Συνέντευξη στον ΛΕΥΤΕΡΗ ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ
Ο Λευτέρης Κουσούλης διαγράφει τη δική του πορεία στο «πολιτικό γίγνεσθαι» της χώρας, με την πραγματική έννοια της πολιτικής, της «πολιτικής η οποία εργάζεται για τον πολιτισμό, την τέχνη της συνύπαρξης»,όπως ο ίδιος υποστηρίζει. Υπέρμαχος και υπερασπιστής της ελευθερίας και του ορθού λόγου, συνεχίζει, ως πολιτικός επιστήμονας να «προκαλεί» με τις παρεμβάσεις του, καθώς, πολλές φορές, λειτουργεί ως «ξυπνητήρι της συνείδησης», με αφορμή τα όλα όσα συμβαίνουν στην χώρα μας καθημερινά. Κι αν σκεφτεί κανείς, και τι δεν έχει συμβεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια…
Σήμερα μου κάνει την τιμή και μιλάει στη LarissaPress.gr σε μια προσπάθεια να ακτινογραφήσουμε το «τι», το «πως» και το «γιατί». Ο ίδιος, παρά τη γενικότερη απαισιοδοξία και τον φόβο που επικρατούν, ως συναισθήματα, στην ελληνική κοινωνία, δεν σταματάει να υποστηρίζει πως «μέσα σε αυτήν την παράταση της στασιμότητας, εργάζονται άτομα και ομάδες, που, ως μειοψηφικά ηφαίστεια, κρατούν την αισιοδοξία ζωντανή…»
Παραπέμποντας αρκετές φορές στο “Νέο Ελάχιστο Λεξικό” και στους δικούς του αφορισμούς, το βιβλίο που έγραψε ο ίδιος και συμπυκνώνει στη σκέψη του, τέμνοντας την ελληνική πραγματικότητα, εξακολουθεί να μιλάει για το “αύριο” σε μια χώρα που αρέσκεται να μιλάει για το “χθες”…
Διαβάζω σε πρόσφατο σχόλιο σας: «Θα μπορούσε κανείς να πει, παρατηρώντας τις αντιδράσεις που μαζικά εκδηλώνονται στις μέρες μας, ότι τελείωσε η διαφημιστική εκδοχή της ζωής, που έθρεψε η σχετική ευμάρεια». Θα θέλατε να μου το εξηγήσετε;
Η διαφήμιση είναι μια χαρακτηριστική έκφραση της εποχής της ευμάρειας. Είναι μια μη αυθεντική αποτύπωση της πραγματικότητας. Είναι μια ψευδής περιγραφή της ζωής. Είναι πάντα μια κατασκευή. Αυτή η κατασκευασμένη πραγματικότητα είναι ελκυστική. Θα θέλαμε να είναι πάντα έτσι και παντού.
Η διαφημιστική εκδοχή χτίζει μια απόσταση από την πραγματικότητα. Και σκάβεται έτσι ένα χάσμα με την πραγματική ζωή. Προκύπτει μια προτίμηση στον κατασκευασμένο και πλαστό κόσμο. Και ακολούθως μια άρνηση ή δυσκολία αποδοχής του υπαρκτού κόσμου. Η συνειδητή σχέση με τον υπαρκτό κόσμο ορίζει τον βαθμό ωρίμανσης μιας κοινωνίας, άρα και τη δυνατότητά της να τον αντιμετωπίσει. Χωρίς αυταπάτες.
Τι ζούμε σήμερα στην Ελλάδα ενός ακόμη διχασμού, αυτού της χρήσης ή μη της μάσκας;
Αυτός ο διχασμός της μάσκας είναι μια εκδήλωση της άρνησης από μερίδα των συμπολιτών μας να αποδεχθούν τον υπαρκτό κόσμο. Η πραγματικότητα ήταν και θα είναι πάντα ενοχλητική. Ευκαιρίες και αφορμές για την εύκολη απόρριψή της θα υπάρχουν πάντα πολλές. Αυτοί που πιστεύουν ότι όλα είναι εύκολα, ότι όλα θα έπρεπε να εργάζονται για την αδιατάρακτη ευτυχία, βλέπουν παντού εχθρούς και υποψιάζονται συνωμοσίες. Συνηθισμένοι στα εύκολα της ευμάρειας, αρκετοί, εκπλήσσονται μπροστά στη διαταραχή του μη αναμενόμενου. Και το αρνούνται. Έτσι προκύπτει μια διαμάχη. Είναι ζήτημα ευθύνης και του βάρους της, ως προς εαυτόν και ως προς τους άλλους.
