«Αισθάνομαι σαν πρωτάρης στο δημοτικό… με την ποδιά μου…» Ένας καθηγητής Ιατρικής, με «χιλιάδες χιλιόμετρα» στην πλάτη του και την ανάλογη αναγνώριση από ασθενείς μα και συναδέλφους, χαμηλώνει το βλέμμα του και με υποδέχεται με αυτή την φράση στο γραφείο του στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας, στον χώρο δηλαδή που επέλεξε να συνεχίσει την πολυετή καριέρα του. Δεν σημειώνω την φράση τυχαία στο σημειωματάριο μου. Πάντοτε μου έκανε εντύπωση μια ανόθευτη μετριοπάθεια, όταν προέρχεται από έναν φτασμένο επιστήμονα.
Ο καθηγητής Γαστρεντερολογίας κ. Σπύρος Ποταμιάνος ήταν εκείνος που έβαλε στις ράγες του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Λάρισας την Γαστρεντερολογική Κλινική. «Εκεί υπήρξα καθηγητής και Διευθυντής της Κλινικής, της μοναδικής Γαστρεντερολογικής Κλινικής στην Κεντρική Ελλάδα. Πιστεύω πως όλα αυτά τα χρόνια που δούλεψα εκεί, από το 2005 και μετά, έγιναν πολλά και σημαντικά πράγματα. Καλύφθηκαν όλοι οι τομείς της Γαστρεντερολογίας που δεν υπήρχαν πριν, δηλαδή η ενδοσκόπηση, η επεμβατική ενδοσκόπηση, η ηπατολογία, η γενική γαστρεντερολογία, οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις εντεροπάθειες δηλ. ελκώδης κολίτιδα και νόσος του Crohn», θα μου πει, βάζοντας με κατευθείαν στα βαθιά της ειδικότητάς του.
Παρατηρώ τον τρόπο με τον οποίο μιλάει και μου εξηγεί πράγματα που στους περισσότερους από μας προκαλούν μάλλον φόβο. Μειλίχιος και σίγουρος, με σταθερή φωνή, χωρίς εξάρσεις και με χιούμορ. Η εμπειρία της επιστημονικής του διαδρομής αποτυπώνεται στις εκφράσεις του. Στις χειρονομίες και στον λόγο του. Επιλέγω να ξεκινήσω με τον δικό μου τρόπο την κουβέντα μου μαζί του.
Ποιος είναι καλός γιατρός;
Αυτό είναι τρομερό ερώτημα. Κατά τη γνώμη μου χρειάζονται πολλές προϋποθέσεις για να πεις πως κάποιος είναι καλός γιατρός. Πολύ διάβασμα, έφεση προς την ιατρική, αγάπη γι’ αυτό που κάνεις, δυνατότητα επαφής με τον άρρωστο. Να μπορείς να συμπάσχεις μαζί του, δίνοντας τον εαυτό σου, χωρίς όμως να φθείρεσαι. Αυτό ο κομμάτι είναι πολύ δύσκολο.
Αυτό είναι ζήτημα άσκησης; Αυτογνωσίας;
Χρειάζεται οπωσδήποτε άσκηση, αλλά και καλλιέργεια. Φυσικά, αγάπη για τη δουλειά σου. Θα επιμείνω όμως στην καλλιέργεια.
Γιατί βρισκόμαστε για την κουβέντα αυτή στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας;
Όταν φτάνεις στο τέλος μιας εποχής, όπως εγώ, σε πιάνει μια αναστάτωση. «Πώς ξαφνικά εγώ θα βρεθώ χωρίς να κάνω τίποτα;» Συγχρόνως στην ηλικία στην οποία βρίσκομαι και έτσι όπως είμαι διαμορφωμένος δεν αισθάνομαι πως έχω πει την τελευταία μου κουβέντα. Δεν αισθάνομαι πως είμαι για απόσυρση. Αισθάνομαι αρκετά ακμαίος, θέλω να προσφέρω, έχω την εμπειρία για να προσφέρω. Έχω ζήσει πολλά, το μυαλό μου και τα χέρια μου δουλεύουν.
Φιλοδοξία μου, εδώ στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας, είναι με τη δημιουργία της Γαστρεντερολογικής Κλινικής να καλύψουμε όλο το φάσμα των περιστατικών που μπορούμε να διαχειριστούμε. Ξέρετε, σε γενικές γραμμές έχει υπολογιστεί ό,τι ένα 40% των ασθενών που νοσηλεύονται σε παθολογικές κλινικές, νοσηλεύονται για γαστρεντερολογικό πρόβλημα, δηλαδή κάποιο πρόβλημα παθολογίας της κοιλιάς. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής λοιπόν γιατί αυτός είναι ο στόχος και της διοίκησης του ΙΑΣΩ Θεσσαλίας, η δημιουργία δηλαδή μιας Γαστρεντερολογικής Κλινικής «πρότυπο».
