Του Σίμου Ανδρονίδη
Η διαδικτυακή έκδοση της εφημερίδας ‘Πρώτο Θέμα’ δημοσιεύει μία ενδιαφέρουσα είδηση που εν προκειμένω άπτεται των προεκλογικών δραστηριοτήτων του κόμματος ‘ΝΙΚΗ’ του Δημήτρη Νατσιού.
Πιο συγκεκριμένα, κατά την διάρκεια ομιλίας του στον χώρο του Βελλίδειου Συνεδριακού Κέντρου στην Θεσσαλονίκη, ο Κωνσταντίνος Καρατσομπάνης (το συγκεκριμένο στέλεχος της ‘ΝΙΚΗΣ’ παρουσίαζε τους υποψήφιους βουλευτές του κόμματος), φορτίστηκε συναισθηματικά, ξεσπώντας σε κλάματα ενώπιον στελεχών και φίλων του κόμματος.[1]
Σε αυτό το πλαίσιο, δύναται να αναφέρουμε πως τα κλάματα του στελέχους φανερώνουν αφενός μεν την συγκίνηση του και την χαρά του για το γεγονός πως είδε τόσο κόσμο στην παρουσίαση των υποψήφιων, μεταξύ αυτών και τον αρχηγό και πολιτικοϊδεολογικό ‘καθοδηγητή’, τον ‘άξιο’ Νατσιό,[2] και, αφετέρου δε, την χαρά του (κλάματα χαράς) για το γεγονός πως η ‘ΝΙΚΗ’ έχει φθάσει πολύ κοντά στο να αποκτήσει κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, κάτι που μέχρι πριν από λίγο καιρό φάνταζε πολύ δύσκολο.
Κατά τον ίδιο, «γίνονται θαύματα» και περαιτέρω, «αυτό που ζούμε σήμερα εδώ και τώρα, είναι ένα θαύμα».[3]
Υπό αυτό το πρίσμα, ο Κωνσταντίνος Καρατσομπάνης επενδύει συμβολικούς, πολιτικούς και γλωσσικούς πόρους προς την κατεύθυνση του «μεταπολιτικού πεδίου», για να παραπέμψουμε στην ανάλυση του Γάλλου Pierre Milza.[4]
Μάλιστα, στην περίπτωση του η έννοια της «μεταπολιτικής» διαφοροποιείται αισθητά από την έννοια της μεταπολιτικής έτσι όπως την προσδιορίζει ο πρώην πρόεδρος του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος Ευάγγελος Βενιζέλος.
Για τον οποίο, «μεταπολιτική» σημαίνει την δυνατότητα να επισημαίνεις παραλείψεις, να προβαίνεις σε διεισδυτικές αναλύσεις που λίγη σχέση έχουν με την κλασική κομματική κοινοτοπία και την ασάφεια, να αντιμάχεσαι το στρογγύλεμα των απόψεων, όντας την ίδια στιγμή απαλλαγμένος από κομματικές ταυτίσεις και δεσμεύσεις.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, εν καιρώ πανδημικής κρίσης και lockdown, κατέστη ο πρώτος μεταπολιτικός της εποχής μας, διεκδικώντας το δικαίωμα να λέει πράγματα που υπό άλλες συνθήκες θα έμεναν στο περιθώριο και επίσης, διεκδικώντας το δικαίωμα να εμπλουτίζει τις αναλύσεις του με διαρκείς αναφορές και επικλήσεις της θεωρίας, πολιτικής και συνταγματικής, πεδία που κατέχει εξίσου καλά ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της συγκυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας και Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος.
Οφείλουμε όμως να είμαστε ιδιαιτέρως προσεκτικοί, τονίζοντας πως ο Ευάγγελος Βενιζέλος δεν καθίσταται παρεμβατικός διανοούμενος που εστιάζει σε ένα και μόνο θέμα, παρεμβαίνοντας όποτε αυτός το κρίνει σκόπιμο για να ‘ταρακουνήσει’ την αδράνεια και να στηλιτεύσει την έλλειψη ιδεών και την διανοητική οκνηρία.
