό Συμβούλιο Προσφύγων (NRC), χαρακτηρίζεται ως «η πιο παραμελημένη κρίση παγκοσμίως». Περισσότερα από τρία εκατομμύρια άνθρωποι έχουν άμεση ανάγκη για βοήθεια με τη διεθνή ανταπόκριση να παραμένει ελάχιστη, όπως συνέβη και με χώρες όπως η Μοζαμβίκη, η Μπουρκίνα Φάσο ή το Μαλί. Την ίδια στιγμή, το Σουδάν βρίσκεται στα πρόθυρα του εμφυλίου, με τους εκτοπισμένους στη χώρα να ξεπερνούν τα 14,3 εκατομμύρια — αριθμός που υπερβαίνει ακόμη και τους εκτοπισμένους της Συρίας.
Συνολικά, παρατηρείται ένας φαύλος κύκλος: ενώ ο αριθμός των εκτοπισμένων αυξάνεται, οι πόροι για ανθρωπιστική βοήθεια μειώνονται. Ο φετινός προϋπολογισμός της UNHCR παραμένει στάσιμος σε σχέση με το 2015. Παράλληλα, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μειώνει τη χρηματοδότηση του οργανισμού USAID, με την προοπτική περαιτέρω περικοπών ή ακόμη και διάλυσής του τις επόμενες εβδομάδες. “Γιατροί Χωρίς Σύνορα” ήδη προειδοποιούν ότι οι εξελίξεις αυτές μπορεί να προκαλέσουν νέα ανθρωπιστική κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο. Αλλά και οι Ευρωπαίοι περιορίζουν πλέον εκείνοι τα κονδύλια στήριξης.
Καταφύγιο και στερεότυπα
Το αναμενόμενο αποτέλεσμα είναι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι να αναζητούν την ελπίδα στην Ευρώπη – «γη της επαγγελίας» – με κάθε μέσο. Ωστόσο, όπως διαπιστώνεται στην αναλυτική έκθεση της UNHCR, αποδομούνται ορισμένα στερεότυπα για το μεταναστευτικό: Πάνω από τα δύο τρίτα των εκτοπισμένων επιλέγουν να βρουν καταφύγιο σε γειτονικές χώρες με την ελπίδα ταχείας επιστροφής. Το 73% διαμένει σε χώρες με μέση ή χαμηλή ευημερία, ενώ το 25% περίπου έχει αναζητήσει άσυλο σε από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Επιπλέον, το 60% μένει εντός της πατρίδας του, σε ασφαλέστερες περιοχές.
