Της Φανής Δουρδούρα
Σημείο αναφοράς για τη μόδα η Δανή βασίλισσα Αλεξάνδρα, που έμεινε στην ιστορία όχι μόνο γιατί μετέτρεψε την αναπηρία της σε τάση, μα και γιατί πρωτοφόρεσε τσόκερ στον λαιμό αλλά και το πρώτο bodycon φόρεμα.
Η Βασίλισσα Αλεξάνδρα (1 Δεκεμβρίου 1844 – 20 Νοεμβρίου 1925) ήταν η μακροβιότερη πριγκίπισσα της Ουαλίας στη βρετανική ιστορία, σύζυγος του βασιλιά Εδουάρδου Ζ’ , του διαδόχου της Βασίλισσας Βικτώριας. Αν και τα δημόσια καθήκοντά της ήταν περιορισμένα, η Αλεξάνδρα έγινε σύμβολο του στυλ – ακόμη και οι αναπηρίες της ήταν της μόδας – και έκανε σημαντικό φιλανθρωπικό έργο στη διάρκεια της ζωής της.
Η Alexandra Caroline Marie Charlotte Louise Julia γεννήθηκε στη Δανία σε ένα εξαιρετικά λιτό περιβάλλον – αγνοώντας το μεγαλείο που αργότερα θα γέμιζε τη ζωή της ως βασίλισσα και αυτοκράτειρα στο απόγειο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Η Αλεξάνδρα μοιραζόταν ένα δωμάτιο στη σοφίτα με την αδερφή της και έφτιαχνε μόνη της τα ρούχα της. Τους επισκεπτόταν συχνά ο διάσημος συγγραφέας, Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ο οποίος τους έλεγε ιστορίες την ώρα του ύπνου.
Ο πατέρας της, Πρίγκιπας Χριστιανός του Σλέσβιχ – Χόλσταϊν – Σόντερμπουργκ –Γλύξμπουργκ, επιλέχθηκε με τη συγκατάθεση των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων να διαδεχθεί τον δεύτερο ξάδερφό του, Φρειδερίκο Ζ’, ως βασιλιάς της Δανίας. Σε ηλικία δεκαέξι ετών, η Αλεξάνδρα επιλέχθηκε ως η μελλοντική σύζυγος του Άλμπερτ Εδουάρδου, πρίγκιπα της Ουαλίας. Το ζευγάρι παντρεύτηκε δεκαοκτώ μήνες αργότερα το 1863, έτος κατά το οποίο ο πατέρας της έγινε βασιλιάς της Δανίας ως Χριστιανός Θ’ και ο αδελφός της Γουλιέλμος διορίστηκε βασιλιάς της Ελλάδας, ως Γεώργιος Α’.
Ως πριγκίπισσα της Ουαλίας, η Αλεξάνδρα έγινε γνωστή ως πρωτοπόρος στις τάσεις της μόδας, διαδίδοντας το κολιέ choker, το οποίο έγινε ένα ιδιαίτερο σύμβολο της βασιλείας της στη μόδα. Ήταν επίσης γνωστή ως καπνίστρια σε μια περίοδο όπου ήταν αντισυμβατικό για τις γυναίκες να καπνίζουν. Συχνά με μια τσιγαροθήκη, δημιούργησε μια διαρκή τάση που έγινε σύμβολο της κομψότητας της υψηλής κοινωνίας. Λέγεται ότι ο αντίκτυπος της Αλεξάνδρας στη μόδα ήταν τόσο βαθύς που οι γυναίκες της κοινωνίας αντέγραψαν ακόμη και το κουτσό βάδισμά της μετά από μια ασθένεια που την άφησε με ένα άκαμπτο πόδι. Αυτό έγινε γνωστό ως «Alexandra limp».
Η Αλεξάνδρα πέρασε την άνοιξη του 1877 στην Ελλάδα αναρρώνοντας από μια περίοδο κακής υγείας και επισκεπτόμενη τον αδελφό της, βασιλιά της Ελλάδας, Γεώργιο Α’. Κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού Πολέμου, η Αλεξάνδρα ήταν σαφώς μεροληπτική κατά της Τουρκίας και της Ρωσίας, όπου η αδερφή της ήταν παντρεμένη με τον Τσάρεβιτς, και άσκησε πιέσεις για αναθεώρηση των συνόρων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας υπέρ των Ελλήνων.
Με τον θάνατο της Βασίλισσας Βικτωρίας το 1901, ο Αλβέρτος Εδουάρδος έγινε βασιλιάς -αυτοκράτορας ως Εδουάρδος Ζ’, με την Αλεξάνδρα βασίλισσα – αυτοκράτειρα. Έγινε βασίλισσα με τον θάνατο του Εδουάρδου το 1910, οπότε ο γιος τους Γεώργιος Ε’ ανέβηκε στον θρόνο. Η Αλεξάνδρα πέθανε σε ηλικία 80 ετών το 1925.
