«Η επιβάρυνση των υψηλών συντελεστών φορολογίας και εισφορών είναι ασύμμετρα μεγάλη για μικρό μέρος του πληθυσμού», είπε χθες ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, περιγράφοντας τη εικόνα που επικρατεί στο φορολογικό τοπίο στη χώρα, όπου το μεγάλο βάρος επωμίζονται κυρίως οι μισθωτοί και η φοροδιαφυγή είναι εκτεταμένη.
Πόσο εκτεταμένη; Μιλώντας στο 19ο Tax Forum και στον απόηχο των κυβερνητικών ανακοινώσεων για το νέο φορολογικό νομοσχέδιο, ο κεντρικός τραπεζίτης επικαλέσθηκε εντυπωσιακά στοιχεία .
Το συνολικό δηλωθέν εισόδημα φυσικών προσώπων στην ΑΑΔΕ το 2021 ήταν περίπου €84 δισεκ. (εκ των οποίων €66 δισεκ. ή 79% από μισθωτές υπηρεσίες και ναυτικό εισόδημα). Την ίδια χρονιά η τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών βάσει των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ ήταν υψηλότερη κατά περίπου €40 δισεκ .
Ο κ. Στουρνάρας εξήγησε ότι η διαφορά αυτή (διαχρονικά στην περίοδο 2015-2021 κυμαίνεται μεταξύ 36 και 49 δις ευρώ) αποτελεί μια ένδειξη της παραοικονομίας. Η παραοικονομία και η φοροδιαφυγή δεν είναι ταυτόσημες έννοιες. Μπορεί όμως να χρησιμεύσει ως δείκτης του μεγέθους της φοροδιαφυγής.
Περίπου 70% των φορολογούμενων που δηλώνουν εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα κατατάσσονται σε κλιμάκιο εισοδήματος κάτω των €10.000, με το συνολικό φορολογητέο εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα να ανέρχεται σε €4,3 δισεκ.
57% των νοικοκυριών δηλώνουν στην εφορία ετήσια εισοδήματα χαμηλότερα των €10.000.
37% των φυσικών προσώπων εμφανίζει εισοδήματα στα όρια της φτώχειας (έως €5.000) .
Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, ο κ. Στουρνάρας είπε ότι οι κατηγορίες που είναι σχετικά πιο επιρρεπείς στη φοροδιαφυγή είναι κυρίως οι αυτοαπασχολούμενοι και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, κάτι που λίγο πολύ ισχύει σε όλες τις χώρες του κόσμου.
Φοροδιαφυγή υπάρχει, όμως, και στην έμμεση φορολογία. Το 2020, η Ελλάδα είχε την 4η υψηλότερη υστέρηση εσόδων από ΦΠΑ ή κενό ΦΠΑ, ίση με το 19,7% των δυνητικών εσόδων ΦΠΑ ή 3 δις ευρώ. Μάλιστα, ο διοικητής υποστήριξε ότι σημαντικό παράγοντα για τις απώλειες εσόδων ΦΠΑ «αποτελούν οι υψηλοί συντελεστές ΦΠΑ που συχνά λειτουργούν ως κίνητρο φοροδιαφυγής και η αδυναμία πληρωμής των φορολογικών υποχρεώσεων». Πάντως, ο σχετικός δείκτης έχει σημειώσει σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με το παρελθόν, λόγω της επέκτασης των ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Ο κ.Στουρνάρας δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στη φοροδιαφυγή των πολύ πλουσίων, μέσω των offshore εταιριών και των νομικών προσώπων, μέσω της έκδοσης και λήψης εικονικών τιμολογίων.
Ο διοικητής κατέληξε διατυπώνοντας 6 προτάσεις πολιτικής:
- Περαιτέρω διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, με την επέκταση της χρήσης των POS σε περισσότερες οικονομικές δραστηριότητες.
- Παροχή κινήτρων για πληρωμές μέσω χρεωστικών καρτών, αλλά και μέσω τραπεζών. Σήμερα το μερίδιο της ιδιωτικής κατανάλωσης που δαπανάται μέσω καρτών είναι 37% και στην Ευρωζώνη 46%.
- Παροχή κινήτρων με μορφή φοροαπαλλαγών για την αποκάλυψη συναλλαγών σε κλάδους υψηλής φοροδιαφυγής.
- Συνέχιση της αναβάθμισης των ηλεκτρονικών εργαλείων της ΑΑΔΕ.
- Σταθερότητα και περαιτέρω απλοποίηση του φορολογικού συστήματος.
- Εντατικοποίηση των προσπαθειών για τη δημιουργία φορολογικής συνείδησης .
