Παντελής Καψής
Η Πτώση – 2011 το έτος μηδέν της Κεντροαριστεράς
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Θεωρείται σίγουρο, και όχι άδικα, πως ο ιστορικός του μέλλοντος –και όχι μόνο ο Έλληνας- θα σκύψει με ιδιαίτερη προσοχή στην περίοδο της ελληνικής χρεοκοπίας. Στα όσα προηγήθηκαν, στα όσα βίωσε η χώρα μας κατά τη διάρκεια των μνημονίων, αλλά και σε όσα ακολούθησαν. Θα προσπαθήσει να εξιστορήσει, να αναλύσει, να παρουσιάσει τους πρωταγωνιστές του δράματος και τελικά να αποτυπώσει σε ψυχρό χρόνο τις συγκλονιστικές αλλαγές που μεταμόρφωσαν κυριολεκτικά την κοινωνική, οικονομική, μα πρωτίστως, την πολιτική ζωή του τόπου.
Αναμφισβήτητα ο ιστορικός του μέλλοντος θα χρησιμοποιήσει για τη δουλειά του τις πολύτιμες μαρτυρίες της δικές μας εποχής. Θα επιδιώξει να την ανασυνθέσει χρησιμοποιώντας ψηφίδες ιστορίας που γράφοντας όσο εμείς ζούμε και αναπνέουμε σε χρόνο ενεστώτα, όταν εκείνος θα μιλάει σε χρόνο αόριστο.
Μια τέτοια πολύτιμη «ψηφίδα ιστορίας» είναι το βιβλίο του δημοσιογράφου Παντελή Καψή, με τίτλο «Η Πτώση – 2011 Το έτος μηδέν της Κεντροαριστεράς», το οποίο εκδόθηκε πριν λίγο καιρό από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Το βιβλίο του πολύπειρου δημοσιογράφου –με το βαρύ, δημοσιογραφικά, επίθετο- δεν είναι το πρώτο που «αποκαλύπτει- συν τοις άλλοις άγνωστα παρασκήνια από την περίοδο της μεγάλης κρίσης. Είναι όμως σημαντικό καθώς προέρχεται από το χέρι ενός ανθρώπου που λόγω της δουλειάς του είχε την πρόσβαση στην πηγή και συνεπώς στο παρασκήνιο.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που με τον τρόπο αυτό ξεκινάει την εξιστόρησή του:
«Από το γραφείο μου στην εφημερίδα έφευγα συνήθως μετά τις 11. Εκείνο το βράδυ ωστόσο έφυγα αρκετά νωρίτερα. Ήταν ημέρα Champions League για τον Παναθηναϊκό και μια παρέα με γονείς φίλων του γιου μου, μαζί με τα παιδιά μας, θα πηγαίναμε μετά το γήπεδο σε γνωστό μακαρονάδικο του Ψυχικού. Στην παρέα ήταν δυο δημοσιογράφοι από το επιτελείο του Μέγκα και του Βήματος κι ένας στενός συνεργάτης του Ευάγγελου Βενιζέλου, όλοι καλοί φίλοι…»
Ο Παντελής Καψής αποκαλύπτει στην συνέχεια της εξιστόρησής του πως εκείνο το βράδυ, «λίγες εβδομάδες πριν τις εκλογές του 2007», τότε που «η επανεκλογή του Κώστα Καραμανλή θεωρείτο σίγουρη», πληροφορήθηκε πως είχε προετοιμαστεί «ένα καλά οργανωμένο πραξικόπημα, για να αναλάβει αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ο Βενιζέλος».
Η συνέχεια της ιστορίας είναι συναρπαστική: «Όλα θα γίνονταν το ίδιο το βράδυ των εκλογών, ώστε να μην προλάβει να αντιδράσει ο Γιώργος. Προεξοφλούσαν την επιτυχία, καθώς, όπως υποστήριζαν, ο Βενιζέλος είχε εξασφαλίσει τη στήριξη του καναλιού, των εκδοτών, του Χρήστου Λαμπράκη και του Γιώργου Μπόμπολα, ενώ στο εγχείρημα ήταν μέσα και ο Κώστας Σημίτης».
Ο ίδιος ο δημοσιογράφος, Διευθυντής των Νέων τότε, συνεχίζει τις αποκαλύψεις του, γράφοντας για την επίσκεψή του στον Χρήστο Λαμπράκη. «Δευτέρα πρωί, αμέσως μετά τις εκλογές, κι αφού ο Βενιζέλος είχε εμφανιστεί στο Ζάππειο ζητώντας την παραίτηση του Γιώργου, ζήτησα να δω τον Λαμπράκη…».
Οι αποκαλύψεις του Καψή συνεχίζονται και καθώς περνώντας τα χρόνια φαίνεται πως η εκτίμηση του δημοσιογράφου-συγγραφέα μάλλον επαληθεύεται: «Η σύγκρουση του Γιώργου με τον Βενιζέλο και τον Σημίτη μου είχε φανεί τότε ότι ήταν ένα ακόμα επεισόδιο στην ταραγμένη εσωκομματική ιστορία του ΠΑΣΟΚ. Σήμερα πιστεύω ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κατάρρευση της κυβέρνησης Παπανδρέου το 2011».