Η επιρροή της στη μόδα
Η Αλεξάνδρα έγινε αμέσως είδωλο της μόδας όταν πόζαρε για φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν ευρέως με το νυφικό της, φορώντας ένα μαργαριταρένιο κολιέ και τρία διαμαντένια βραχιόλια. Η ουρά του νυφικού της, από μετάξι και σατέν, ήταν τόσο μακριά που χρειάστηκαν οκτώ κυρίες για να το μεταφέρουν στον διάδρομο.
Το νυφικό της πριγκίπισσας Αλεξάνδρα δημιουργήθηκε από τον Charles Worth, έναν Άγγλο σχεδιαστή μόδας που εργαζόταν στη Γαλλία, ο οποίος κυριάρχησε στην παριζιάνικη μόδα στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα (και δημιούργησε για εκείνη το Princess Line και το Bodycon φόρεμα).
Ακολουθώντας την παράδοση που ξεκίνησε από τη Βασίλισσα Βικτώρια, το ιβουάρ φόρεμα της πριγκίπισσας Αλεξάνδρας, με ξεχωριστό μπούστο και γεμάτη φούστα, ήταν φτιαγμένο από αγγλικό μετάξι με επικάλυψη δαντέλας Honiton με περίτεχνα κεντημένα σύμβολα ενός αγγλικού τριαντάφυλλου, ενός ιρλανδικού τριφυλλιού και ενός σκωτσέζικου γαϊδουράγκαθου. Η ασημένια ουρά από ύφασμα moiré είχε μήκος 6,4 μέτρα και το φόρεμα ήταν περαιτέρω διακοσμημένο με άνθη πορτοκαλιάς και γιρλάντες μυρτιάς, ενώ φορούσε ένα πέπλο από δαντέλα Honiton με ένα στεφάνι από ακόμη περισσότερα άνθη πορτοκαλιάς και μυρτιά. Ο πρίγκιπας Αλβέρτος Εδουάρδος της έδωσε ως γαμήλιο δώρο ένα μαργαριταρένιο κολιέ, σκουλαρίκια και καρφίτσα, τα οποία φόρεσε μαζί με ένα βραχιόλι από οπάλιο και διαμάντια που ήταν δώρο της βασίλισσας Βικτωρίας.
The Princess Line
Η σειρά της πριγκίπισσας συνδέεται ευρέως με τον Charles Frederick Worth, ο οποίος προσπαθώντας να τραβήξει την προσοχή της δημιούργησε ένα νέο στυλ του φορέματος. Την εισήγαγε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1870. Ονομάστηκε προς τιμήν της διάσημης κομψής πριγκίπισσας Αλεξάνδρας. Στα τέλη της δεκαετίας του 1870 και στις αρχές της δεκαετίας του 1880 το φόρεμα της πριγκίπισσας ήταν δημοφιλές στυλ. Θεωρείται μια από τις πρώτες μόδες ” bodycon ” (body-conscious) λόγω του εξαιρετικά προσαρμοσμένου σχεδιασμού του, που παρουσιάζει τη φιγούρα σε φυσική (ή τουλάχιστον με κορσέ) μορφή χωρίς παραμόρφωση είτε από κρινολίνο είτε από τουρνούρα (φούσκωμα στο πίσω μέρος της φούστας). Η γραμμή πριγκίπισσας ήταν επίσης δημοφιλής για τα νεαρά κορίτσια που τη φορούσαν με μια ζώνη ή, αν ήταν λίγο μεγαλύτερα, πάνω από μια μακρύτερη φούστα.
Το φόρεμα bodycon (εφαρμοστό φόρεμα σε ίσια γραμμή) παραδοσιακά σημαίνει ένα ρούχο με “σωματική αίσθηση”, που συντομεύεται σε “BODY-CON”. Και δεδομένου ότι η σιλουέτα που μοιάζει με το επόμενο δέρμα κάθεται και πλαισιώνει το περίγραμμα του σώματος, είναι επίσης γνωστά ως το φόρεμα “body contouring”.