Ποιο το υπόβαθρο πίσω (και) αυτόν τον διχασμό; Μήπως τελικά εμείς οι Έλληνες «θρεφόμαστε» από αυτό;
Δεν υπήρξαν, ούτε θα υπάρξουν κοινωνίες χωρίς διχασμό. Πρόκειται για μια αρχέγονη εναπόθεση. Έχω αλλού γράψει για τη μέθοδο Κάιν. Ένας αδελφός σκοτώνει έναν αδελφό. Είναι δύσκολη η συνύπαρξη και ποτέ δεν θα υπάρξει τελική ειρήνευση, όπως εσχατολογικά υπόσχονται όλες οι θεωρίες ολοκληρωτισμού. Έχουμε λοιπόν και εμείς μια παράδοση διχασμού. Οι αντιπαλότητες που στη διαδρομή προκύπτουν έχουν πολλά, συνδεδεμένα μεταξύ τους αίτια. Αντιλήψεις, θεωρίες, ιδεολογίες, ταξική διαίρεση, ξεπερασμένοι κανόνες, ατομική άρνηση, κοινωνική καθυστέρηση και τόσα άλλα σχετικά. Ο διχασμός μόνο πολιτικά κάθε φορά ελέγχεται. Επειδή μέσα του κοιμάται μια βία, μόνο η πολιτική είναι η απάντηση. Αφού η πολιτική είναι ο θεσμικός έλεγχος της βίας. Η πολιτική εργάζεται για τον πολιτισμό, την τέχνη της συνύπαρξης.
Την ώρα που στο εσωτερικό της χώρας έχει ξεσπάσει το φαινόμενο που μόλις περιγράψατε, η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σοβαρότατη κρίση, όσον αφορά τις σχέσεις μας με την Τουρκία; Υπάρχει κάτι που σας ανησυχεί;
Η σημερινή κατάσταση είναι πολύ ανησυχητική. Μοιάζει με αδιέξοδο. Μια Τουρκία επιθετική, που επιδιώκει κυριαρχία στην περιοχή, χτίζει συνθήκες πολεμικής σύγκρουσης, πέρα από τις διεκδικήσεις που προβάλλει. Επειδή ο πόλεμος ποτέ δεν έλυσε κανένα πρόβλημα, η Ελλάδα με ψυχραιμία θα πρέπει να ζυγίσει τις συνθήκες και να πράξει.
Ο ρόλος της κυβέρνησης, αλλά και του πολιτικού συστήματος στο σύνολο του, είναι ο ενδεδειγμένος; Γιατί έχω την αίσθηση πως τρέχει –για μια ακόμη φορά- με διαφορετική ταχύτητα από αυτή που χρειάζεται η εποχή μας;
Ο πολιτικός κόσμος, οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, μέσα στη σχετική ευμάρεια και την ομαλή εξέλιξη, προτίμησαν μια διαχειριστική αντίληψη, αποφεύγοντας τομές και μεταρρυθμίσεις που φανερά απαιτούσε κάθε φάση. Αρνήθηκαν να θέσουν με θάρρος τις ανάγκες που αναγκαστικά θα έφερνε ο χρόνος. Δόθηκε απόλυτη προτεραιότητα στο παρόν. Το αύριο είχε διαγραφεί. Οι περισσότεροι έγιναν οπαδοί των προβλημάτων και εχθροί των λύσεων. Συνακόλουθα ο λαός αρνήθηκε κάθε απόφαση προπαρασκευής για το μέλλον. Αυτός ήταν ο παλαιός τρόπος. Η παλαιά μέθοδος. Άντεξε δεκαετίες. Εξαντλήθηκε πια. Και χρειάζεται νέα μέθοδος. Πολιτική καινοτομία και μεταρρυθμίσεις. Δεν αντιμετωπίζεται διαφορετικά η στασιμότητα. Θα μπορούσαμε να αρχίσουμε από μια γενναία αναγέννηση του Δημόσιου Σχολείου ή από ριζικές αλλαγές στις κρατικές λειτουργίες. Όταν ένα «πολιτικό σύστημα» αρνείται να συναντηθεί με την πραγματικότητα, είναι βέβαιο ότι θα το συναντήσει αυτή.
Μπορείτε να προδικάσετε τις πολιτικές εξελίξεις στο σύντομο μέλλον;
Δύσκολο πάντα να μιλήσεις για το μέλλον. Τα ορατά δεδομένα μας μιλάνε για τη διάρκεια της σημερινής κατάστασης. Μια Κυβέρνηση με μεγάλη ακόμη αποδοχή, απουσία σοβαρής αντιπολιτευτικής δράσης, αναγκαστική αποδοχή των συνθηκών, covid19, τουρκική επιθετικότητα, οικονομία, μιλάνε για τη στασιμότητα που έχουμε μπροστά μας και την αντοχή της.
Υπάρχει κάποιος λόγος για να είναι αισιόδοξος ένας Έλληνας σήμερα;
Είναι αλήθεια ότι η ατμόσφαιρα της εποχής δεν επιτρέπει αισιοδοξία. Δίπλα μας ακούμε καθημερινά την έκφραση της απαισιοδοξίας των ανθρώπων. Όχι, δεν μπορεί κάποιος θεμελιωμένα να είναι αισιόδοξος. Την ίδια ώρα, μέσα σε αυτήν την παράταση της στασιμότητας, εργάζονται άτομα και ομάδες, που, ως μειοψηφικά ηφαίστεια, κρατούν την αισιοδοξία ζωντανή.
