Του ΛΕΥΤΕΡΗ ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ
Ο καθηγητής Δημήτρης Κουρέτας δεν είναι ένας μονοδιάστατος επιστήμονες και αυτό είναι πλέον κάτι που το γνωρίζουν όχι μόνο όσοι έχουν την τύχη να τον γνωρίζουν από κοντά. Άνθρωπος με διευρυμένους ορίζοντες, «πρότυπο» για εκατοντάδες φοιτητές του, συνομιλητής ανθρώπων που σχεδιάζουν τη στρατηγική της χώρας και ένας από τους λίγους Έλληνες που γνωρίζουν καλά τις δυνατότητες που έχει η χώρα μας, αν αξιοποιήσει με τον τρόπο που πρέπει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχουν τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα.
Ο ίδιος, αθλητής και στην πέμπτη δεκαετία της ζωής του, ασχολείται συστηματικά με τα οφέλη της νηστείας στον ανθρώπινο οργανισμό και πριν λίγο καιρό παρουσίασε στο ελληνικό κοινό τα οφέλη της Διαλειμματικής Νηστείας, μέσω της έκδοσης ενός βιβλίου το οποίο έχει συζητηθεί αρκετά.
Μπαίνοντας στο καλοκαίρι προκαλέσαμε μια συζήτηση με τον καθηγητή της βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας για όλα αυτά, θέλοντας να εστιάσουμε στο πώς μπορεί τελικά ένας άνθρωπος να ισορροπήσει, μέσω του οργανισμού του…
Πώς ορίζουμε τη Διαλειμματική Νηστεία;
Ως διαλειμματική νηστεία γενικά ορίζεται η συνειδητή αποχή από το φαγητό για κάποιες ώρες της ημέρας, συνήθως 14-16 ώρες. Δηλαδή έχουμε ένα μοτίβο μέσα στην ημέρα, όπου κάποιες ώρες σιτιζόμαστε κανονικά, ενώ άλλες βρισκόμαστε υπό διατροφικό περιορισμό. Το μοτίβο αυτό μπορεί να γίνει και σε επίπεδο εβδομάδας, όπου κάποιες μέρες τρεφόμαστε κανονικά ενώ άλλες μέρες είμαστε σε νηστεία. Κατά τη διάρκεια των ωρών που βρισκόμαστε σε αφαγία, οι οποίες μπορεί να είναι από 14 έως και 16, δεν λαμβάνουμε καμία τροφή που να περιέχει θερμίδες, παρά μόνο καταναλώνουμε ροφήματα όπως τσάι και καφές αλλά πάντα χωρίς ζάχαρη. Μετά το πέρας των ωρών διατροφικού περιορισμού, ακολουθούμε ένα πρόγραμμα ισορροπημένης διατροφής. H διαλειμματική νηστεία τα τελευταία χρόνια έχει κερδίσει έδαφος μεταξύ διαφόρων διατροφικών τάσεων και είναι αρκετά δημοφιλής ανάμεσα σε πολυάσχολους ανθρώπους, σε αθλητές αλλά και σε διάσημους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Πρόσφατα είδαμε τον Τζόκοβιτς να δηλώνει ότι η διαλειμματική νηστεία να είναι η βάση της επιτυχίας του. Διαθέτει το πλεονέκτημα ότι ταυτόχρονα μπορεί να βελτιώνει την υγεία και να απλοποιεί τη ζωή των ανθρώπων. Το σημαντικότερα όφελος της διαλειμματικής νηστείας είναι ότι κάνει την υγιεινή διατροφή απλούστερη. Το γεγονός ότι ο άνθρωπος τρώει λιγότερες φορές την ημέρα του δίνει την ευχέρεια να κερδίζει χρόνο καθώς χρειάζεται λιγότερη προετοιμασία, λιγότερο μαγείρεμα καθώς και καθάρισμα.
