Της Ειρήνης Παπουτσή
Προβληματίζει η νέα εγκύκλιος του ΕΟΠΥΥ, που αφορά στην αποζημίωση των υπηρεσιών δευτεροβάθμιας κοινωνικής φροντίδας για άτομα με αναπηρία. Σύμφωνα με τους εμπλεκόμενους φορείς το θεσμικό πλαίσιο που αφορά στα Κέντρα Διημέρευσης και Ημερήσιας Φροντίδας ΑμεΑ (ΚΔΗΦ ΑμεΑ) παρουσιάζει σοβαρές αδυναμίες, ελλείψεις και ασαφείς διατυπώσεις, που επιδέχονται εσφαλμένες ερμηνείες, προκαλώντας δυσλειτουργίες τόσο στις δομές όσο και στην καθημερινότητα των ίδιων των ωφελούμενων.
Σημειώνεται ότι από τις αρχές 2024 έχουν δημιουργηθεί στη Λάρισα πέντε τέτοιες δομές – όπως και πολλές ακόμη πανελληνίως – οι οποίες έχουν καταφέρει να παίξουν σημαντικό ρόλο στις ζωές πολλών ΑμεΑ και των οικογενειών τους, ενώ όπως επισημαίνεται σε σχετική επιστολή που δημοσιεύει σήμερα η LarissaPress «ο ΕΟΠΥΥ, χωρίς να φαίνεται κάπου η συμφωνία του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής, αποκλείει ΑμεΑ – που βάσει της αρχικής οδηγίας δικαιούνταν την παροχή – στέλνοντάς τους πίσω στο σπίτι τους και μην παρέχοντας αντίστοιχες δομές για τη βελτίωση και υποστήριξη τους».
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά «τα ΚΔΗΦ έχουν πεπερασμένο αριθμό ωφελούμενων που μπορούν να εξυπηρετήσουν βάσει άδειας οπότε δε γεννάται θέμα αλόγιστης οικονομικής επιβάρυνσης του κράτους», ενώ αναλυτικά στην επιστολή επισημαίνονται τα εξής:
«Αγαπητοί,
Σε υλοποίηση των αριθμ. Δ12γ/ΓΠ 49481 /18-5-23 ΚΥΑ , όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, κέντρα διημέρευσης συμβλήθηκαν με τον ΕΟΠΥΥ για να προσφέρουν υπηρεσίες σε 1) ΑμεΑ με νοητική, κινητική, αισθητηριακή αναπηρία ή πολλαπλές αναπηρίες και 2) ΑμεΑ που διαθέτουν αναπηρία άνω του 67/100.
Στα ΚΔΗΦ εντάχθηκαν ωφελούμενοι σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και έλαβαν υπηρεσίες βασισμένες σε εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο με στόχο την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και την ένταξη στην κοινότητα.
Η έκδοση του αριθμ. πρωτ. ΔΑ3Α/273/οικ.10007/29-4-25 διευκρινιστικού εγγράφου από τις υπηρεσίες του ΕΟΠΥΥ, 2 έτη μετά τη θεμελίωση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας και αποζημίωσης των εν λόγω δομών αφορά: α) την απένταξη από τα προγράμματα των ΚΔΗΦ κατηγοριών αναπηρίας (όπως ο καρκίνος και ο διαβήτης εκ πρώτης και οι εκφυλιστικές παθήσεις του νευρικού συστήματος όπως η άνοια και η σκλήρυνση κατά πλάκας στη συνέχεια) και β) τον αποκλεισμό από τα προγράμματα ωφελούμενων που διαθέτουν πολλαπλές αναπηρίες και των οποίων η νοητική/κινητική/αισθητηριακή αναπηρία δεν αποτελεί την κύρια πάθηση.
Είναι de facto ότι οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις προκαλούν μη αναστρέψιμη έκπτωση στη νοητική ή /και κινητική λειτουργία του ατόμου. Τι εννοεί το διευκρινιστικό έγγραφο όταν αναφέρει ότι η σκλήρυνση κατά πλάκας εξαιρείται ως πάθηση που συνοδεύεται από «σημαντικό ψυχικό συντελεστή»;
Είναι επίσης, οξύμωρο, αυτή η τόσο σημαντική τομή που επιτελέστηκε στο χώρο της κοινωνικής φροντίδας τον Μάιο του 2023, δύο χρόνια μετά να απορρίπτει ΑμεΑ με νοητική υστέρηση που πάσχει και από καρκίνο του λάρυγγα (80/100 αναπηρία), απλά και μόνο επειδή ο καρκίνος αποδίδει μεγαλύτερο ποσοστό στην πιστοποίηση αναπηρίας (ΚΕΠΑ).