Το έντονο μακιγιάζ
Σε αντίθεση με τους προηγούμενους μονάρχες, η Αλεξάνδρα γνώριζε πολύ καλά πώς θα έπρεπε να εμφανίζεται και να ξεχωρίζει ανάμεσα σε ένα πλήθος. Κατάλαβε ότι ένας σύγχρονος μονάρχης, αυτός που εμφανίζεται συχνά δημόσια και κάνει ομιλίες, πρέπει να φαίνεται από απόσταση. Για να βοηθήσει σε αυτό, πήρε στοιχεία από το θέατρο και φορούσε βαρύ μακιγιάζ σε έντονα κόκκινα και ροζ, ώστε να είναι ορατή ακόμη και σε εκείνους στο πίσω μέρος του πλήθους, κάνοντας τα χαρακτηριστικά της πιο αισθητά. Αυτό οδήγησε στη σταδιακή αποδοχή των καλλυντικών στην καθημερινότητα, ενώ προηγουμένως επιτρεπόταν να τα φορούν μόνο οι ηθοποιοί και οι εργαζόμενες του σεξ. Μια κυρία με καλή ανατροφή δεν θα τολμούσε ποτέ – αλλά η ίδια το έκανε, και χάρη σε αυτήν οι πωλήσεις καλλυντικών πήγαν πίσω από τον πάγκο τη δεκαετία του 1870 – 1880, αποκτώντας το δικό τους τμήμα από τη δεκαετία του 1890 και μετά.
Για τον ίδιο λόγο, προτίμησε επίσης μικρότερα καπέλα σε στυλ που συνήθως συνδέονταν με την ιππασία ή το κυνήγι παρά τα μεγάλα τερατουργήματα με φαρδύ γείσο που ήταν δημοφιλή εκείνη την εποχή. Έτσι, όταν βλέπετε μικροσκοπικά καπέλα σε ιστορικές φωτογραφίες, μπορείτε να ευχαριστήσετε την Αλεξάνδρα.
Το κολιέ – τσόκερ
Παρά την προσοχή που έδινε ο Τύπος στα υπερπολυτελή φορέματά της, ήταν η υιοθέτηση της Αλεξάνδρας του απλού, αλλά άψογα κατασκευασμένου συνόλου για την καθημερινή ένδυση, με το οποίο η βασίλισσα έκανε “την πιο ξεχωριστή συμβολή της στη μόδα μεταξύ των ομοίων της”. Ενώ η Αλεξάνδρα μπορεί να ακολουθούσε τη γραμμή της μόδας σε άλλα στοιχεία του ντυσίματός της, η υιοθέτηση του διμερούς κοστουμιού, σχεδόν ως στολή, την έθεσε στο προσκήνιο της μόδας.
Η ίδια χρησιμοποίησε αυτό που φορούσε και ως εργαλείο για τον καθορισμό της δημόσιας εικόνας της και ως αδιαπέραστη πανοπλία απέναντι στον κόσμο.
Είχε κάνει δημοφιλή τα «παχιά» κοσμήματα που έμοιαζαν με κολάρο για να κρύψει μια ουλή στον λαιμό της. Θεωρούνταν μια από τις πιο όμορφες πριγκίπισσες στην Ευρώπη, ήταν πολύ γοητευτική, ευγενική, πεισματάρα και εντελώς κουφή από τη μισή της ηλικία και μετά.
Η Αλεξάνδρα έκρυψε την ουλή στο λαιμό της, η οποία ήταν πιθανότατα αποτέλεσμα παιδικής επέμβασης, φορώντας κολιέ τσόκερ και ψηλά λαιμόκοψη, δημιουργώντας μόδες που υιοθετήθηκαν για πενήντα χρόνια, οι γυναίκες σε όλη την Αγγλία άρχισαν να φορούν και τσόκερ. Γνωρίζοντας όλα αυτά, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι wannabe fashionistas της εποχής έκαναν αυτή τη μίμηση ένα βήμα παραπέρα.
“Alexandra limp”
Η επίδραση της Alexandra στη μόδα ήταν τόσο βαθιά που οι κυρίες της κοινωνίας αντέγραψαν ακόμη και το κουτσό βάδισμά της, αφού η σοβαρή ασθένειά της το 1867 την άφησε με ένα δύσκαμπτο πόδι. Αυτό έγινε γνωστό ως “Alexandra limp”.
Αυτή είναι μια περίπτωση που οι μάζες προσπαθούν να μιμηθούν το είδωλό τους, αλλά συνέβη πολύ πριν από το TikTok, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την τηλεόραση. Ναι, απολύτως υγιείς κινητικά νεαρές γυναίκες περπατούσαν σκόπιμα με μπαστούνια ή κουτσαίνοντας για να μπορούν να είναι σαν το είδωλό τους.
Στο κοινό, η Αλεξάνδρα ήταν αξιοπρεπής και γοητευτική. Απολάμβανε πολλές κοινωνικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένου του χορού και του πατινάζ στον πάγο, και ήταν έμπειρη ιππέας και οδηγός. Της άρεσε επίσης το κυνήγι, προς απογοήτευση της βασίλισσας Βικτώριας, η οποία της ζήτησε να σταματήσει, αλλά χωρίς επιτυχία. Ακόμη και μετά τη γέννηση του πρώτου της παιδιού, συνέχισε τις κοινωνικές συναναστροφές όπως πριν, κάτι που οδήγησε σε τριβή μεταξύ της Βασίλισσας και του νεαρού ζευγαριού, που επιδεινώθηκε από την απέχθεια της Αλεξάνδρας για τους Πρώσους και τη μεροληψία της Βασίλισσας απέναντί τους.
