Τις νεότερες εξελίξεις σχετικά με τα φάρμακα κατά της νόσου Covid-19 παραθέτει ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας, Ηλίας Μόσιαλος, μιλώντας στο kathimerini.gr. O κ. Μόσιαλος αναφέρεται στα μέχρι τώρα δεδομένα από τις κλινικές μελέτες, σε συνάρτηση και με την παράμετρο των παραλλαγών του κορωνοϊού, όπως η μετάλλαξη Δέλτα, ενώ εκφράζει την αισιοδοξία ότι σύντομα θα έχουμε εξελίξεις και ανακοινώσεις και σε αυτό τον τομέα της πρόληψης και της θεραπείας
Mε όλη τη συζήτηση που γίνεται για τις παραλλαγές του ιού και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, και δεδομένου πως τα φάρμακα αναπτύσσονται εδώ και μήνες, που βρισκόμαστε με τα φάρμακα για τη νόσο του Covid-19;
Τα εμβόλια κατά της νόσου Covid-19 που χρησιμοποιούμε επί του παρόντος, επικεντρώνονται στη δημιουργία αντισωμάτων για την εξουδετέρωση της πρωτεΐνης ακίδας του ιού. Ο μηχανισμός που ο ιός μπαίνει στα κύτταρα ενεργοποιείται με την πρόσδεση της ακίδας στα κύτταρά μας. Αφού ο κορωνοϊός μπει σε ένα κύτταρο, θα χρησιμοποιήσει τους μηχανισμούς του ίδιου του ανθρώπινου κυττάρου που μόλυνε για να πολλαπλασιαστεί, οι νέοι ιοί θα βγουν από το κύτταρο και με τη σειρά τους θα μολύνουν και άλλα κύτταρα. Αυτό δεν έχει αλλάξει επειδή ο ιός έχει αλλάξει.
Οι δε θεραπείες που αναπτύσσονται είναι κυρίως δυο ειδών.
Οι ειδικές αντιιικές θεραπείες που στοχεύουν στο να σταματήσουν τον πολλαπλασιασμό του ιού, ο οποίος γίνεται μέσα στα κύτταρά μας, και οι θεραπείες που εστιάζουν στο να βοηθήσουν εμάς να καταπολεμήσουμε την μόλυνση.
Το απλοποιώ πολύ όπως καταλαβαίνετε, αλλά το βασικό είναι πως δεν έχει επηρεαστεί ούτε ο τρόπος που εμείς αμυνόμαστε, ούτε ο τρόπος που δουλεύουν τα κύτταρά μας, επειδή μεταλλάχθηκε λίγο η ακίδα του κορωνοϊού.
Δηλαδή οι παραλλαγές του ιού δεν διαφεύγουν από τα φάρμακα που σχεδιάστηκαν ή που ξεκίνησαν να αναπτύσσονται πριν την εμφάνιση της παραλλαγής Δέλτα, όπως τα εμβόλια; Και επίσης να σας ρωτήσω και κάτι άλλο: τα μονοκλωνικά αντισώματα είναι αποτελεσματικά έναντι της Δέλτα;
Η αλήθεια είναι πως οι παραλλαγές είναι μια πρόκληση. Αλλά ο πολλαπλασιασμός του ιού αφού μπει στο κύτταρο αφορά διαφορετικές πρωτεΐνες του ιού που δεν σχετίζονται με την ακίδα που έχει παραλλαχθεί. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο ιός δεν μπορεί να αποφύγει τα αντιιικά φάρμακα με τον τρόπο που μπορεί να διαφύγει από τα μονοκλωνικά αντισώματα ή τα εμβόλια.
Μπορούμε να εξηγήσουμε απλά τι σημαίνει πως έχει αλλάξει η ακίδα αλλά όχι ο ιός;
Η ακίδα είναι μια δομική πρωτεΐνη στην επιφάνεια του ιού. Φανταστείτε τις ακίδες όπως τα αγκάθια στα γαϊδουράγκαθα να περιβάλλουν τον σχεδόν σφαιρικό ιό. Θα συνεχίσω με αυτό το απλοποιημένο παράδειγμα. Στην παραλλαγή δέλτα τα αγκάθια αυτά είναι λίγο διαφορετικά από αυτά που είχαν οι προηγούμενες παραλλαγές. Όταν κάνουμε εμβόλιο είναι σαν να δείχνουμε στον οργανισμό μας τη φωτογραφία από τη μύτη του αγκαθιού και να του λέμε «αυτό δεν σου κάνει καλό, κοίτα το από όλες τις πιθανές γωνίες και φτιάξε αντισώματα για να προστατευθείς από όποια πλευρά και αν το συναντήσεις». Ο κορωνοϊός λοιπόν ως παραλλαγή Δέλτα συνεχίζει να έχει αγκάθια, αλλά δεν έχουν αλλάξει τόσο πολύ που να μην τα αναγνωρίζουν τα πολυπληθή και διαφορετικά αντισώματα που έχουμε φτιάξει μετά τον εμβολιασμό. Και αυτό δείχνουν και τα αποτελέσματα από τις χώρες με υψηλά ποσοστά εμβολιασμού, πως τα εμβόλια συνεχίζουν να μας προστατεύουν.