Το περιβάλλον των ΚΔΗΦ αγκάλιασε τους ωφελούμενους, τους έβγαλε από τα σπίτια τους, τους ενίσχυσε με ψυχοθεραπεία, λογοθεραπεία, εργοθεραπεία και φυσικοθεραπεία, βελτιώνοντας σε πολλές περιπτώσεις κατά πολύ την αρχική κατάστασή τους, δίνοντας στους οικείους τους ανακούφιση και την ευκαιρία να διαθέσουν χρόνο στον εαυτό τους και να εργαστούν.
Θέτοντας σε εφαρμογή τα ανωτέρω διευκρινιστικά έγγραφα και προβαίνοντας στην απόρριψη των ανωτέρω κατηγοριών ΑμεΑ από το δικαίωμα συμμετοχής στα ΚΔΗΦ, καταδικάζουμε τους ανθρώπους αυτούς ξανά στην απομόνωση και τον εγκλεισμό. Τα υφιστάμενα κέντρα άνοιας είναι περιορισμένα και με πληρότητα, ενώ τα ΚΑΑ έχουν ιατροκεντρικό χαρακτήρα και προορίζονται για συγκεκριμένο μόνο χρονικό διάστημα.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να θυμίσουμε επίσης, ότι η αριθμ. Δ12γ/ΓΠ 49481 /18-5-23 ΚΥΑ , προκειμένου να μη θιγεί το συμφέρον κανενός ΑμεΑ, περιλαμβάνει στους δικαιούχους των υπηρεσιών των υπηρεσιών όλους τους ωφελούμενους που συμμετείχαν σε προγράμματα προ της 18/5/23 (αρ. 3, παρ.1.). Εν προκειμένω, το ζήτημα λαμβάνει ηθική διάσταση: οι ωφελούμενοι που έκτοτε συμμετέχουν σε ΚΔΗΦ καλούνται να ενημερωθούν ότι η πολιτεία εκ παραδρομής τους ενέταξε στους δικαιούχους των υπηρεσιών και θα πρέπει τώρα να προβεί σε διορθωτικές ενέργειες, στερώντας τους το δικαίωμα που αρχικά τους έδωσε για θεραπεία και κοινωνικοποίηση.
Τέλος, θα πρέπει να εξετασθεί η ημερομηνία έναρξης ισχύος των αποφάσεων του ΕΟΠΥΥ που διακινούνται εγγράφως. Οι δομές ακόμη αναμένουν την αποζημίωση για τον μήνα Ιανουάριο, το προσωπικό που η νομοθεσία ορίζει πληρώνεται τους μισθούς του με τεράστια δυσκολία και από ίδιους πόρους, ενώ ταυτόχρονα έχουν καταβληθεί όλες οι απαραίτητες λειτουργικές δαπάνες για τους ωφελούμενους που επιθυμείτε να αποκλείσετε. Παρακαλούμενα αναλογιστείτε όλα τα παραπάνω προτού προβείτε σε περικοπή δαπανών αναδρομικά, για υπηρεσίες που έχουν ήδη παρασχεθεί.
Κύριοι αρμόδιοι, εμπνευστήκαμε από την καινοτομία των ΚΔΗΦ και δημιουργήσαμε δομές με κέντρο τον άνθρωπο. Η πολιτεία μας εμπιστεύθηκε ως ιδιώτες να καλύψουμε το κενό που υπήρχε στις υπηρεσίες για τα ΑμεΑ. Επιτελούμε τον αρχικό σκοπό με απόλυτο σεβασμό στον ανθρώπινο παράγοντα και σας καλούμε να λειτουργήσετε στο πλάι και όχι απέναντι, ως κράτος δικαίου, ώστε τα ΚΔΗΦ να καταφέρουν να επιτελέσουν το έργο που ανέλαβαν: την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης στα ΑμεΑ και την ένταξή τους στην κοινότητα».
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί πως σε παρέμβαση για το ίδιο ζήτημα προχώρησε και η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ), η οποία με επιστολή της στην υπουργό Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Δόμνα Μιχαηλίδου, επισημαίνει ότι τα Κέντρα Διημέρευσης και Ημερήσιας Φροντίδας ΑμεΑ λειτουργούν εδώ και δεκαετίες, παρέχοντας κρίσιμες υπηρεσίες σε άτομα με βαριές και πολλαπλές αναπηρίες.
«Τα Κέντρα παρέχουν προγράμματα κοινωνικής ένταξης, φυσικής αγωγής, υποστήριξης ανεξάρτητης διαβίωσης και εκπαίδευσης, συμβάλλοντας στην ψυχοκοινωνική στήριξη τόσο των ωφελούμενων όσο και των οικογενειών τους», υπογραμμίζει η Συνομοσπονδία, με την επισήμανση πως «το ισχύον πλαίσιο αποζημίωσης από τον ΕΟΠΥΥ και το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά τους».