Επιπλέον, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο εκπαίδευσα φουρνιές γαστρεντερολόγων και θα ήθελα πολύ αυτό να επαναληφθεί και στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας. Στόχος εδώ είναι το υψηλό επίπεδο προσφοράς και υπηρεσιών. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως υπάρχει στην Ελλάδα η ανάγκη ιδιωτικών νοσοκομείων. Και το ΙΑΣΩ Θεσσαλίας είναι ένα από τα νοσοκομεία αυτά που λειτουργούν πολύ καλά, με γνώμονα την φροντίδα του αρρώστου.
Τέλος θα ήταν σημαντικό να πούμε ότι η Γαστρεντερολογία είναι εξαρτημένη από διάφορες άλλες ειδικότητες: από την ακτινολογία, την παθολογοανατομία, τη χειρουργική για παράδειγμα. Το γεγονός πως εδώ στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας υπάρχει σε υψηλό επίπεδο παροχή υπηρεσιών σε όλες τις ειδικότητες, θα με διευκολύνει κι εμένα στη δουλειά μου, στην προσπάθεια μου να στήσουμε τη νέα κλινική.
Γιατί ιατρική;
Υπάρχουν φορές που ενστικτωδώς ακολουθούμε την επιθυμία της μάνας μας. Η δική μου δεν είχε καταφέρει να σπουδάσει, άλλα χρόνια τότε. Αργά κατάλαβα ότι θα ήθελε να γίνω γιατρός, χωρίς ποτέ να μου το επιβάλλει. Νομίζω πως με επηρέασε σημαντικά. Η αλήθεια είναι πως όσον αφορά τον επαγγελματικό μου προσανατολισμό, είχα αυτή την επιθυμία από μικρός, από τα σχολικά μου χρόνια. Σπούδασα στην Ιατρική Αθηνών, έκανα το αγροτικό μου και την ειδικότητα μου στον Ευαγγελισμό, μετά βρέθηκα στην Αγγλία για μετεκπαίδευση. Για εννιά χρόνια εργάστηκα ως Επιμελητής στην Κρήτη, στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, και το 2000 εκλέχθηκα επίκουρος καθηγητής και μπροστά μου ανοίχθηκε ο ορίζοντας να έρθω στη Λάρισα και να δημιουργήσω εκ του μηδενός την Γαστρεντερολογική Κλινική στο νέο, τότε, Πανεπιστημιακό. Παρά τις αντιξοότητες τα καταφέραμε καλά και δημιουργήσαμε μια αναγνωρισμένη κλινική, κάτι που πλέον σκοπεύουμε να κάνουμε και στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας.
Γιατί γαστρεντερολογία;
Εμπεριέχει ένα μεγάλο μέρος της Παθολογίας, κάτι που με ενδιέφερε πάντα. Επίσης, ως ειδικότητα, βρίσκεται ανάμεσα στην Παθολογία και στην χειρουργική γιατί έχει πολλές χειρωνακτικές εργασίες, όπως είναι οι ενδοσκοπήσεις και ειδικά οι επεμβατικές ενδοσκοπήσεις, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό υποκαθιστούν το έργο που παλαιότερα έκαναν οι χειρουργοί, σε ένα μεγάλο εύρος παθήσεων.
Ταλέντο ή δουλειά;
Περισσότερο δουλειά στην Ιατρική. Είναι απαραίτητο και το ταλέντο, νομίζω όμως λιγότερο απ’ ότι στη δημοσιογραφία! (Γελάει)
«Αναμετριέμαι με τον θάνατο και τον κερδίζω…» Είναι ο γιατρός ένας μικρός Θεός;
Πολύ ενδιαφέρουσα η ερώτηση. Να διευκρινίσω εξ αρχής πως είναι διαφορετικό το συναίσθημα μου όταν μπαίνω στο νοσοκομείο ως γιατρός και εντελώς διαφορετικό όταν έρχομαι ως επισκέπτης ή συνοδός κάποιου συγγενή ή φίλου μου. Αυτό το δέος απέναντι στον θάνατο το αισθάνεσαι πιο έντονα στη δεύτερη περίπτωση. Όταν μπαίνεις σαν γιατρός και προσπαθείς να κάνεις τη δουλειά σου, αναγκαστικά εξοικειώνεσαι και με την ιδέα του θανάτου και με το βασανιστήριο του αρρώστου. Το βλέπεις σαν δουλειά, σαν προσφορά, απαλύνεις όσο μπορείς τον πόνο, παρατείνεις όσο μπορείς τη ζωή, σίγουρα δεν είσαι Θεός. Και αποτελεί ένα πρόβλημα πως πολλές φορές είναι οι άρρωστοι που θέλουν τον γιατρό έναν Θεό.