Είναι ένα σύγχρονο trend ή μια διατροφική αναγκαιότητα με θρησκευτικές ρίζες;
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια έντονη τάση ο σύγχρονος άνθρωπος να αναζητά τρόπους καλύτερης διατροφής με σκοπό την καλύτερη υγεία. Αν αναζητήσετε τον όρο νηστεία στο διαδίκτυο θα δείτε ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι παγκοσμίως μιλούν για τις ευεργετικές ιδιότητες της νηστείας. Ωστόσο ο μηχανισμός της νηστείας είναι αρχέγονος και βοήθησε τον άνθρωπο να επιβιώσει στους αιώνες. Οι άνθρωποι κάποτε δεν είχαν ψυγεία ούτε μεθόδους συντήρησης των τροφών. Όμως επιβίωναν χάρη στην ικανότητα του σώματος να μπορεί να χρησιμοποιήσει σαν καύσιμο το αποθηκευμένο λίπος μέχρι να ξαναβρούν τροφή. Οι διάφορες θρησκείες έχουν συμπεριλάβει την νηστεία σε διάφορες εκδοχές όπως η νηστεία της Σαρακοστής στους Ορθόδοξους Χριστιανούς και το Ραμαζάνι στους Μουσουλμάνους. Οι θρησκείες κράτησαν ζωντανή την μέθοδο της νηστείας στους αιώνες έτσι ώστε σήμερα που η επιστήμη έχει αναπτυχθεί να μπορεί να αξιολογήσει τα οφέλη της νηστείας.
Μπορούν να νηστέψουν όλοι οι άνθρωποι; Τα παιδιά; Υπάρχει και η ελληνική Σοφία που «μιλάει» για την ανοχή σε… ασθενείς και οδοιπόρους…
Η νηστεία έχει αποδεδειγμένα ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία του ανθρώπου. Ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις όπου η νηστεία αντενδείκνυται. Άτομα λιποβαρή, έγκυες, γυναίκες που θηλάζουν αλλά και παιδιά κάτω των 18 ετών δεν πρέπει να κάνουν νηστεία καθώς έχουν αυξημένες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά. Επίσης άνθρωποι που νοσούν πρέπει να είναι προσεκτικοί με την νηστεία και πάντα πρέπει να επιβλέπονται από τον ιατρό που τους παρακολουθεί. Χαρακτηριστικές ασθένειες που μπορούν υπό συνθήκες και ιατρική παρακολούθηση να κάνουν νηστεία αποτελούν ο σακχαρώδης διαβήτης και το μεταβολικό σύνδρομο. Επιπλέον προσοχής χρήζουν άνθρωποι που λαμβάνουν συνταγογραφούμενα φάρμακα.
Μπορεί να αποδειχτεί επιστημονικά και πρακτικά η αξία-χρησιμότητα μιας νηστείας;
Και βέβαια! Ήδη έχουν αποδειχτεί ένα σωρό ευεργετικές ιδιότητες την νηστείας από την επιστημονική κοινότητα. Κάθε χρόνο πλέον δημοσιεύονται δεκάδες νέες εργασίες με θέμα την νηστεία και την επίδραση στον οργανισμό μας. Ενδεικτικά φαίνεται ότι η νηστεία αποτελεί μέσω πρόληψης για καρδιαγγειακές ασθένειες, διαβήτη, μεταβολικό σύνδρομο καθώς και ασθένειες του πεπτικού συστήματος.
Εσείς νηστεύετε; Αν, ναι, πως;
Η νηστεία τα τελευταία χρόνια έχει μπει στην καθημερινότητά μου. Λόγω της φύσης της δουλειάς μου που περιλαμβάνει πολλά ταξίδια επιλέγω να ακολουθώ μια πολύωρη νηστεία τις μέρες που ταξιδεύω. Τις υπόλοιπες ημέρες κάνω εναλλαγές περιόδων λήψης τροφής και περιόδων αποχής. Τις 4 ημέρες της εβδομαδας που πραγματοποιώ προπόνηση ποδηλασίας τρέφομαι κανονικά μιας και η προπόνηση αυξάνει τις ανάγκες σε θρεπτικά.
Είναι η νηστεία και μια πνευματική άσκηση;
Η αποχή από την τροφή σίγουρα επηρεάζει την λειτουργία του εγκεφάλου. Όταν έχουμε πολλές ώρες να φάμε ο εγκέφαλος αποκτά την ικανότητα να «τρέφεται» με κετονοσώματα. Αυτό όμως είναι κάτι το επιθυμητό καθώς μαθαίνει ο εγκέφαλος να βρίσκεται σε εγρήγορση. Το να νηστεύει σκόπιμα κάποιος όμως είναι από μόνο του πνευματική άσκηση. Απαιτεί αυτοπειθαρχία η αποχή από την απόλαυση του φαγητού.
