Ο Στρίντμπεργκ έγραψε τους «Δανειστές» το 1899. Ο τίτλος χρησιμοποιείται μεταφορικά, αυτοί που δανείζουν και δανείζονται είναι τα δύο πρόσωπα ενός αντρόγυνου. Η γυναίκα είχε χωρίσει τον πρώτο άντρα της και ξαναπαντρεύτηκε έναν αδύναμο ψυχολογικά ζωγράφο. Ο ζωγράφος, ο οποίος υπεραγαπούσε τη γυναίκα του, αρχίζει να τη βλέπει διαφορετικά, επηρεασμένος από ένα φίλο του… Θα ακολουθήσει μια πολύ δυνατή ανατροπή. Οι αμφιβολίες και οι αγωνίες που βασανίζουν τον ανδρικό νου ενεργοποιούν το θυμό. Η σχέση του ζεύγους μετατρέπεται σε πεδίο εμμονικής οργής. Η σύγκρουση τρέφει το μισογυνισμό, την απέχθεια για το γάμο και την οικογένεια. Η αιτία είναι η γυναίκα. Όχι επειδή έπραξε «αμάρτημα», αλλά γιατί ως γυναίκα θα το διαπράξει. Η σύγκρουση των δύο φύλων στο πλαίσιο μιας συζυγικής σχέσης μετατρέπεται σε «κοσμική διαμάχη θηλυκού-αρσενικού» όπου η γυναίκα ενσαρκώνει το ύπουλο κακό που προδίδει και καταστρέφει τον άντρα.
Ένα τέτοιο κείμενο, 134 χρόνια μετά την συγγραφή του, θέτει μια σειρά ερωτήματα θεατρικής χρήσης. Κάποιος θα μπορούσε -στα πλαίσιο της πολιτικής ορθότητας- να θεωρήσει ότι κείμενα του παρελθόντος με μισογυνικό περιεχόμενο και μειωτικές αναφορές για τις γυναίκες ή κείμενα που πιστεύεται ότι αποκλείουν, περιθωριοποιούν ή προσβάλλουν ομάδες ανθρώπων, συνιστούν προσβολή και ότι δεν θα έπρεπε να παρουσιάζονται. Ήδη στις ΗΠΑ έχει αρχίσει από καιρό μια τέτοια συζήτηση που ζητάει π.χ. να μη διδάσκεται ο Όμηρος γιατί υποτιμά τη γυναίκα, να εξοβελιστεί ο Αριστοφάνης ως φαλλοκράτης, ο Χέρμαν Μέλβιλ γιατί προωθεί στο Μόμπυ Ντικ αντιοικολογικές θέσεις, ο Νταφόε γιατί στο Ροβινσώνα Κρούσο προωθεί αποικιοκρατικές ιδέες κοκ. Ο Ουμπέρτο Έκο έφτασε να θεωρεί ότι η πολιτική ορθότητα τείνει να εξελιχθεί σε νέας μορφής φονταμενταλισμό.
Πως χειριζόμαστε κείμενα μιας άλλης εποχής όταν διαφωνούμε με το περιεχόμενό τους ή τον ιδεολογικό τους προσανατολισμό; Προφανώς δεν τα καταργούμε! Η Πειραματική Σκηνή του Θεσσαλικού -όντως πειραματική με όλη τη σημασία της λέξης– παρουσίασε στην παράσταση F*ck Strindberg, το μισογυνικό έργο «Δανειστές» του Στρίντμπεργκ. Προσοχή! Δεν πρόκειται για διασκευή. Είναι ατόφιο το κείμενο του συγγραφέα. Πάνω στο δεδομένο κείμενο χτίστηκε η σκηνοθετική άποψη του Αλέξανδρου Μπαλαμώτη ο οποίος τριπλασίασε τον οπτικό χώρο του θεατή με επιφάνειες προβολής, ενίσχυσε τη δυνατότητα της εκφραστικής λεπτομέρειας, και έδωσε ρυθμό στη δράση με την μουσική του Ευριπίδη Μπέκου. Οι επιφάνειες προβολής χρησιμοποιήθηκαν ως «πίνακες» καταγραφής συγκεκριμένων αποσπασμάτων. Οι δύο ηθοποιοί, ο Γιώργης Βασιλόπουλος και ο Αντώνης Κυριακάκης ανέλαβαν τη δύσκολη δουλειά να υποδυθούν και την Θέκλα (τον γυναικείο ρόλο του μονόπρακτου) αλλάζοντας επί σκηνής σε αποθεωτική γυμνότητα. Το αποτέλεσμα ήταν απτό: από ένα παραληρηματικά μισογυνικό κείμενο τελικά προέκυψε μόνο με την σκηνοθετική δουλειά του Μπαλαμώτη, ένα έργο ανατρεπτικό του μισογυνισμού.
Η κριτική στάση απέναντι σε ένα κείμενο δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά την υιοθέτηση μιας ρητά αντιτιθέμενης στάσης προς αυτό. Είναι δυνατόν η κριτική να προκύψει από τις ίδιες τις λαβές του κειμένου. Η διέγερση σημείων του κειμένου έως την υπερβολή είναι δυνατόν να λειτουργήσει ως συστατικό της κριτικής και να υπονομεύσει χωρίς να διαλύσει το κείμενο. Η σκηνοθετική δουλειά του Μπαλαμώτη και οι εξαιρετικές ερμηνείες των Κυριακάκη και Βασιλόπουλου παρήγαγαν μία ουσιαστική πρόταση κριτικής αντιμετώπισης ενός σπουδαίου θεατρικού κειμένου και συγχρόνως μια πρόκληση να σκεφτούμε, άντρες και γυναίκες, την «εκλογίκευση» των στερεοτύπων του φύλου. Αυτό αποτελεί μέγιστη επιτυχία.
