Γράφει ο Αλέξανδρος Ζουριδάκης*
Η πόλη της Λάρισας ουδέποτε διέθετε ένα συνεκτικό, οργανωμένο και μακροπρόθεσμο σχέδιο για τη διατήρηση και ανάδειξη του ιστορικού της αρχιτεκτονικού αποθέματος. Η έλλειψη στρατηγικής προσέγγισης οδήγησε στην αποσπασματική, συχνά πρόχειρη και ενίοτε αποτυχημένη διαχείριση κτηρίων με σημαντική αρχιτεκτονική, μορφολογική και ιστορική αξία.
Στο σημερινό πλαίσιο, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη όχι μόνο για τη διάσωση όσων αξιόλογων κτηρίων έχουν απομείνει – όπως αυτά του οικοδομικού τετραγώνου 867Γ – αλλά και για τη χάραξη ενός ολοκληρωμένου σχεδίου, ικανού να επανακαθορίσει τη σχέση της πόλης με τον ιστορικό της ιστό. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει την ομαδική ένταξη επιλεγμένων κτηρίων σε καθεστώς θεσμικής προστασίας – είτε ως διατηρητέα είτε ως στοιχεία ιστορικών και αρχιτεκτονικών συνόλων – συνοδευόμενο από ένα συνεκτικό πλέγμα χρηματοδοτικών εργαλείων και κινήτρων, που θα ενθαρρύνει τους ιδιοκτήτες να συμβάλουν ενεργά στην αποκατάσταση και επανάχρηση των ακινήτων τους.
Ιδιαίτερη σημασία αποκτά η περίπτωση του Ο.Τ. 867Γ, το οποίο έχει ήδη χαρακτηριστεί ως κοινόχρηστος χώρος και απαλλοτριωθεί. Εκεί, παρατηρείται η παρουσία κτισμάτων με εμφανή ενσωμάτωση αρχαιοτήτων σε δεύτερη χρήση, ευδιάκριτων ακόμη και με γυμνό μάτι. Η διενέργεια επιλεκτικών διερευνητικών τομών μπορεί να συμβάλει στην τεκμηρίωση της ύπαρξης αρχαίων στοιχείων, ενισχύοντας τη γνώση για τη διαχρονική κατοίκηση και αναδεικνύοντας την περιοχή ως σημείο πολιτισμικής διαστρωμάτωσης.
Μια τέτοια πολυεπίπεδη προσέγγιση όχι μόνο τεκμηριώνει την αξία των κτισμάτων, αλλά δημιουργεί και ισχυρές προϋποθέσεις για τη θεσμική τους προστασία. Παράλληλα, μετατρέπει τον χώρο σε σημείο εκπαιδευτικού, πολιτιστικού και τουριστικού ενδιαφέροντος, ενισχύοντας τη σχέση των πολιτών με το παρελθόν τους και με τον αστικό τους χώρο.
Τέλος, η ένταξη των διατηρούμενων κτηρίων σε μια ευρύτερη αφήγηση που συνδέεται με το Α’ Αρχαίο Θέατρο, τις πολιτιστικές υποδομές και την ιστορική μνήμη της πόλης, μπορεί να αποτελέσει μοχλό ουσιαστικής αστικής ανάπλασης και βιώσιμης ανάπτυξης. Η Λάρισα δεν χρειάζεται μια ακόμα αποσπασματική παρέμβαση στο δομημένο περιβάλλον της, αλλά μια νέα στρατηγική θεμελιωμένη στον σεβασμό της ιστορικής συνέχειας και στη δημιουργική αξιοποίηση του παρελθόντος της.
*Ο Αλέξανδρος Ζουριδάκης είναι Πολιτικός Μηχανικός ΤΕΜsc Αποκατάσταση Ιστορικών μνημείων και συνόλων, Τεχνικός Συντήρησης Έργων τέχνης & Έργων ζωγραφικής
