Ryan Holiday: Δείξε θάρρος
2021 επιμέλεια Ηρακλής Καρελίδης μετάφραση Κωστής Πανσέληνος
εκδ. Μεταίχμιο σελ. 290
Της Νατάσας Παπουτσή
Η φωτογραφία που συνόδευε το βιογραφικό του συγγραφέα ήταν ενδεικτική. Ένας νεαρός άντρας γύρω στα 35 ευθυτενής και καλοβαλμένος. Μελαχρινός, με συντηρητικό κούρεμα, καλοχτενισμένος με ωραία γαλάζια μάτια και ασορτί πουκάμισο. Στημένος σα να επρόκειτο να περάσει από επιθεώρηση ανωτέρων στον στρατό. Δεν ήταν στρατιωτικός, ήταν συγγραφέας και σύγχρονος στοχαστής και επίσης ιδιοκτήτης βιβλιοπωλείου και οικοδεσπότης ενός podcast με περισσότερα από 70.000.000 downloads. Σύμφωνα με το βιογραφικό πάντα.
Αμερικάνος, ζει σε μια αγροικία έξω από το Όστιν του Τέξας με την οικογένειά του. Ο Rayan Holiday ασχολήθηκε με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και τη συμβολή της στη βελτίωση του τρόπου ζωής μας. Συγκεκριμένα, οπαδός των λεγόμενων Στωικών φιλοσόφων, έγραψε το Δείξε θάρρος με την υποσημείωση πως Η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς. Η φωτογραφία του ταίριαζε πολύ με το θέμα του βιβλίου, απέπνεε σιγουριά και έτσι άρχισα να διαβάζω.
Το βιβλίο ξεκινά με το περίφημο δίλημμα το οποίο αντιμετώπισε ο «δικός» μας Ηρακλής όταν βρέθηκε στο σταυροδρόμι Αρετής και Κακίας. Όλοι γνωρίζουμε ότι ο μυθικός ήρωας διάλεξε τον δρόμο της πρώτης, τον πιο δύσκολο και εδώ ο Ryan Holiday μας πληροφορεί ότι: ‘’στον αρχαίο κόσμο, η αρετή αποτελούνταν από τέσσερα βασικά συστατικά. Το θάρρος. Το μέτρο. Τη δικαιοσύνη. Τη σοφία.
Ο φιλόσοφος- αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος τα αποκαλούσε “λυδίες λίθους του καλού”. Είναι πιο γνωστά ως καρδινάλιες αρετές, cardinal virtues,τέσσερα σχεδόν οικουμενικά ιδεώδη που υιοθετήθηκαν από τον χριστιανισμό και το μεγαλύτερο κομμάτι της δυτικής φιλοσοφίας, αν και εκτιμούνταν εξίσου και στον βουδισμό και τον ινδουισμό. Λέγονται έτσι όχι επειδή σχετίζονται με την καθολική εκκλησία, αλλά από τη λατινική λέξη cardo: αρμός, μεντεσές. Είναι ένας άξονας, ένα θεμέλιο στο οποίο στηρίζεται καθετί καλό στη ζωή”.
Πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες, σκέφτηκα και συνέχισα την ανάγνωση. Το βιβλίο χωριζόταν σε 3 μέρη με τους αντίστοιχους τίτλους: φόβος, θάρρος και ήρωες. Έξυπνο, σκέφτηκα, αν σκεφτεί κανείς πως ο φόβος λειτουργεί αποτρεπτικά όταν πρόκειται να πάρουμε αποφάσεις ή να αναλάβουμε ευθύνες, το θάρρος είναι μια δύναμη που μας στρέφει στην υπέρβαση του φόβου και οι ήρωες είναι αυτοί που υπερβαίνουν κι αυτό το θάρρος.
Ομολογώ ότι ούτε η ίδια δεν ξέρω ακριβώς τι περίμενα, πάντως όχι αυτό που ακολούθησε! Κάπου χάθηκε ο συγγραφέας. Και μαζί του κι εγώ… Ένας καταιγισμός ιστορικών γεγονότων, προσωπικοτήτων και ανδραγαθιών… Απ’ τους Σπαρτιάτες και τον Λεωνίδα μέχρι το Σενέκα και τον Μάρκο Αυρήλιο. Από τον Ρούσβελτ και τον Ντε Γκολ μέχρι τους στρατηγούς Γκραντ και Λι του Αμερικανικού Εμφύλιου. Διθύραμβοι για το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ… Νόμιζα ότι διαβάζω στρατιωτικό ή πολεμικό εγχειρίδιο και άρχισα να δυσανασχετώ.