Η σχέση σας με τον Θεό;
Υπάρχει, αλλά είναι εντελώς προσωπική.
Η σχέση σας με το χρήμα;
Μέχρι τώρα δεν ήταν καλή. Και νομίζω πως στα 67 μου δεν πρόκειται να αλλάξει. Δεν είναι το χρήμα αυτό που με φέρνει σε ένα ιδιωτικό νοσοκομείο. Είναι η επιθυμία μου να συνεχίσω να προσφέρω στον συνάνθρωπό μου. Καλό είναι να αμείβεται η ιατρική και οφείλω στο σημείο αυτό να πω ότι στον δημόσιο τομέα δεν είναι σε καλό επίπεδο.
Τι θα συμβουλεύατε σε έναν νέο παιδί που ετοιμάζεται τώρα να σπουδάσει ιατρική;
Το κριτήριο για να δώσει κάποιος εξετάσεις στην ιατρική και να γίνει γιατρός, θα πρέπει να έχει ως βάση την επιθυμία να κάνει καλά τους αρρώστους. Να κάνει ιατρική. Όχι να είναι απλά άριστος μαθητής. Αυτό είναι μια παγίδα. Κριτήριο θα πρέπει να είναι η αγάπη για τον άνθρωπο, η θέληση να φροντίσεις τον άρρωστο και όχι η οικονομική αποκατάσταση. Όχι αυτό το αίσθημα εξουσίας που ενδεχομένως σου δίνει το να είσαι γιατρός.
Η τεχνολογία κάνει άλματα στην Ιατρική. Η πρόβλεψη σας για το μέλλον;
Η ιατρική συνεχώς αλλάζει. Είσαι υποχρεωμένος είτε από ανάγκη, είτε από επιθυμία, να έχεις μια διαρκή εκπαίδευση. Ο τομέας ο δικός μου, της επεμβατικής ενδοσκόπησης, έχει εξελιχθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια. Από την εξειδίκευση μου στην Αγγλία το 1990 έχουν αλλάξει ήδη πολλά πράγματα, υπάρχουν νέα μηχανήματα. Αυτό ήταν και ένα κίνητρο για μένα να έρθω εδώ στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας, καθώς υπάρχει η απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή. Μου έκανε εντύπωση, και δεν σας το κρύβω, πως ζήτησα ορισμένα επιπλέον μηχανήματα και τα οποία αποκτήθηκαν αμέσως, κάτι που με εντυπωσίασε.
Δεν μου αρέσει να προβλέπω το μέλλον, γιατί πέφτουμε έξω. Σίγουρα όμως η ρομποτική θα μπει στη ζωή μας και τα νέα φάρμακα συνιστούν βήματα προόδου, άλματα της επιστήμης. Χρειάζεται όμως σωστή διαχείριση στον τομέα αυτό. Το κόστος της υγείας γενικότερα χρειάζεται σωστή διαχείριση και στην Ελλάδα έχουμε πρόβλημα στον τομέα αυτό, και από πλευράς πολιτείας και από πλευράς των γιατρών.
Πώς θα θέλατε να κλείσετε την καριέρα σας;
Μ’ αυτό που κάνω! Πήρα την απόφαση να ξεκινήσω εδώ στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας και μέλημά μου είναι να δημιουργηθεί μια κλινική η οποία να δουλεύει καλά, με καλές συνεργασίες, με έργο που να γίνει αντιληπτό σε ολόκληρη την Κεντρική Ελλάδα. Αυτά θα είναι η ευχαρίστηση για μένα.
Ποιο είναι το πιο τιμητικό που θα μπορούσε να ακούσει ένας γιατρός από τον ασθενή του;
Έχω ακούσει πολλές συγκινητικές ιστορίες, πολλές συγκινητικές εξομολογήσεις, οι οποίες ξεφεύγουν από τα στενά όρια μιας συνέντευξης. «Μου έσωσες τη ζωή». «Με έκανες να καταπίνω ξανά». «Με απάλλαξες από τον πόνο». «Μου φέρθηκες ανθρώπινα». Μικρές φράσεις, αλλά πολύ σημαντικές για μένα.
Φωτογραφίες: Δημήτρης Καστανάρας