Με τέτοιου είδους πολιτικά «επεισόδια» είναι διανθισμένη η Μεταπολιτευτική πολιτική ιστορία της χώρας, ιδιαιτέρως δε, το εσωτερικό των δυο μεγάλων, ιστορικών παρατάξεων που κυριάρχησαν στη χώρα: του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Θα ήταν λοιπόν ένα ακόμα τέτοιου είδους επεισόδιο, που θα ενδιέφερε δηλαδή τους πολύ λίγους, αν δεν είχε ακολουθήσει η χρεοκοπία της χώρας. Αυτός είναι και ο πρώτος λόγος που το βιβλίο του Καψή είναι σημαντικό: αφορά όλους.
Ο ίδιος προσπαθεί στις 250 περίπου σελίδες του βιβλίου του να απαντήσει σε ένα βασικό ερώτημα, το οποίο, νομίζω, πως απασχόλησε εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες: Γιατί κατέρρευσε το ΠΑΣΟΚ, ενώ τόσο η ΝΔ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ ψήφισαν και οι δυο μνημόνια; Γιατί, με πιο απλά λόγια, «τη νύφη την πλήρωσε» το ΠΑΣΟΚ;
Ο Καψής με κεντρικό άξονα αυτό ακριβώς το ερώτημα ξεκινάει την αφήγησή του από το 2007, με το «σχέδιο πραξικοπήματος», που ήδη ανέφερα. Διατρέχει την περίοδο της κρίσης και σταματάει λίγο πριν τις εκλογές του 2012. Δεν θα χρειαζόταν να συνεχίσει για να απαντήσει στο ερώτημα που έθεσε ο ίδιος από την αρχή: η κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ είχε συντελεστεί.
Διαβάζοντας κανείς προσεκτικά το βιβλίο του Παντελή Καψή αντιλαμβάνεται σχεδόν από την αρχή πως το δίπολο Γιώργος Παπανδρέου-Ευάγγελος Βενιζέλος αποτελούν τα «θεμέλια» της ιστορίας που επιλέγει να διηγηθεί. Οι δυο πρωταγωνιστές του δράματος της ελληνικής κεντροαριστεράς κλείνουν(;) τους λογαριασμούς τους το 2015. Όταν δηλαδή χάνουν και οι δύο, αφού προηγουμένως είχαν φροντίσει, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, να χάσει το ΠΑΣΟΚ.
Μέσα από την αφήγηση άγνωστων παρασκηνίων που αφορούν την κυβέρνηση Παπανδρέου και το πρώτο μνημόνιο, ο Καψής αβίαστα οδηγείται στο παραπάνω συμπέρασμα. Ο ίδιος δεν χαρίζεται σε κανέναν από τους δυο. Γράφει αρκετές φορές για τις αδυναμίες του Γιώργου Παπανδρέου στον τρόπο διακυβέρνησής του, στον οποίο καταλογίζει τεράστιες ευθύνες για τον δρόμο που πήραν τα πράγματα. Απογυμνώνει εντελώς το «ηγετικό προφίλ» που κάποιοι, κάποτε, προσπαθούσαν να λανσάρουν στην κοινή γνώμη, και λειτουργεί ήδη ως ιστορικός που ψαχουλεύει αρχεία και συνομιλίες. Πολλές από αυτές άλλωστε διανθίζουν το βιβλίο.
Ο Καψής δεν χαρίζεται όμως ούτε στον Ευάγγελο Βενιζέλο. Αποκαλύπτει και τον ρόλο του και το σχέδιο του, ένα σχέδιο το οποίο μπορεί να αναπροσαρμόζονταν τακτικά, ωστόσο η στρατηγική του στόχευση παρέμενε πάντα η ίδια: η προεδρία του ΠΑΣΟΚ και η καρέκλα του Πρωθυπουργού.
Ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο του Παντελή Καψή δεν θα μάθει μόνο παρασκήνια τα οποία δεν γνώριζε, αλλά θα θυμηθεί και τρομακτικά πολιτικά επεισόδια που σημάδεψαν την πρόσφατη ιστορία του τόπου.
Εν τέλει θα βγάλει το δικό του συμπέρασμα για το «ποιος» και «γιατί» ευθύνεται για την Πτώση. Για την κατάρρευση της Κεντροαριστεράς στην χώρα. Και αν υπάρχουν ενδεχομένως κάποιοι που θα αναρωτηθούν «και τι μας νοιάζει εμάς», τότε καλό θα είναι να σκεφτούν τι επακολούθησε το 2015 και για ποιον λόγο σήμερα, λίγο πριν τις εκλογές του 2023, το πολιτικό σύστημα της χώρας φαίνεται πως διαθέτει ενάμιση πρωταγωνιστή.
Σίγουρα θα έχει ενδιαφέρον αν ο καλός δημοσιογράφος καταθέσει κάποια στιγμή την προσωπική του μαρτυρία για την κυβέρνηση Παπαδήμου, στην οποία μετείχε και ο ίδιος. Αν δηλαδή προχωρήσει την ιστορία του από κει που σταματά…
