Βρισκόμαστε στη δεκαετία του 1880 όταν η Θεσσαλία προσαρτάται στο ελληνικό κράτος και οι τσιφλικάδες αδελφοί Κουλουμόπουλοι αγοράζουν στην περιοχή της Γυρτώνης το αγρόκτημα της «Μπάκραινας», 36.000 στρέμματα γης, ως τσιφλίκι από τον προηγούμενο τούρκο ιδιοκτήτη του. Με αυτόν τον τρόπο άλλωστε άλλαξαν χέρια όλες οι μεγάλες ιδιοκτησίες του κάμπου, αφού οι τούρκοι τσιφλικάδες, εν όψει της νέας πραγματικότητας, πουλούσαν τα κτήματά τους σε Έλληνες και έφευγαν άρον – άρον. Ο οικισμός μέχρι το 1956 είχε το όνομα «Μπάκραινα» ενώ το 1957 με Βασιλικό Διάταγμα μετονομάζεται σε Γυρτώνη.
Το 1912 η Μπάκραινα αλλάζει και πάλι χέρια, για να περάσει στην ιδιοκτησία του Στυλιανού Παπαγεωργίου, γιο ενός παπά από το Κατηχώρι Πηλίου, το εμπορικό δαιμόνιο του οποίου τον έφερε να ασχολείται με τη σαπωνοποιία και το εμπόριο γεωργικών μηχανημάτων στη Λάρισα. Ο επιχειρηματίας αρχικά ανέλαβε το κτήμα ως είχε, ενώ δεν υπάρχουν ενδείξεις πως άλλαξε το ισχύον μέχρι τότε καθεστώς δουλοπαροικίας κατά τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια της ιδιοκτησίας του. Ωστόσο, τα πράγματα φαίνεται πως αλλάζουν με την ανάληψη των ηνίων από τον γιο του, Γεώργιο Παπαγεωργίου. Ο τελευταίος ήταν σπουδαία επιχειρηματική μορφή, με ιδιαίτερη αντίληψη για την πρόοδο και την οικονομική ευημερία. Μάλιστα, χαρακτηρίζεται ως «μέγας μεταρρυθμιστής» της αγροτικής παραγωγής στη Θεσσαλία. Λάτρης της εκβιομηχάνισης και της προόδου, ο Γ. Παπαγεωργίου εγκαταλείπει το προβληματικό κολιγικό σύστημα και μετατρέπει την Μπάκραινα σε πρότυπη αγροτική εταιρεία. Περιβάλλει το κονάκι του με νοσοκομείο, σχολείο, φούρνους, στάβλους και σύγχρονες αποθήκες, ενώ εισάγει και χρησιμοποιεί μηχανήματα, πρωτόγνωρα για τα ελληνικά δεδομένα, όπως τρακτέρ, αντλίες, θεριζοαλωνιστικές μηχανές κ.ά.
Η πρωτοποριακή μορφή της αγροτικής εκμετάλλευσης της Μπάκραινας, η οικονομική ισχύς της οικογένειας Παπαγεωργίου καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, καθώς και οι σχέσεις της με το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθέριου Βενιζέλου, συνέβαλαν στο να μη θιγεί η αγροτική εταιρεία Μπάκραινας κατά τις απαλλοτριώσεις που ακολούθησαν τη Μικρασιατική Καταστροφή, ενώ στο αγρόκτημα πραγματοποιούν την εξάμηνη κρατική τους εξάσκηση όλοι σχεδόν οι μαθητές των Γεωργικών Σχολείων της χώρας. Η Μπάκραινα απαλλοτριώθηκε οριστικά το 1953, παραμένοντας ένα από τα τελευταία μεγάλα αγροκτήματα που επιβίωσαν έως τότε, ενώ οι κληρονόμοι της διατήρησαν μόνον 40 στρέμματα. Το 1999 ως κληρονόμοι αναφέρονται οι: Στυλιανός, Μαρία και Γεώργιος Παπαγεωργίου καθώς και οι: Θέτις, Γεωργία και Κωνσταντίνος Βοϊβόδας. Την ίδια χρονιά (7 Ιουνίου) το επιβλητικό κονάκι του αγροκτήματος χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΦΕΚ 1269/Β/18-6-1999). «Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 1469/50, το συγκρότημα του Κονακίου της Γυρτώνης Ν. Λάρισας, με τα βοηθητικά κτίσματα του, ιδιοκτησίας Στυλιανού, Μαρίας και Γεωργίου Παπαγεωργίου και των Θέτιδος, Γεωργίας και Κωνσταντίνου Βοϊβόδα, γιατί αποτελεί αξιόλογο και αντιπροσωπευτικό δείγμα αγροτικής εγκατάστασης (τσιφλικιού) του δεύτερου μισού του περασμένου αιώνα. Είναι άμεσα συνδεδεμένο με τους αγώνες του αγροτικού κινήματος της Θεσσαλίας των αρχών του αιώνα μας και ως εκ τούτου αποτελεί σημείο αναφοράς συνδεδεμένο με τις ιστορικές μνήμες των κατοίκων της περιοχής. Είναι επίσης σημαντικό για τη μελέτη της αρχιτεκτονικής εξέλιξης στην περιοχή της Θεσσαλίας».
Χωρίς πλέον καμία χρηστική αξία οι αξιόλογες εγκαταστάσεις του κτήματος περιέπεσαν σε αχρησία και σιγά-σιγά κατέρρευσαν. Σήμερα το κονάκι αποτελεί “σπίτι” των πελαργών, παραμένοντας καταμεσής του κάμπου, μάρτυρας μιας αλλοτινής ακμάζουσας εποχής.
Κονάκι Παπαγεωργίου: Το αγρόκτημα της “Μπάκραινας” και η μετατροπή του σε πρότυπη αγροτική εταιρεία
Στο βίντεο, ο αρχιτέκτονας Δημήτριος Καραγκούνης, Επίτιμος Προϊστάμενος του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών της ΕΦΑΛΑΡ σχολιάζει την σημερινή κατάσταση του συγκροτήματος του Κονακίου της Γυρτώνης…
