Μια νέα τεχνική που βασίζεται στην AI και άλλα εργαλεία υπολογιστικής ανάλυσης υπόσχεται να αλλάξει τα δεδομένα στη συντήρηση έργων Τέχνης, καθιστώντας την εξειδικευμένη αυτή διαδικασία λιγότερο χρονοβόρα και κοστοβόρα.
Αυτό σημαίνει ότι φθαρμένοι πίνακες ζωγραφικής θα μπορούν να αποκατασταθούν μέσα σε λίγες ώρες, με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης. Υπό κανονικές συνθήκες η διαδικασία ζημιών λόγω φυσικής φθοράς, όπως ρωγματώσεις στο χρωματικό στρώμα και αποκολλήσεις, μπορεί να απαιτήσει χρόνια δουλειάς από ειδικούς συντηρητές. Εξ ου και συνήθως περιορίζεται σε έργα ανεκτίμητης αξίας.
Η νέα τεχνική βασίζεται σε εργαλεία υπολογιστικής ανάλυσης και τεχνητής νοημοσύνης για τη δημιουργία ψηφιακής ανακατασκευής του έργου. Αυτή στη συνέχεια εκτυπώνεται πάνω σε ένα διαφανές φύλλο πολυμερούς, το οποίο εφαρμόζεται προσεκτικά πάνω στον πίνακα.
Όπως αναφέρει δημοσίευμα του Guardian, ο μεταπτυχιακός ερευνητής Alex Kachkine από το MIT εφαρμόζοντας την εν λόγω τεχνική αποκατέστησε έναν πίνακα του 15ου αιώνα, που αποδίδεται στον ανώνυμο Ολλανδό ζωγράφο «Master of the Prado Adoration». Ο πίνακας παρουσιάζει μεγάλη λεπτομέρεια, αλλά είναι φανερά χωρισμένος σε τέσσερα πάνελ, με χιλιάδες μικρά σημεία όπου έχει φύγει το χρώμα και με εκτενείς ρωγματώσεις.
Η νέα τεχνική βασίζεται σε εργαλεία υπολογιστικής ανάλυσης και τεχνητής νοημοσύνης για τη δημιουργία ψηφιακής ανακατασκευής έργων Τέχνης
«Η ζημιά επικεντρώνεται σε μικρές, πολύπλοκες λεπτομέρειες», δήλωσε ο ίδιος, οι οποίες για να αποκατασταθούν με την παραδοσιακή τεχνική θα απαιτούνταν περίπου 200 ώρες εργασίας. «Το έργο έχει υποστεί φθορά αιώνων» πρόσθεσε.
Μια ιδιαίτερη αλλά ταχύτερη εργασία αποκατάστασης
Ο Kachkine ξεκίνησε τη δουλειά του με σάρωση του πίνακα για τον εντοπισμό των κατεστραμμένων σημείων – συνολικά 5.612 περιοχές που χρειάζονταν αποκατάσταση. Δημιούργησε ένα ψηφιακό «προστατευτικό» αρχείο, προσθέτοντας ψηφιακά στίγματα και αντιγράφοντας μοτίβα από άλλα σημεία του πίνακα. Ακόμη και το πρόσωπο ενός βρέφους που έλειπε, ανακατασκευάστηκε με βάση παρόμοια έργα του ίδιου καλλιτέχνη.
Το τελικό αποτέλεσμα εκτυπώθηκε σε φύλλο πολυμερούς, περάστηκε με βερνίκι για να σταθεροποιηθεί και τοποθετήθηκε πάνω στο έργο. Συνολικά χρησιμοποιήθηκαν 57.314 χρώματα για να συμπληρωθούν οι ζημιές. Αν και η αποκατάσταση δεν είναι τέλεια, βελτιώνει αισθητά την εικόνα του έργου.
«Ήταν μεγάλη ανακούφιση να δω το αποτέλεσμα έπειτα από χρόνια προσπάθειας να λειτουργήσει αυτή η μέθοδος», δήλωσε ο ίδιος.
Η εν λόγω μέθοδος, η οποία παρουσιάστηκε στο περιοδικό Nature, μπορεί να εφαρμοστεί μόνο σε βερνικωμένους πίνακες με λεία επιφάνεια, ώστε να τοποθετείται σωστά το φύλλο. Επιπλέον, το φύλλο μπορεί να αφαιρεθεί εύκολα, χωρίς να αφήσει ίχνη στο αρχικό έργο.
Ο Kachkine ελπίζει πως η τεχνική θα επιτρέψει σε μουσεία και γκαλερί να επαναφέρουν στη δημοσιότητα φθαρμένους πίνακες που μέχρι σήμερα θεωρούνταν «δευτερεύοντες» για παραδοσιακή συντήρηση. Παραδέχεται, ωστόσο, πως υπάρχουν και ηθικά ζητήματα, όπως το κατά πόσο είναι αποδεκτό να καλύπτεται ένα έργο με μεμβράνη, αν επηρεάζεται η εμπειρία του θεατή και αν είναι θεμιτή η ανακατασκευή χαρακτηριστικών με αντιγραφή από άλλα έργα.
Ο καθηγητής Χάρτμουτ Κουτσκέ από το Πανεπιστήμιο του Όσλο χαρακτήρισε από την πλευρά του τη μέθοδο ως έναν πιο γρήγορο και οικονομικό τρόπο αποκατάστασης.
«Μπορεί να εφαρμοστεί κυρίως σε έργα χαμηλής οικονομικής αξίας, που μέχρι τώρα βρίσκονταν αποθηκευμένα και μακριά από το κοινό», σημείωσε, «αλλά παράλληλα ανοίγει τον δρόμο για την ευρύτερη πρόσβαση του κοινού στην τέχνη, φέρνοντας στο φως έργα που είχαν σχεδόν ξεχαστεί».
