Του Άγγελου Προβιά
Μόλις πριν λίγες εβδομάδες, ένα εκτεταμένο μπλακ άουτ στη Δυτική Ευρώπη ανέδειξε με τον πιο ωμό τρόπο τη βαθιά εξάρτηση των σύγχρονων κοινωνιών από τις ηλεκτρικές και ψηφιακές υποδομές.
Όπως έχει ήδη επισημανθεί, η κατάργηση των αναλογικών υπηρεσιών είναι από τους βασικούς λόγους που οδήγησαν στην πλήρη εξάρτηση σχεδόν όλων των κρίσιμων λειτουργιών από το ηλεκτρικό δίκτυο.
Η διακοπή ρεύματος σημαίνει αυτόματα απώλεια επικοινωνίας, ενημέρωσης και βασικών παροχών: χωρίς τηλέφωνο, χωρίς ραδιόφωνο, χωρίς νερό για όσους ζουν σε σύγχρονες πολυκατοικίες, ακόμα και χωρίς τη δυνατότητα αγοράς βασικών αγαθών λόγω έλλειψης μετρητών.
Για τους περισσότερους, αυτό σημαίνει και απώλεια πρόσβασης σε κάθε μορφή ψυχαγωγίας ή κοινωνικής επαφής. Το χειρότερο όμως είναι πως, για κάποιους ανθρώπους, η επιβίωση εξαρτάται από ηλεκτρικά εξαρτώμενες ιατροφαρμακευτικές υποδομές και τότε η κρίση μετατρέπεται σε τραγωδία.
Η LarissaPress συνομίλησε με τον κ. Γιάννη Λάγγα, έμπειρο σε θέματα που αφορούν την πληροφορική και υπεύθυνο πολλών IT systems της πόλης, σχετικά με την άποψη του πάνω στο γεγονός ότι η τεχνολογία πλέον ρυθμίζει σε έναν μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα αλλά και πως κατά την γνώμη του μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα.
Επανεκτίμηση της ανθεκτικότητας των ενεργειακών και ψηφιακών υποδομών
«Το πολύωρο blackout στην Ιβηρική Χερσόνησο ανέδειξε ένα σημαντικό και συχνά υποτιμημένο ζήτημα: την πλήρη εξάρτηση των σύγχρονων κοινωνιών από τεχνολογικά συστήματα και ψηφιακές υποδομές. Η παύση λειτουργίας βασικών υπηρεσιών (τηλεπικοινωνίες, διαδίκτυο, συστήματα πληρωμών, logistics) καταδεικνύει τον βαθμό στον οποίο η τεχνολογία έχει καταστεί κρίσιμος παράγοντας καθημερινής λειτουργίας, τόσο σε ατομικό όσο και σε κρατικό επίπεδο.
Το περιστατικό εγείρει την ανάγκη για επανεκτίμηση της ανθεκτικότητας (resilience) των ενεργειακών και ψηφιακών υποδομών. Απαιτείται επένδυση σε αποκεντρωμένα συστήματα ενέργειας, δημιουργία εφεδρικών σχεδίων λειτουργίας (business continuity plans), αξιολόγηση κινδύνων κυβερνοασφάλειας, καθώς και ενίσχυση της διαλειτουργικότητας μεταξύ κρίσιμων υποδομών. Παράλληλα, η ενδυνάμωση της τεχνολογικής παιδείας του πληθυσμού, ώστε να διαχειρίζεται βασικές λειτουργίες χωρίς συνεχή εξάρτηση από ψηφιακά μέσα, αποτελεί εξίσου κρίσιμο παράγοντα.
Η τεχνολογία δεν είναι εχθρός – αλλά η μονοσήμαντη προσκόλληση σε αυτή, χωρίς σχέδιο για τις περιπτώσεις αποτυχίας, δημιουργεί ένα ευάλωτο σύστημα. Το περιστατικό της Ιβηρικής είναι μια προειδοποίηση – και ταυτόχρονα μια ευκαιρία για τεχνολογική και κοινωνική ανασύνταξη» αναφέρει ο κ. Λάγγας.
Τι απαντά το Chatgpt στο ερώτημα του τι θα γινόταν αν συνέβαινε ένα ανάλογο μπλακ αουτ στην Ελλάδα
Αν ένα μπλακ άουτ αντίστοιχο με αυτό της Ιβηρικής χτυπούσε την Ελλάδα, οι επιπτώσεις θα ήταν πιθανότατα πιο σοβαρές και παρατεταμένες. Η Ελλάδα διαθέτει ένα μικρότερο και λιγότερο διασυνδεδεμένο δίκτυο ηλεκτροδότησης, με περιορισμένες δυνατότητες “black start” – δηλαδή επανεκκίνησης του δικτύου χωρίς εξωτερική βοήθεια. Σε αντίθεση με την Ιβηρική, όπου η επαναφορά βασίστηκε σε υδροηλεκτρικά, φυσικού αερίου και διασυνδέσεις με Γαλλία και Μαρόκο , η Ελλάδα έχει λιγότερες εναλλακτικές πηγές και διασυνδέσεις.
Η εξάρτηση από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική, χωρίς επαρκή αποθήκευση ή σταθεροποιητικά μέσα, εντείνει την ευαλωτότητα του συστήματος. Επιπλέον, η γεωμορφολογία της χώρας, με πολλά νησιά και ορεινές περιοχές, καθιστά την αποκατάσταση πιο δύσκολη σε απομονωμένες περιοχές. Οι τηλεπικοινωνίες, οι μεταφορές και οι τραπεζικές συναλλαγές θα διακόπτονταν, ενώ τα νοσοκομεία θα βασίζονταν σε γεννήτριες, με κίνδυνο για ασθενείς που εξαρτώνται από ηλεκτρικό εξοπλισμό.
Το περιστατικό στην Ιβηρική υπογραμμίζει την ανάγκη για ενίσχυση της ανθεκτικότητας του ελληνικού δικτύου, με επενδύσεις σε αποθήκευση ενέργειας, βελτίωση των διασυνδέσεων και ανάπτυξη σχεδίων αντιμετώπισης κρίσεων.