Αντιθέτως, είναι ‘μεταπολιτικός’ ή αλλιώς, μεταπολιτικός δρώντας, δηλαδή, πρόσωπο καθαυτό πολιτικό, ακομμάτιστο στο παρόν αλλά με συγκεκριμένο κομματικό-πολιτικό παρελθόν που δεν το αρνείται και δεν μπορεί να το αρνηθεί, σε ένα σύνθετο όπου και πάλι διεκδικεί για τον εαυτό του, το να παρεμβαίνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα, μέσω αρθρογραφίας, ομιλιών, εισηγήσεων σε συνέδρια, επί διαφόρων θεμάτων. Όχι μόνο επί ενός θέματος. Αυτό ακριβώς σημαίνει ‘μεταπολιτικός’: Να μπορείς να αφήνεις τον χρόνο να δουλέψει υπέρ σου, αξιοποιώντας με τέτοιον τρόπο τις γνώσεις σου, ώστε να μεταβάλλεις το περιεχόμενο και την υφή της δημόσιας συζήτησης. Ή του δημόσιου διαλόγου, πράγμα που κάνει ο Ευάγγελος Βενιζέλος.
Για τον Κωνσταντίνο Καρατσομπάνη αντίθετα, το «μεταπολιτικό πεδίο» είναι η συμπερίληψη του θρησκευτικού στοιχείου στις πολιτικές υποθέσεις και συζητήσεις, η συνύπαρξη Θεού, Αγίων και ανθρώπων μέσα σε πολιτικές αναλύσεις, η ηθικοπολιτική επίγνωση πως ‘δεν μπορεί να γίνει τίποτε δίχως τον Θεό και την διαρκή επίκληση του ονόματος του,’ και, τελευταίο άλλα όχι έσχατο, το ‘Θαύμα,’ που για να λάβει χώρα πρέπει να ομονοήσουν και να μετανοήσουν πολλοί.
Κάτι που κάνουν τα στελέχη της ‘ΝΙΚΗΣ’ με επικεφαλής τον Δημήτρη Νατσιό. Τον Νατσιό για τον οποίο, οι τηλεοπτικοί σταθμοί, σε άψογη Πολακική ιδιόλεκτο, δεν είναι παρά ‘βοθροκάναλα’.[5]
Το ‘θαύμα’, το κατεξοχήν θρησκευτικό-πολιτικό ‘θαύμα’ περικλείει εντός του (για τον Καρατσομπάνη, ‘μόνο οι πιστοί βιώνουν θαύματα’: ‘Πόσοι εκ των Ελλήνων πολιτικών μπορούν να το πουν αυτό’; ), ένα εθνικο-λαϊκιστικό συμπίλημα ιδεών, με τον ελληνικό ‘λαό’ να είναι ο ‘μόνος που μπορεί να το βιώσει διότι φέρει την χάρη του Θεού.’[6] Ας σκεφτούμε όμως ποια μπορεί να είναι η εκδίκηση (πολιτικά πάντα) της κατά τον Τερ Μπράακ ‘ressentiment’, ήτοι της «μνησικακίας» φίλων και ψηφοφόρων, «όταν δεν πραγματοποιηθούν τα θαύματα και δεν πέσει βροχή».[7]
*Ο κ. Σίμος Ανδρονίδης είναι διδάκτωρ στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ
[1] Συνήθως η παρουσίαση των υποψήφιων βουλευτών ενός πολιτικού κόμματος, όποιο και αν είναι αυτό, αποτελεί τυπική και πρωτίστως στενά κομματική διαδικασία, πράγμα που σημαίνει πως δεν συμμετέχουν μέλη και φίλοι του κόμματος, που σπεύδουν να επευφημήσουν τους υποψήφιους βουλευτές της αρεσκείας τους. Όμως, η ‘ΝΙΚΗ’ του Δημήτρη Νατσιού πρωτοτύπησε πολιτικά, συνεπεία και του γεγονότος πως βρισκόμαστε εντός προεκλογικής περιόδου, μετατρέποντας την εκδήλωση παρουσίασης των υποψήφιων βουλευτών σε ανοιχτού τύπου προεκλογική-κομματική συγκέντρωση με την συμμετοχή φίλων του κόμματος. Φίλων που κρατούσαν στα χέρια ελληνικές σημαίες, φανερώνοντας, συμβολικώ τω τρόπω, την σημασία που αποδίδει η ηγεσία και οι υποστηρικτές της ‘ΝΙΚΗΣ’ στην κατασκευή μίας έννοιας της ‘ελληνικότητας’ προσαρμοσμένης στα μέτρα τους: ‘Έλληνας είναι όποιος μπορεί να σηκώσει την ελληνική σημαία και να αισθανθεί ρίγος και άφατη χαρά στο σήκωμα της.’ Στρεφόμενοι τώρα στην ανάλυση του Χριστόφορου Βερναρδάκη, θα υποστηρίξουμε πως ως προς το οργανωτικό σκέλος η ‘ΝΙΚΗ’ θυμίζει σε κάποιον βαθμό το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Και τι εννοούμε λέγοντας κάτι τέτοιο; Εννοούμε πως το «κόμμα-προτεραιότητα» «θεωρεί κοινωνικά μέτωπα μόνον όσα το ίδιο προσδιορίζει και περιγράφει ως τέτοια και ουδόλως όσα προκύπτουν μέσα από τη δυναμική του κοινωνικού ανταγωνισμού». Και θα προσθέσουμε και του πολιτικού ανταγωνισμού. Για παράδειγμα, ουδόλως ενδιαφέρθηκε η ηγετική ομάδα του κόμματος να εμπλακεί στην προ ημερών αντιπαράθεση περί φορολογίας, φορολογικής πολιτικής και φορολογικών προγραμμάτων, αποφεύγοντας να πράξει ή να πει οτιδήποτε θα μπορούσε να του δημιουργήσει προβλήματα και να το βγάλει από την πολιτική ‘ζώνη άνεσης’ και ‘ασφάλειας’ του εντός της οποίας εμπεριέχεται η άφθονη γενικολογία. Βλέπε σχετικά, Βερναρδάκης, Χριστόφορος., ‘Πολιτικά κόμματα, εκλογές & κομματικό σύστημα. Οι μετασχηματισμοί της πολιτικής αντιπροσώπευσης 1990-2010,’ Εκδόσεις Σάκκουλας, Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2011, σελ. 308.