Στο ενδιάμεσο ιστορίες για τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, για τον οποίο ο Ryan Holiday με διαβεβαίωσε πως είναι υπαρκτό πρόσωπο, τη Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ και τον Σέρπικο που ενσάρκωσε στη μεγάλη οθόνη ο Αλ Πατσίνο! Άρχισα να αναρωτιέμαι αν με δουλεύει και θύμωσα…
Αλήθεια πιστεύω ότι θαρραλέος μπορεί να είναι ή να γίνει ο καθένας. Αλλά όλοι αυτοί και πολλοί ακόμη που αναφέρονται στο βιβλίο είναι προσωπικότητες που διαμορφώθηκαν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες: μεγάλωσαν σε μία οικογένεια, έζησαν μια εποχή σ’ ένα τόπο όπου υπήρχαν κάποιες συνθήκες και επέλεξαν να κάνουν ό,τι έκαναν και μπράβο τους στην τελική.
Εγώ όμως μάλλον περίμενα να διαβάσω πως μπορείς να ορθώσεις το ανάστημά σου απέναντι σε κάτι άδικο ή πιο δυνατό από σένα. Πως γίνεται να νικήσεις τους φόβους σου και να ξεβολευτείς, να βγεις απ’ τη βολή σου. Πως λες π.χ. «όχι» σε έναν άδικο εργοδότη χωρίς να σκεφτείς ότι μπορεί να χάσεις τη δουλειά σου.
Καλός ο Λεωνίδας και οι τριακόσιοι αλλά τί γίνεται όταν θες να συμμετέχεις σε μια πορεία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και σκέφτεσαι ότι θα στοχοποιηθείς ή θα φας καμιά γκλομπιά στο κεφάλι;
Τα παραδείγματα όλων των «μεγάλων ανδρών» που αναφέρει ο Ryan Holiday είναι ικανά να κινητοποιήσουν τον καθημερινό άνθρωπο; Νομίζω όχι.
Αυτό σημαίνει ότι σήμερα δεν υπάρχουν θαρραλέοι άνθρωποι; Ασφαλώς και υπάρχουν. Είναι θαρραλέα η γυναίκα με τον καρκίνο του μαστού που τολμά να κοιτάζεται στον καθρέφτη και να χαμογελά. Η εργαζόμενη που καταγγέλλει τον εργοδότη της για παρενόχληση. Ο νέος που παλεύει να βρει δουλειά και βλέπει να τον παροπλίζουν κομματικά «φυντάνια» αλλά δεν τα παρατάει.
Γι’ αυτούς τους απλούς, τους καθημερινούς, τους αφανείς ήθελα να διαβάσω, ίσως γι’ αυτό απογοητεύτηκα. Ναι, η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς αλλά τι γίνεται όταν έχεις κέντα και η ζωή απέναντι έχει φλος ρουαγιάλ;
Με τούτα και με κείνα έφτασα στον επίλογο και βρέθηκα μπροστά σε μια αποκάλυψη. Ο Ryan Holiday μέσα από την προσωπική του ιστορία ομολογεί: “σε καμία περίπτωση δεν αποτέλεσα υπόδειγμα θαρραλέου ανθρώπου. Δεν ήμουν πάντα γενναίος. Ακόμα και σήμερα δεν είμαι πάντα γενναίος. Δίστασα ακόμα και να γράψω το κεφάλαιο αυτό, και κάποιοι με συμβούλευσαν να μην το κάνω… αλλά τότε θυμήθηκα πως ο δισταγμός οφείλει να εντείνει την αποφασιστικότητά μας. Μπορώ ειλικρινά να πω ότι βελτιώνομαι στη δίχως τέλος πρόκληση να επιδεικνύω θάρρος στην καθημερινότητά μου. Σήμερα νοιάζομαι λιγότερο τι πιστεύουν οι άλλοι για μένα από ότι χθες. Ορθώνω το ανάστημά μου πιο συχνά απ’ όσο λουφάζω στη γωνιά μου. Η συγγραφή και η έκδοση του βιβλίου αυτού αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Αλλά θα ήθελα η ιδιωτική μου ζωή και οι πράξεις μου να μιλούν δυνατότερα από τα λόγια μου”.
Και τότε χαλάρωσα και συμφώνησα μαζί του! Καλή ανάγνωση…
