Ένα ακόμη καλοκαίρι είναι προ των πυλών, με την κυβέρνηση να αγωνιά και φέτος για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, κυρίως σε επίπεδο πυρκαγιών. Υπάρχει όμως ένα ακόμη μεγάλο πρόβλημα, απόρροια κι αυτό της κλιματικής κρίσης, που εάν η κυβέρνηση δεν το αντιμετωπίσει εγκαίρως οι επιπτώσεις θα είναι ακόμη μεγαλύτερες.
Οι μεγάλες περίοδοι ξηρασίας έχουν καταστήσει το πρόβλημα της λειψυδρίας υπ’ αριθμόν 1 για την ελληνική γεωργία, σε συνδυασμό με την υφαλμύρωση των υπογείων υδάτων και την αύξηση της αλατότητας των εδαφών.
Για να αντιληφθεί κάποιος το μέγεθος του προβλήματος αρκούν τα παρακάτω στοιχεία:
Η γεωργία είναι ο μεγαλύτερος χρήστης νερού στη χώρα σε ποσοστό 80% με 87% και το πρόβλημα της διαχείρισης των υδάτων είναι το οξύτερο πρόβλημά της για τρεις κυρίως λόγους:
α) Ο πρώτος είναι η μεγάλη ανισοκατανομή της εκμετάλλευσης μεταξύ των υπογείων υδάτων (νερά που αποθηκεύονται κάτω από το έδαφος) και των επιφανειακών υδατικών πόρων, καθώς η επιφανειακή άρδευση (π.χ. βροχή κ.ά.) αντιπροσωπεύει μόλις το 30% των χρησιμοποιούμενων μεθόδων άρδευσης, γεγονός που καταδεικνύει τα τεράστια περιθώρια βελτίωσης του βαθμού απόδοσης των αρδεύσεων.
β) Η πολύ μεγάλη σπατάλη ύδατος, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat.
γ) Ο μικρός αριθμός τεχνητών ταμιευτήρων σε σχέση με τα ευρωπαϊκά και παγκόσμια δεδομένα.
Δεδομένης μάλιστα της συνεχούς επιδείνωσης της κλιματικής αλλαγής, οι μελέτες δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας βρίσκεται κάτω από μεσαίο και μεγάλο κίνδυνο ερημοποίησης. Συγκεκριμένα, βάσει των μετρήσεων της ελληνικής επιτροπής για την καταπολέμηση της ερημοποίησης, το 34% των περιοχών της χώρας μας θεωρείται υψηλού κινδύνου, το 49% μέτριου κινδύνου και μόλις το 17% χαμηλού κινδύνου.
Η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επιχειρεί να βάλει φρένο στο πρόβλημα σε τρία επίπεδα:
Πρώτον, οι Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων που έχουν υπό την ευθύνη τους τις υποδομές –αντλιοστάσια, διώρυγες, κανάλια, αισθητήρες, δίκτυα αγωγών υπό πίεση, ταμιευτήρες, δεξαμενές– που είναι απαραίτητες για να καλυφθούν οι ανάγκες άρδευσης εκατομμυρίων στρεμμάτων αγροτικής γης, χρωστάνε πολλά λεφτά στη ΔΕΗ, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες συντήρησης. Το υπουργείο σε συνεργασία με τη ΔΕΗ έχει κάνει ρύθμιση των χρεών ώστε οι ΤΟΕΒ να συνεχίσουν να είναι λειτουργικοί.
Δεύτερον, ενόψει θέρους υλοποιούνται εκτεταμένες παρεμβάσεις για να αυξηθεί η αρδευόμενη έκταση κατά 286.300 στρέμματα σε τέσσερις περιφέρειες της Ελλάδας. Πιο συγκεκριμένα, είναι υπό υλοποίηση η κατασκευή φράγματος ύψους 51 μ. με χωρητικότητα 11 εκατ. m3, καθώς και νέου υπογειοποιημένου αρδευτικού δικτύου για έκταση 35.000 στρεμμάτων στον νομό Μεσσηνίας, σύγχρονο υπογειοποιημένο και πλήρως εποπτευόμενο αρδευτικό δίκτυο 114.000 στρεμμάτων στην Καρδίτσα και 67.800 στρεμμάτων στη Λάρισα, η κατασκευή φράγματος στον Αγ. Ιωάννη Ιεράπετρας ύψους 52 μ. με χωρητικότητα 1,7 εκατ. m3 και λιμνοδεξαμενής στις Χοχλακιές Σητείας με χωρητικότητα 0,83 εκατ. m3, καθώς και νέων υπογειοποιημένων δικτύων για αρδευόμενη έκταση 13.500 στρεμμάτων στο Λασίθι, αλλά και η κατασκευή διώρυγας μεταφοράς νερού στην πεδιάδα της Ξάνθης για αρδευόμενη έκταση 56.000 στρεμμάτων.
Τρίτον, το υπουργείο προωθεί τη μεταρρύθμιση της δημιουργίας διαχείρισης νερού ανά περιφέρεια, ώστε, μεταξύ άλλων, να μην υπάρχουν περιοχές που έχουν αφθονία νερού, ενώ γειτονικές τους αντιμετωπίζουν πρόβλημα. Αυτή τη στιγμή τέτοιος φορέας έχει συσταθεί μόνο στη Θεσσαλία και σειρά παίρνει η Κρήτη, που είναι μια περιοχή με έντονα σημάδια ερημοποίησης, καθώς ανήκει στον υψηλό κίνδυνο. Στόχος είναι η άμεση ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης που θα εξοικονομήσει, όπως προαναφέρθηκε, τεράστιο όγκο υδάτων, αλλά θα δώσει λύση και σε κάτι ακόμη.
Αρμοδιότητες
Ο φορέας διαχείρισης υδάτων ανά περιφέρεια θα συνενώσει τις πολλές διαφορετικές ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ (δηλαδή Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων και Γενικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων) που υπάρχουν ανά νομό και ανά περιφέρεια και ξεπερνούν τις 450 σε όλη τη χώρα και διαχειρίζονται, όπως προαναφέρθηκε, ένα μεγάλο μέρος των εγγειοβελτιωτικών έργων, δηλαδή των έργων άρδευσης που χρειάζονται όμως επειγόντως συντήρηση. Η ρύθμιση χρεών που προαναφέρθηκε δεν επαρκεί για την εξοικονόμηση χρημάτων, καθώς μιλάμε για έργα, πολλά από τα οποία έγιναν τη δεκαετία του 1950, δεν συντηρήθηκαν καλά και θέλουν μεγάλη συντήρηση. Σήμερα η κατάστασή τους είναι κακή κατά κανόνα και αυτό επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της κατανάλωσης του νερού συνολικά στη χώρα, την περιβαλλοντική κατάσταση των εδαφών και τη γεωργία. Η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση έρχεται να λύσει ουσιαστικά το πρόβλημα της πολυδιάσπασης αρμοδιοτήτων, καθώς με τον «Καλλικράτη» η αρμοδιότητα των ΤΟΕΒ είχε μεταφερθεί στους ΟΤΑ, σήμερα αρμόδιο είναι το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, ενώ οι ΓΟΕΒ έχουν μεταφερθεί στις αντίστοιχες περιφέρειες, οι οποίες όμως δεν διαθέτουν υποδομές προκειμένου να υποστηρίξουν με εξοπλισμό ή επιστημονικά τους ΟΕΒ, δημιουργώντας ένα δομικό χάος.
