Το στεγαστικό πρόβλημα προφανώς δεν αποτελεί μόνο ελληνικό φαινόμενο. Μετά από ένα βραχύ διάλειμμα υποχώρησης το 2023, οι τιμές στα ακίνητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση επανήλθαν σε ανοδική τροχιά.
Σύμφωνα με την εαρινή έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2025, οι ονομαστικές τιμές κατοικιών αυξήθηκαν κατά 4,9% στο δ’ τρίμηνο του 2024, υπερβαίνοντας το προηγούμενο υψηλό του 2022. Σε πραγματικούς όρους, η αύξηση ήταν πιο συγκρατημένη (+2,1%) αλλά παρέμεινε αύξηση παρά τις πιέσεις που άσκησαν τα επιτόκια και ο πληθωρισμός κατά την προηγούμενη διετία.
Πόσο αυξήθηκαν οι τιμές στα ακίνητα
Η ανοδική πορεία δεν ήταν ομοιόμορφη. Βουλγαρία, Ουγγαρία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ολλανδία, Πολωνία και Κροατία κατέγραψαν ετήσια αύξηση άνω του 10%. Αντίθετα, Γαλλία και Φινλανδία συνέχισαν την καθοδική τους πορεία, ενώ χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Σουηδία επανήλθαν με ήπιες αυξήσεις, μετά από έντονες διορθώσεις το 2023.
H ελληνική αγορά ακινήτων, μετά από μία δεκαετία συρρίκνωσης και σταθεροποίησης, εμφανίζει τα τελευταία χρόνια ανησυχητικά σημάδια υπερθέρμανσης. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΤτΕ, οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά 6,6% σε ετήσια βάση το δ’ τρίμηνο του 2024, πλησιάζοντας το ιστορικό υψηλό του γ’ τριμήνου του 2008. Για τα νεόδμητα διαμερίσματα, η αύξηση είναι ακόμη πιο έντονη, αγγίζοντας το 9,1%, ενώ οι τιμές των παλαιότερων ακινήτων κινήθηκαν ανοδικά κατά 4,9%
Γιατί υπήρξε αντίστροφη πορεία στην Ε.Ε
Η πτώση που καταγράφηκε κατά το 2023 σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη μείωση της δανειοδοτικής ικανότητας των νοικοκυριών. Η άνοδος των επιτοκίων περιόρισε τη δυνατότητα πρόσβασης σε χρηματοδότηση, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των ροών στεγαστικών δανείων και την προσωρινή πίεση στις τιμές.
Το 2024 σηματοδότησε αντιστροφή της τάσης, καθώς τα εισοδήματα ενισχύθηκαν και οι όροι δανεισμού σταθεροποιήθηκαν. Η Επιτροπή προβλέπει ότι η δανειοδοτική ικανότητα θα ενισχυθεί περαιτέρω το 2025 και το 2026, με αύξηση των πραγματικών μισθών κατά 1,6% φέτος και 1,1% το επόμενο έτος.
Δυσκολεύονται οι ευρωπαίοι να αποκτήσουν στέγη
Η προσιτότητα κατοικίας εξακολουθεί να αποτελεί δομικό πρόβλημα στην Ε.Ε. Ο δείκτης τιμής κατοικίας προς διαθέσιμο εισόδημα παραμένει σημαντικά αυξημένος σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα, ενώ η διαφορά ανάμεσα στις πραγματικές τιμές κατοικίας και στα πραγματικά εισοδήματα παραμένει αρνητική για τους μη ιδιοκτήτες.
Από την πλευρά της προσφοράς, η κατάσταση δεν είναι πιο ενθαρρυντική. Οι άδειες δόμησης και οι ολοκληρώσεις κατοικιών κατέρρευσαν μετά τις αυξήσεις επιτοκίων του 2022. Το κόστος κατασκευής παραμένει υψηλό, ενώ η αντίδραση της προσφοράς στην αυξανόμενη ζήτηση αναμένεται να είναι αργή και σταδιακή σύμφωνα με την Κομισιόν. Αν και οι επενδύσεις σε κατοικίες αναμένεται να ανακάμψουν εντός του 2025, οι καθυστερήσεις στην παραγωγή νέων μονάδων ενδέχεται να διατηρήσουν τις ανοδικές πιέσεις στις τιμές.