Από την συνεργασία σας με την περίφημη Κλινική Buchinger έχετε μάθει κάτι καινούργιο;
Η συνεργασία μου με την Κλινική Buchinger μου έδειξε πώς λειτουργούν μεγάλα κέντρα ευεξίας που χρησιμοποιούν την νηστεία σαν μέσω διατροφοθεραπείας. Κάτι αντίστοιχο δεν υπάρχει στην Ελλάδα αν και οι κλιματικές και γεωγραφικές συνθήκες είναι κατάλληλες.
Με ένα πνεύμα αμφισβήτησης θα ήθελα να σας ρωτήσω: Πιστεύετε πως υπάρχει Ελληνική Διατροφική Κουλτούρα ή είναι ένας κενός νοήματος ισχυρισμός στην σημερινή παγκοσμιοποιημένη αγορά;
Σήμερα λόγω της παγκοσμιοποίησης και της ελεύθερης αγοράς ο καταναλωτής έχει την δυνατότητα να μπορεί να επιλέξει να φάει κάτι που παράγεται στην άλλη μεριά του πλανήτη. Επιπλέον για λόγους συντήρησης κυκλοφορούν όλο και περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα. Χρόνο με το χρόνο αυτό γίνεται πιο έντονο με αποτέλεσμα σήμερα να χάνεται μια διατροφική κουλτούρα που υπήρχε για αιώνες που χαρακτηρίζεται ως μεσογειακή διατροφή.
Ποια είναι η σχέση της ελληνικής διατροφικής κουλτούρας και της νηστείας;
Η νηστεία στην ελληνική διατροφική κουλτούρα συνδέεται άμεσα με την νηστεία της εκκλησίας. Αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής παράδοσης εδώ και αιώνες. Αν υπολογίσουμε τις ημέρες που θεωρητικά νηστεύει ένας Χριστιανός θα δούμε ότι είναι οι μισές ημέρες του χρόνου. Βέβαια η νηστεία της Εκκλησίας βασίζεται περισσότερο στην αποχή από συγκεκριμένες τροφές, αλλά ακόμα κι αυτό φαίνεται να έχει θετικές επιδράσεις στην υγεία.
Έχετε μια μακρόχρονη εμπειρία μελέτης και ασχολίας με τα διατροφικά Ελληνικά προϊόντα: Ελαιόλαδο, κεράσια, Φέτα, Τυριά, Γίδινο γάλα… Ποια είναι η γνώμη σας;
Όλα τα παραπάνω προϊόντα αποτελούν παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα που παράγονται εδώ και αιώνες. Ολόκληρες γενεές μεγάλωσαν καταναλώνοντας αυτά τα προϊόντα. Μελετώντας στο εργαστήριο τις βιολογικές ιδιότητές τους διαπιστώσαμε τις ευεργετικές τους επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου όταν καταναλώνονται με μέτρο. Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες και συμβάλει στην καλή υγεία της καρδιάς, τα κεράσια είναι και αυτά πλούσια σε πολυφαινόλες και διαθέτουν αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες ενώ η φέτα και τα άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι πλούσια σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας και βοηθούν στην λειτουργία του εντέρου.
Ποιο είναι το «παρεξηγημένο» ελληνικό προϊόν;
Το πιο παρεξηγημένο ελληνικό προϊόν κατά την γνώμη μου είναι το σουβλάκι σε πίτα. Υπό προϋποθέσεις πάντα. Ένα παραδοσιακό σουβλάκι χοιρινό ή κοτόπουλο τυλιχτό σε μια πίτα ολικής άλεσης συνοδευόμενο από ντομάτα, κρεμμύδι ή μαρούλι και τζατζίκι μπορεί να αποτελέσει ένα αρκετά υγιεινό γεύμα. Βέβαια αρκεί να μην το γεμίζουμε με τηγανιτές πατάτες και διάφορες σος οι οποίες απευθείας το μετατρέπουν σε μια ανθυγιεινή επιλογή.
