Του κ. Χρήστου Τσιόπα*
Με αφορμή την ενημέρωση από την Περιφέρεια Θεσσαλίας σχετικά με τη δημιουργία Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) στην Π.Ε. Λάρισας πρέπει να ανοίξει μια συζήτηση για τη διαχείριση των απορριμμάτων.
Ας δούμε σε αδρές γραμμές ποια είναι η υφιστάμενη κατάσταση.
Πρώτον: Σε όλους τους Δήμους της περιοχής, τα στερεά αστικά απορρίμματα συλλέγονται μέσω των πράσινων κάδων και θάβονται ώς έχουν στους χώρους του ΧΥΤΑ Λάρισας. Πολύ μικρές είναι, οι ποσότητες (κινούνται σε μονοψήφια ποσοστά) των υλικών συσκευασίας, που συλλέγονται στους μπλε κάδους και οδηγούνται προς ανακύκλωση στο ΚΔΑΥ Λάρισας. Ελάχιστες είναι επίσης οι ποσότητες χαρτιού, γυαλιού, ειδών ρουχισμού, λαμπτήρων και ηλεκτρικών συσκευών που συλλέγονται σε ξεχωριστούς κάδους και οδηγούνται σε συστήματα(εταιρίες) εναλλακτικής διαχείρισης.
Δεύτερον: Υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων. Από το 2014 είχε ήδη ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός και ο τρόπος ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης στη περιοχή. Από τότε τέθηκαν στόχοι, ώστε το 2020, πολύ μεγάλες ποσότητες απορριμμάτων θα οδηγούνταν για ανακύκλωση, ανάκτηση και επαναχρήση. Όμως το 2020 ήρθε και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η μελέτη για την ΜΕΑ.
Παρ’ όλα αυτά, στα χρόνια που πέρασαν έγιναν αρκετά. Διαμορφώθηκε το θεσμικό πλαίσιο. Συντάχθηκαν τα Τοπικά Σχέδια των Δήμων, ο Περιφερειακός Σχεδιασμός Θεσσαλίας και όλα είναι πλέον εναρμονισμένα με τον Εθνικό Σχεδιασμό. Πάρθηκαν αποφάσεις για την υλοποίηση του σχεδιασμού, χρηματοδοτήθηκαν και ολοκληρώθηκαν κάποιες μελέτες (όπως Πράσινα Σημεία των Δήμων).
Στη φάση αυτή και με δεδομένη την προαναφερθείσα πραγματικότητα πρέπει να αξιολογηθούν δύο πράγματα. Ένα ότι αποκλείστηκε η προοπτική δημιουργία μιας πολύ μεγάλης μονάδας επεξεργασίας που θα κάλυπτε τη Θεσσαλία και άλλες όμορες περιοχές. Αυτό σήμαινε, ότι θα γινόταν μια πολύ μεγάλη επένδυση, η διαχείριση της οποίας θα οδηγούνταν από το πρώτο μέχρι και το τελικό στάδιο, σε ιδιώτες επενδυτές. Η τελική επιλογή ήταν να δημιουργηθούν μικρότερες μονάδες, δίνοντας έτσι την δυνατότητα στο κράτος και κυρίως στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να διατηρήσει το δικαίωμα διαχείρισης των απορριμμάτων.Έτσι δρομολογήθηκε και η χρηματοδότηση των πρώτων μελετών. Αυτό είναι μια θετική εξέλιξη, γιατί η διαχείριση των σκουπιδιών είναι και πρέπει να παραμείνει, αντικείμενο των αυτοδιοικητικών.
Το δεύτερο είναι το “παιχνίδι” των προθέσεων. Ευρωπαϊκό πλαίσιο, Κυβέρνηση, ιδιωτικά συμφέροντα, αυτοδιοικητικοί και εργολάβοι, εμπλέκονται με αναφορές και επιδιώξεις αποκλίνουσες. Αν θεωρήσουμε ότι και οι πολίτες είναι παίκτες αυτού του “παιχνιδιού” τότε οι επιθυμίες και οι στοχεύσεις είναι σε εντελώς αντίθετες κατευθύνσεις.
Είναι αλήθεια πως ο όγκος και η ποιότητα των απορριμμάτων δημιουργούν πλέον στην ανταγωνιστική οικονομία μια υπεραξία που η διαχείρισή της γεννά κερδοφορία. Είναι λογικό να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον (όσων εμφανίζουν τη διαχειριστική δυνατότητα) να επιδιώκουν το κέρδος. Το θέμα είναι τι κάνουν οι θεσμοί . Τι θα κάνει η Κυβέρνηση. Θα παίξει το ρόλο της γέφυρας προώθησης συμφερόντων ή θα στηρίξει το αυτοδιοίκητο στα θέματα των τοπικών κοινωνιών.
Στη περίπτωση της Π.Ε. Λάρισας οι αυτοδιοικητικοί σε συνεργασία με την προηγούμενη Κυβέρνηση έδειξαν να θέλουν να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους. Τώρα όμως έχουμε άλλη Κυβέρνηση η οποία προσεγγίζει τα θέματα με άλλη λογική και απομένει μόνο να το δείξει.
Και δεν μπορεί να επικαλεστεί την έλλειψη χρημάτων γιατί, τα πιστωτικά ιδρύματα δεν χρηματοδοτούν μόνο τους ιδιώτες αλλά και τους οργανισμούς όταν μάλιστα υπάρχει η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Με προβληματίζει όμως η στάση της, που επί της ουσίας καταργεί το ΦιλόΔημο, ένα δυναμικό χρηματοδοτικό εργαλείο που διέθεσε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση η προηγούμενη Κυβέρνηση. Εάν λοιπόν δημιουργηθούν χρηματοδοτικά εργαλεία, η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποκτά πλήρη διαχειριστική ικανότητα, γιατί διαθέτει και τα στελέχη της που ξέρουν τί και πώς να ενεργούν.
Χρειάζεται λοιπόν η Τοπική Αυτοδιοίκηση να αναλάβει τη διαχείριση των απορριμμάτων χωρίς βαρίδια. Και όσο πιο σωστά θα είναι τα μέτρα και οι εφαρμοζόμενες πρακτικές τόσο πιο αποτελεσματικά και με λιγότερο κόστος θα παρέχονται οι υπηρεσίες στους πολίτες. Και μην ξεχνάμε ότι η υπηρεσία αποκομιδής των απορριμμάτων είναι ανταποδοτικού χαρακτήρα, δηλαδή την πληρώνουν οι πολίτες.
*Ο κ. Τσιόπας Χρήστος είναι Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμου Τυρνάβου