δρ Θεόδωρος Παπακώστας: Αρχαιολογία αγάπη μου… Έλα πάρε με από δω
2022 επιμέλεια Λένια Μαζαράκη
εκδ. Key Books σελ. 339
Της Νατάσας Παπουτσή
Να δηλώσω εξ αρχής ότι αντιμετωπίζω με έντονο σκεπτικισμό την αστική δημοκρατία. Και όπως ειδικά αυτή διαμορφώθηκε στην αρχαία Ελλάδα πιστεύω ακράδαντα ότι δεν θα υπήρχε αν δεν υπήρχαν οι είλωτες και οι εταίρες! Για διαφορετικούς λόγους ο καθένας… Οι αρχαίοι ημών ‘’φιλοσοφούσαν’’ γιατί είχαν και την πολυτέλεια να το κάνουν. Γιατί υπήρχαν οι δούλοι για τις “βαριές δουλειές’’ και τα στομάχια τους ήταν γεμάτα.
Δεν θέλω όμως να είμαι και ισοπεδωτική. Το γεγονός και μόνο ότι δούλευε το μυαλό τους είναι σημαντικό. Θα μπορούσαν απλά να καλοπερνούν τρωγοπίνοντας, ζευγαρώνοντας και πολεμώντας. Και περιμένοντας τις λύσεις σαν μάννα εξ ουρανού να’ ρθουν μόνο απ’ τους θεούς. Αλλά λατρεύω το γεγονός ότι και στους θεούς δώσαν ανθρώπινες ιδιότητες: προτερήματα και ελαττώματα σάρκινα και χωμάτινα! Σεβασμός λοιπόν στους προγόνους!!
Και κάτι επίσης πολύ σημαντικό, η περίφημη ΄΄εκκλησία του δήμου’’. Μια μάζωξη πολιτών όπου ακουγόταν όλοι και όλα.
Στο σήμερα, για μένα, εκκλησία του δήμου αποτελεί η λαϊκή αγορά, το καφενείο και φυσικά το ταξί. Αυτό που ο οδηγός σε ρωτάει: ‘’να πάρουμε και την κυρία αν βολεύει, κρίμα είναι’’. Και καταλήγεις να κάνεις κάτι γνωριμίες απίστευτες, να συγχίζεσαι, να ανταλλάσσεις απόψεις ακόμη και να ερωτεύεσαι!
Αυτό ακριβώς κάνει και ο Θεόδωρος Παπακώστας στο βιβλίο του “Αρχαιολογία αγάπη μου“. Τοποθετεί σε ένα ταξί πέντε εντελώς διαφορετικούς μεταξύ τους επιβάτες: την κυρία Βέτα και την Γερμανίδα σύζυγο του αδελφού της Χέλμα, την νεαρή Ειρήνη με τα πολύχρωμα μαλλιά και έναν αρχαιολόγο. Αυτοί είναι οι επιβάτες και οδηγός ο κύριος Γιώργος. Πέντε άγνωστοι σε ένα ταξί με έναν οδηγό που για να σπάσει η σιωπή ξεκινά κουβέντα με τον αρχαιολόγο για την…αρχαιότητα! Και στην συζήτηση μπαίνουν με απορίες, θέσεις και αντιθέσεις και οι υπόλοιποι επιβάτες.
Το διάβασα μονορούφι! Ωραία στρωτή γραφή, χιούμορ και πληροφορίες για γνωστά και άγνωστα παραλειπόμενα της αρχαιότητας. Ιστορίες όμορφες, εικόνες έντονες, γλυκές, πικρές αλλά και τραγικές. Ανθρώπινες, για θεούς, ημίθεους, εταίρες, ρουφιάνους. Για τη μόδα, τους πολέμους και τον έρωτα. Πανέξυπνος και ευρηματικός ο συγγραφέας χωρίζει το βιβλίο του σε πέντε μέρη όσα και τα στάδια της απώλειας, της θλίψης και του πένθους: θυμός, άρνηση, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη και αποδοχή. Τα στάδια αυτά – όπως σημειώνει ο ίδιος – δεν επηρεάζουν το περιεχόμενο των ιστοριών αλλά λειτουργούν συμβολικά.
Και τι να πω για τις ιστορίες του; Πάνω από εβδομήντα όλες μαζί, η μία καλύτερη από την άλλη! Διαφορετικά θέματα: απ’ τον ‘’μελάμπυγο’’ Ηρακλή (αυτός που έχει μαύρα οπίσθια) μέχρι την ιστορία των Ατρειδών που μπροστά της το Game of Thrones μοιάζει σαπουνόπερα και τον αγαπημένο εργολάβο του Περικλή! Λεπτομέρειες για γιορτές, έθιμα και ανθρωποθυσίες…
Το ‘’… έλα πάρε με από δω’’ του υπότιτλου μάλλον αυτό εννοεί. Το βιβλίο σε παίρνει και σε πάει από τη μια εποχή στην άλλη, απ’ την μια άκρη της Ελλάδας στην άλλη. Σε πολέμους, ναυμαχίες, μελανόμορφα και ερυθρόμορφα αγγεία, κρασιά, φαγητά, συμπόσια, ηδονές της σάρκας, της ψυχής και του νου!