Η πριγκίπισσα Αλεξάνδρα ανέπτυξε μια καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης, η οποία ήταν επιπλοκή από ρευματικό πυρετό που προσβλήθηκε το 1867. Ο άντρας της συνέχισε την κοινωνική του ζωή και τα φλερτ, και δεν εμφανίστηκε στο πλευρό της. Η Αλεξάνδρα επέζησε, αλλά ανέκαμψε ως αλλαγμένος άνθρωπος, τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά. Ήταν μια δραστήρια, εξερχόμενη νεαρή γυναίκα, αλλά τώρα είχε μια αξιοσημείωτη χωλότητα και η ασθένειά της είχε επιδεινώσει την ωτοσκλήρυνση, την ανώμαλη ανάπτυξη των οστών στο μέσο αυτί που προκαλεί απώλεια ακοής και γινόταν όλο και πιο κωφή. Χρησιμοποίησε τη γοητεία και τη χάρη της για να αντιμετωπίσει την ωτοσκλήρυνση που ορισμένοι βιογράφοι λένε ότι κληρονόμησε από τη μητέρα της.
Το κοινό παρατήρησε πάντως το πρόβλημα στο περπάτημά της και το αποκάλεσαν «Alexandra Limp» και με έναν περίεργο τρόπο προκάλεσε μια άλλη τάση της μόδας. Οι κυρίες θαύμαζαν τόσο πολύ τα πάντα για την πριγκίπισσα Αλεξάνδρα που σύντομα μιμήθηκαν το περπάτημά της φορώντας ειδικά ζευγάρια παπούτσια σε διαφορετικά ύψη τακουνιού ή περπατώντας με μπαστούνια.
Οι μαγαζάτορες που αγαπούν τη μόδα συμβιβάστηκαν με την τάση Alexandra Limp. Άρχισαν να πουλάνε ασορτί παπούτσια φτιαγμένα με αταίριαστα τακούνια. Αυτά τα παπούτσια ήταν αρκετά δαπανηρά, επομένως μόνο η πλούσια ελίτ είχε την οικονομική δυνατότητα να τα αγοράσει. Οι καταστηματάρχες πωλούσαν ζευγάρια παπουτσιών με ένα ψηλό και ένα χαμηλό τακούνι.
Δημόσια, η Αλεξάνδρα χρησιμοποίησε ένα μπαστούνι που τη βοήθησε να κρύψει το κουτσό της. Οι θαυμαστές της πριγκίπισσας τη βρήκαν ελκυστική… τόσο πολύ, μάλιστα, που και οι κυρίες σε όλη την Αγγλία υιοθέτησαν ένα κουτσό στα βήματά τους. Η τάση εξαπλώθηκε πέρα από την Αγγλία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Θεωρήθηκε το απόγειο της μόδας για τις γυναίκες να κουτσαίνουν, προς αμηχανία των αντρών.
Η βασίλισσα Αλεξάνδρα δεν φιλοδοξούσε ποτέ να γίνει κριτής της μόδας, καθώς δεν της άρεσαν οι αλλαγές και δεν πειραματιζόταν ποτέ με νέα κοστούμια, αλλά η επιρροή της ήταν διακριτική. Σε αυτήν οφείλουμε την αμείωτη μόδα του tailor – made και της μακριάς απλής φούστας που ορίζει τις γραμμές της σιλουέτας. Ποτέ δεν εγκατέλειψε αυτό το στυλ και με το παράδειγμά της αποθάρρυνε τις επανειλημμένες απόπειρες να εισαχθεί το μεσοφόρι με κρίκους και οι φούστες με βολάν μέχρι τη μέση ή με οποιονδήποτε τρόπο υπερφορτωμένες με στολίδια.
Ως βασίλισσα αφιέρωνε μεγάλο μέρος του εισοδήματός της και του χρόνου της στους φτωχούς και τους υποφέροντες. Ίδρυσε την Imperial Military Nursing Service το 1902 και ξεκίνησε την Alexandra Rose Day για να συγκεντρώσει κεφάλαια για βρετανικά νοσοκομεία.
Μια εκπληκτική ποσότητα από την γκαρνταρόμπα της Αλεξάνδρας επιβιώνει σε συλλογές μουσείων σε όλο τον κόσμο χάρη στην οξυδέρκεια και τη διορατικότητα των υπηρετών της που διατήρησαν τα ρούχα της για τους επόμενους.