[2] Προφανώς, ο γλωσσικός όρος ‘άξιος’ που χρησιμοποιούμε στην ανάλυση μας δεν καθίσταται καθόλου αδόκιμος και ασύμβατος με το πολιτικό προφίλ του συγκεκριμένου κόμματος, καθότι δεν είναι λίγες οι φορές που στελέχη τους διανθίζουν τις ομιλίες τους, προεκλογικές και μη, με αναφορές σε αποσπάσματα από θρησκευτικά βιβλία και από θρησκευτικούς ύμνους. Ο γλωσσικός όρος ‘άξιος’ χρησιμοποιείται και σε εκκλησιαστικές πρακτικές και τελετουργικά, όντας πολύ κοντά σε ό,τι βιώνει και αισθάνεται ένα στέλεχος του κόμματος. Ειδικά εάν αυτό έχει ιδιαίτερα στενές σχέσεις με την Εκκλησία, με ιερείς και με μητροπολίτες.
[3] Βλέπε σχετικά, ‘Εκλογές 2023 – Νίκη: Υποψήφιος βουλευτής ξεσπά σε λυγμούς κατά τη διάρκεια ομιλίας – Δείτε βίντεο,’ Διαδικτυακή έκδοση εφημερίδας ‘Πρώτο Θέμα,’ 22/06/2023, Εκλογές 2023 – Νίκη: Υποψήφιος βουλευτής ξεσπά σε λυγμούς κατά τη διάρκεια ομιλίας – Δείτε βίντεο (protothema.gr) Δεν θα διστάσουμε να επισημάνουμε πως διακρίνουμε μία εμφανή γλωσσική, συναισθηματική και πολιτική υπερβολή στα λεγόμενα του Κωνσταντίνου Καρατσομπάνη. Ποιο ακριβώς ήσαν το «θαύμα»; Η παρουσία αρκετών ατόμων στο Βελλίδειο Συνεδριακό Κέντρο; Το ενδεχόμενο εισόδου στη Βουλή που εάν λάβει χώρα, θα οφείλεται στην ψήφο των πολιτών; Και όμως, παρ’ όλα αυτά, το συγκεκριμένο στέλεχος ανέδειξε το στίγμα του, νοηματοδοτώντας και κατηγοριοποιώντας εκ νέου το «θαύμα», σε ένα λεπτό μάλιστα σημείο όπου αυτό εμβαπτίζεται στα νάματα του θρησκευτικού στοιχείου και της θρησκευτικής διαπαιδαγώγησης: ‘Θαύμα’ είναι η ίδια η ύπαρξη της ‘ΝΙΚΗΣ’ που έρχεται να ‘δικαιώσει’ αναδρομικά τα όνειρα των Ελλήνων.’ ‘Θαύμα’ είναι ο ερχομός της ‘ΝΙΚΗΣ’ που προτάσσοντας την ‘ρομφαία’ της ‘Δικαιοσύνης’ θα εκδικηθεί πολιτικά για ζώντες και για νεκρούς.’ ‘Θαύμα’ (ακόμη και ο Θεός θα ‘δακρύσει για τα παιδιά του’) είναι το ό,τι ‘μείναμε ζωντανοί’ πολιτικά, παρά τον πόλεμο, έτοιμοι για ένα ακόμη μεγαλύτερο ‘θαύμα’: Την είσοδο μας στην Βουλή.’ Όλα αρχίζουν (ας μην πούμε και τελειώνουν) στο ‘Θαύμα’, που είναι φυσικά ‘θαύμα Θεού,’ που πριμοδοτεί την ‘ΝΙΚΗ’ και την οδηγεί μέσα στον ‘οίκο της αμαρτίας’ (Βουλή των Ελλήνων) για να τον ‘εκκαθαρίσει’ και να τον ‘σαρώσει’ εάν χρειαστεί. Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο πρέπει να προσλάβουμε τις αναφορές ενός φίλου του κόμματος στον λογαριασμό του στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης ‘Twitter.’ Το πρόσωπο αυτό που δεν χρειάζεται να γράψουμε το όνομα του, γράφει πως «έχει περάσει αρκετά το βήμα της Βουλής τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό νομίζω ότι θα είναι πρωτόγνωρο». Και ποιο θα είναι το «πρωτόγνωρο»; Μα το ‘θαύμα’, ήτοι η είσοδος του κόμματος στη Βουλή, εκεί όπου η ώσμωση καταγγελτικού και λαϊκιστικού λόγου φθάνει σε τέτοια επίπεδα ώστε να παραγάγει ό,τι θα ονομάσουμε ως ‘απώλεια Δημοκρατίας.’ Τόσο καιρό το Βήμα της Βουλής ‘δεινοπάθησε’ από διάφορους ‘τυχαίους’ και ‘συμφεροντολόγους,’ από διάφορες ‘ακρίδες’, από την ‘έλλειψη δημοκρατίας’: ‘Τώρα έρχεται η στιγμή όπου όλα αυτά θα τελειώσουν οριστικά.’ Ο τόνος είναι σωτηριολογικός.
[4] Βλέπε σχετικά, Milza, Pierre., ‘Οι μελανοχίτωνες της Ευρώπης. Η ευρωπαϊκή ακροδεξιά από το 1945 μέχρι σήμερα,’ Μετάφραση: Καυκιάς Γιάννης, Επιμέλεια: Βουλέλης Νικόλας, Εκδόσεις Scripta, Αθήνα, 2001, σελ. 706. Δικαιούμαστε να αναρωτηθούμε τι ακριβώς έχει «περάσει το Βήμα της Βουλής τις τελευταίες δεκαετίες, πάνω στο οποίο αρκετοί κοινοβουλευτικοί, ικανοί κοινοβουλευτικοί, έκαναν χρήση των ρητορικών δεξιοτήτων τους; Μίλησαν για την ανάγκη επίτευξης συναινέσεων; Στηλίτευσαν τον βίαιο χαρακτήρα της οργάνωσης της Χρυσής Αυγής; Τόνισαν εμφατικά, μέσω της χρήσης επιτυχημένων επιχειρημάτων, την αναγκαιότητα παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
[5] Εδώ έχουμε να κάνουμε με την πλήρη άρνηση της σημασίας των τηλεοπτικών-δημοσιογραφικών μέσων για την εύρυθμη λειτουργία μίας Δημοκρατίας.
[6] Ακόμη και η τελική χρήση ενός αποσπάσματος από τον Όρθρο των Χριστουγένννων, εντάσσεται ομαλά στο όλο περιεχόμενο της συγκινησιακά από ένα σημείο και έπειτα, ομιλίας του Καρατσομπάνη, η οποία θύμιζε ή αλλιώς θυμίζει ομιλία σε κατηχητικό, εκεί όπου την ώρα που οι παρευρισκόμενοι είναι κουρασμένοι, έρχεται ο λόγος του Θεού να τους αφυπνίσει. Έρχεται το ‘θαύμα’ να τους επαναφέρει στην τάξη. Με τέτοιου τύπου ομιλίες, διαφαίνεται το πόσο αναντίστοιχα με την εποχή και τις πολλαπλές ανάγκες της, είναι τα μέλη και η ηγεσία της ‘ΝΙΚΗΣ,’ που αντιλαμβάνονται ενίοτε την πολιτική ως μικρογραφία λειτουργίας σε Εκκλησία: Κάποιος κηρύσσει και από κάτω όλο και κάποιο θα πειστούν. Δια του βιώματος και του θαύματος και όχι δια της λογικής.
[7] Βλέπε και, Μπράακ, Τερ, Μένο., ‘Ο εθνικοσοσιαλισμός ως δόγμα της μνησικακίας,’ Με ένα κείμενο του Τόμας Μαν, Μετάφραση από τα Ολλανδικά: Μπονάτσου Μαργαρίτα, Εκδόσεις Καστανιώτης, Αθήνα, 2023, σελ. 49.