Υπέροχο το τρίτο μέρος με ιστορίες περί τέχνης, γλυπτικής, ζωγραφικής και θεάτρου. Η ιστορία μιας φούστας, το καλύτερο editorial μόδας που έχω διαβάσει, στη Μινωική Περίοδο! Οι άνθρωποι ήταν τόσο μπροστά που θεωρούσαν ότι το γυμνό σώμα – ανδρικό και γυναικείο – είναι επιλογή ένδυσης. Σας θυμίζω το περίφημο άγαλμα με τη γυναικεία φιγούρα που κρατά φίδια στα δυο της χέρια, είναι γυμνόστηθη και φορά μόνο μια κωδωνόσχημη φούστα… Φούστες με πτυχώσεις, μακριές με οριζόντια ή συγκλίνοντα βολάν, φούστες φάκελοι, φούστες με ή χωρίς παντελόνι από κάτω! Δεν είναι τυχαίο που σχεδιαστές παγκοσμίου φήμης εμπνεύστηκαν από την αρχαία Ελλάδα. Ο Γκωτιέ και ο Βερσάτσε μου έρχονται στο μυαλό και πολλοί ακόμη.
Εντυπωσιακές ιστορίες για το θέατρο, για ηθοποιούς σαν τον Πώλο που ερμήνευσε συγκλονιστικά τον ρόλο της Ηλέκτρας (ανδρικό προνόμιο η υποκριτική) στη γνωστή τραγωδία του Σοφοκλή. Ή σαν τον Ηγίλοχο που έγινε ρεζίλι στον Ορέστη του Ευριπίδη από ένα… σαρδάμ. Η οξεία και η περισπωμένη κάναν την γαλήνη… νυφίτσα! Διαβάστε το, είναι υπέροχο.
Η ιστορία της Ροδίτισσας Καλλιπάτειρας που ντύθηκε άντρας για να παρακολουθήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες (άλλο ανδρικό προνόμιο αυτό) και η ιστορία του … κερατά Ευφίλητου.
Τι να πω, όλες υπέροχες, μοναδικές, διδακτικές αλλά καθόλου μα καθόλου μονότονες και ‘’αρχαιολογίες’’. Αγαπημένη μου η ιστορία του Τίμωνα, γνωστού μισάνθρωπου της αρχαιότητας. Σύμφωνα με την επιθυμία του η ταφόπλακά του έγραφε: ‘’εδώ αναπαύομαι αφού τελείωσα την άθλια ζωή μου. Το όνομά μου δεν θα το μάθετε και να πάτε στον διάολο’’!!
Κρατώ για το τέλος το πέμπτο μέρος, ωδή στον έρωτα σε όλες του τις μορφές: στον αιώνιο, τον αγοραίο, τον αγνό, τον τοξικό, τον ομοφυλοφιλικό. Ωδή στις εταίρες που έγραψαν μέχρι και σαβουάρ βιβρ για τις ερωτικές συνευρέσεις και κάμα σούτρα πριν γραφτεί το γνωστό κάμα σούτρα!!
‘’Το μόνο που μετράει τελικά είναι ο έρωτας. Δύο πράγματα κυβερνούν τον κόσμο. Η εξουσία και ο έρωτας. Η εξουσία κερδίζει κατά κράτος. Τα ισοπεδώνει όλα και δεν αφήνει τίποτα. Και όλοι τη λαχταρούν. Και όσοι την έχουν την ασκούν στο έπακρο. Έχει ενδυθεί το πιο ισχυρό ένδυμα που υπάρχει, το χρήμα. Υπάρχει μόνο ένα πράγμα που της αντιστέκεται και δεν μπορεί να το νικήσει με τίποτα. Ο έρωτας. Ο έρωτας επιβιώνει. Μέσα στα χρόνια, μέσα στους αιώνες, το μόνο πράγμα που δεν μπόρεσε να νικήσει η εξουσία είναι ο έρωτας. Ο έρωτας δεν έχει το ένδυμα της εξουσίας. Ο έρωτας είναι πάντα γυμνός. Και η γύμνια του έρωτα δεν ντρέπεται. Δεν βλέπει σάρκες, κιλά και δέρματα. Βλέπει ψυχές. Και αντέχει. Το μόνο πράγμα που πονάει κάθε είδους εξουσία είναι ο έρωτας. Γιατί δεν κατάφερε να τον νικήσει. Αγαπήστε. Το παιχνίδι της εξουσίας το χάσαμε. Το μόνο που μας λυτρώνει από τα δεσμά της είναι ο έρωτας. Αγαπήστε. Δεν είναι το νόημα της ζωής. Είναι η ζωή η ίδια’’ γράφει ο Θεόδωρος Παπακώστας και κλείνει με το ΕΡΑΜΑΙ ΜΕΓΑ, μικρή επιγραφή σ’ ένα δαχτυλίδι χαραγμένη. Δαχτυλίδι ταπεινό, χάλκινο που βρέθηκε σε ανασκαφή στο Καστρί Γρεβενών. Που σημαίνει αγαπώ πολύ, ποθώ, λαχταρώ πολύ. Ελάχιστη υπενθύμιση ότι όπου κατοικεί η ανθρωπότητα συνεχίζει να αγαπάει.
Απολαυστικό το βιβλίο και αλήθεια το αγάπησα πολύ. Διαβάστε το και όποιος διαφωνεί περιμένω σχόλια!!!