Χρησιμοποιώντας ένα ακόμα παράδειγμα, μπορούμε να πούμε πως φτιάχνοντας αντισώματα είναι σαν να φτιάχνουμε ένα συμπληρωματικό ψηφιδωτό καλούπι της μύτης του αγκαθιού με μικροσκοπικές ψηφίδες, που ενεργοποιούν την άμυνα του οργανισμού μας. Ας πάμε στα μονοκλωνικά τώρα. Και με τη θεραπεία με τα μονοκλωνικά στοχεύουμε στο να αναγνωρίσουμε τον ιό και στην ενεργοποίηση της άμυνάς μας. Αντίστοιχα στοχεύουν σε ένα πολύ μικρό σημείο του αγκαθιού, αλλά η θεραπεία, χρησιμοποιώντας το ίδιο παράδειγμα, αφορά έγχυση από πολλαπλές ίδιες ψηφίδες. Προφανώς όμως εάν αυτό το σημεία που στοχεύει το μονοκλωνικό μιας εταιρείας, αλλάξει λόγω μιας παραλλαγής του ιού, τα μονοκλωνικά χάνουν πολύ μεγάλο ποσοστό από την αποτελεσματικότητά τους.
Νομίζω πως είναι αρκετά σαφές έτσι. Τι νεότερα έχουμε για τις κλινικές μελέτες για τα φάρμακα;
Η Synairgen βρίσκεται στην φάση ΙΙΙ του υποψήφιου φαρμάκου SNG001 για νοσοκομειακούς ασθενείς, αλλά το φάρμακο δοκιμάζεται και εξωνοσοκομειακά. Πρόκειται για θεραπεία με εισπνεόμενη ιντερφερόνη βήτα, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στην ενεργοποίηση της ευρύτερης ανοσολογικής απόκρισης. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα αυτής της προσέγγισης έναντι ενός ιού που ζορίζει πολύ το αναπνευστικό μας σύστημα, είναι πως με την παροχή εισπνεόμενης ιντερφερόνης, στέλνουμε το φάρμακο απευθείας στους πνεύμονες. Επειδή όμως ένας από τους κύριους τρόπους με τους οποίους οι ιοί διαφεύγουν της άμυνάς μας είναι μέσω της καταστολής της παραγωγής της ιντερφερόνης βήτα, αυτή είναι μια δυνητικά ελπιδοφόρα προσέγγιση για τη θεραπεία της νόσου του Covid-19. Ταυτόχρονα, μια τέτοια θεραπεία θα έχει προφανώς ευρεία χρησιμότητα και έναντι άλλων αναπνευστικών ιών.
Όσον αφορά τις ειδικές αντιιικές θεραπείες, έχουμε καταρχάς συνεργασίες μεγάλων εταιρειών με μικρότερες, φέροντας καλές ιδέες στο προσκήνιο.
1. Η Merck συνεργάζεται με τη Ridgeback Biotherapeutics και το φάρμακο molnupiravir. Το δισκίο αυτό θα λαμβάνεται (από το στόμα στο σπίτι) εντός 5 ημερών από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, δύο φορές την ημέρα για 5 ημέρες. Βρίσκεται σε δοκιμές φάσης ΙΙΙ και η εταιρεία αναμένει να έχει δεδομένα μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Μια παράλληλη κλινική δοκιμή, και ελπίζουμε να μάθουμε σύντομα αποτελέσματα είναι σε άτομα που δεν έχουν κολλήσει κορωνοϊό αλλά ζουν με κάποιον που έχει συμπτώματα.
2. Από την Pfizer που διεξάγει επίσης δοκιμές τελικού σταδίου του PF-07321332. Το φάρμακο αυτό είναι επίσης σε μορφή δισκίου που μπορεί να ληφθεί από το στόμα στο σπίτι. Η εταιρεία μελετά επίσης ένα δεύτερο αντιιικό σε μορφή ενδοφλέβιας έγχυση για ασθενείς που πάσχουν από πιο σοβαρή ασθένεια.
3. Από την Roche σε συνεργασία με την Atea Pharmaceuticals, που επίσης επικεντρώνονται σε ένα -από του στόματος- αντιιικό, το ΑΤ-527, που θεωρούν ότι και θα θεραπεύει άτομα με Covid-19, αλλά και θα αποτρέπει την άσχημη εξέλιξη της νόσου σε άτομα που έχουν εκτεθεί στον ιό. Τα πρώτα αποτελέσματα από νοσηλευόμενους ασθενείς με ήπια νόσο, αλλά που ανήκουν σε ομάδα κινδύνου για δυσμενή εξέλιξη, είναι επίσης ενθαρρυντικά. Φαίνεται πως το φάρμακο παρέχει μια ταχεία και διαρκή αντιική δράση.
Τα νέα δηλαδή είναι ενθαρρυντικά.
Όπως φαίνεται ναι, και ελπίζουμε να έχουμε σύντομα εξελίξεις και ανακοινώσεις και σε αυτό τον τομέα της πρόληψης και της θεραπείας έναντι του κορωνοϊού.
